تحقیق مقاله اعتیاد

اعتیاد

1-مقدمه

 کشور ایران به لحاظ جغرافیایی در منطقه ای واقع شده است که بزرگ ترین منبع تولید مواد مخدر در کنار خود دارد  واقع شدن در مسیر اصلی قاچاق این مواد و همچنین برخورداری جامعه ایران از ویژگی هایی همچون جوان  بودن جمعیت و قرار داشتن در دوران گذار و تحولات ناشی از آن جامعه ما را در برابر  صدمات مرتبط با مواد مخدر آسیب پذیر ساخته است گرفتار آمدن گروه بزرگی از جوانان  در دام این مواد وکاهش مستمر میانگین سن اعتیاد باعث اتخاذ سیاست ها و اقدامات گسترده ای از سوی نظام جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با تهدیدات  ناشی از این مواد گردیده است که از جمله آنها می توان به مبارزه شدید با سوداگران  مرگ اشاره کرد .

در کنار چنین برنامه هایی مبارزاتی اجرای برنامه های پژوهشی  جهت شناخت ویژگی های روان شناختی ، پیشگیری و درمان  شخصیت مختل شده  افراد گرفتار در دام اعتیاد ضروری به نظر می رسد .

2-تعاریف

اعتیاد :  عبارت است از یک حالت روانی وگاهی جسمانی ناشی از تاثیر دارو بر روی یک موجود زنده که به اجبار به بروز رفتار  و عکس العمل های خاصی در فرد می انجامد و همیشه با یک کشش افراط آمیز همراه است ( اداره پیشگیری استان سیستان و بلوچستان 1377 )

ازسوی دیگر اعتیاد [1]  واژه ای است  که امروزه به دلیل کاستی های آن از اصطلاح، وابستگی به مواد، استفاده می شود.

وابستگی نیز به نوبه خود به معنای تمایل شدید فرد به ادامه مصرف یک ماده می باشد به طوری که وابستگی به عنوان یک سندرم بالینی با جنبه های رفتاری شناختی  و فیزیولوژیکی باعث می شود که فرد مصرف مواد را به رفتارهای دیگر ترجیح دهد.

سوء مصرف :  بدین معناست که اگر چه فرد نسبت به آن مواد اعتیاد ندارد ولی  آن را مصرف می کند .

معیارهای تشخیص :  برای تشخیص وابستگی به مواد [2]  حداقل  وجود 3 نشانه از نشانه های زیر لازم است :

تحمل : افزایش  تدریجی مقدار ماده مصرفی لازم  برای دستیابی به علائم مصرف آن ماده [3]

 پیدایش  علائم ترک و در صورت عدم مصرف یا کاهش مقدار مصرف

تمایل دائمی به مصرف و تلاشهای ناموفق برای کاهش یا قطع مصرف ماده

مختل شدن فعالیت های اجتماعی ، شغلی و تفریحی

تداوم مصرف علی رغم آگاهی از عوارض آن (رحیمی موقر و همکاران، 1376)

معتاد :  به انسانی اطلاق  می شودکه از چهار طریق خوردن ، تزریق ، دود کشیدن یا تنفس و بالاخره مقعد به مصرف یک یا چند ماده مخدر به طور مداوم می پردازد و در صورت قطع این عمل با مشکلات تنفسی ، روانی و رفتاری به تنهایی و یا با هم دچار می گردد . (اداره پیشگیری استان سیستان و بلوچستان، 1377)

به عبارت دیگر معتاد قربانی یک نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدر شناخته می شود. (بررژه، 1368)

3- شخصیت معتاد

استعمال مواد مخدر انسان را دچار بی تفاوتی نسبت به پستی  و بلندی های زندگی می کند یعنی در شخص  معتاد شخصیت عذر اجتماعی بروز می کند و اکثر آنان در حالتی جنگ  و گریزاند با اجتماع میانه خوبی ندارد ونه تنها به افراد بلکه به اجتماع نیز وفادار نیستند اینان عادات و رسوم ملی ومذهبی رازیرپا می گذارند .

حس مسئولیت فردی و اجتماعی ندارند، اغلب قید و بندی احساس نمی کنند، خود پسنداند و دیگران را مسئول اعمال و رفتار خود قلمداد می کنند، نمی توانند احساس گناه کنند، مرتب از دیگران انتقاد دارند و تمایل به کار کردن ندارند اگر هم به کاری مشغول شوند نمی توانند به خوبی آن را انجام دهند، معتادان به ظاهر خود بی علاقه اند، زیاد دروغ می گویند، افکار عجیب و غریبی دارند ودر حالت افسردگی و گوشه گیری به سر می برند .

در واقع  استعمال مواد مخدر اراده شهامت و جرات را از بین می برد افراد مبتلا را به طور  کامل بی هدف می کند قدرت جسمی آنها را به تحلیل می برد وآنان جرات مقاومت  ایستادگی و پشتکار  در برابر مشکلات را از دست می دهند تنها هدف فرد معتاد بدست آوردن ماده مورد اعتیاد است تا زمانی که نشئه است ایمان و اعتقادش پا به برجاست  و وقتی خمار می شود بجز مواد مخدر چیز دیگری را پذیرا  نیست معتادان  به تریاک  اغلب علاقه مندند  که تنها و بدون مسئولیت خانوادگی بسرببرند زیرا لذت خود  را فقط در منقل و وافور می بینند  و در کنار آن احساس  خوشبختی میکنند ودیگر نیازی به خانواده ندارند. (اداره پیشگیری استان سیستان و بلوچستان، 1377)

بین شخصیت و اعتیاد رابطه ای متقابل وجود دارد یعنی فرد به علت وضع خاص شخصیتی و نیازها و شکستها ، ناتوانی در برخورد با مسائل وناکامی در زندگی عدم ثبات عاطفی وناملایمات  دیگر به اعتیاد روی می آورد وبدین ترتیب  بین اعتیاد  و شخصیت دور باطلی ایجاد می گردد  که مبارزه با آن مستلزم تغییر شرایط بیرونی و درونی از طریق ایجاد اراده  و روحیه ای قوی وآسیب  ناپذیر  می باشد بالاخره  فساد بافت های مغزی در اثر مصرف مواد مخدر موجب می گردد که شخص کنترل حرکات خود را از دست بدهد و آمادگی آسیب رسانی به خود و دیگران را پیدا نماید .

4-علل و انگیزه های گرایش به اعتیاد

جستجوی  پناهگاه : انسان کنونی با از دست دادن ارزش های معنوی دچار اضطراب  و پریشانی گردیده است و بدنبال یافتن پناهگاه و مایه آرامشی می باشد از این رو زمانی که اوضاع را بر وفق مراد خود نمی بیند به سراب ها دل می بندد.

دوستان ناسالم : تنگناهای زندگی وبیشتر سهل انگار یها  و بی دقتی ها در انتخاب دوستان موجب می گردد که افرادی به حریم خانواده ها و منازل راه یابند که هیچ نوع شایستگی دوستی و آشنایی در آنها وجود ندارد اینان همان افرادی هستند که معاشران خود را به راه های انحراف  اعتیاد و آلودگی ها سوق می دهند .

کام جویی در عالم خیال :  مواد مخدر ، انسان ها در عالم خیال سیر می دهد و آنها را از واقعیت های زندگی دور نگه می دارد از این رو کامیابی خیالی و تسکین خاطر موقتی برای کسانی که در صحنه های واقعی زندگی موفقیتی به دست نیاورده اند عاملی جهت روی آوردن به این گونه مواد به شمار می آید:

بیکاری و اشتغال کاذب

سابقه اعتیاد در خانواده

کنجکاوی و حساسیت دوران بلوغ

محرومیت در خانه وخانواده

آزادی بیش از حد

فقدان ایمان ودرک فضائل انسانی

محیط مساعد

خانواده از هم پاشیده و متزلزل ( اداره پیشگیری استان سیستان و بلوچستان، 1377)

بدین ترتیب، عواملی که موجب اعتیاد می گردند عبارتند از :

کمبود  اعتماد به نفس : مانند فردی که در مقابل درخواست دوستانش برای کشیدن حشیش جرات مخالفت ندارد

ناراحتی روانی :  کسی که ناراحتی اعصاب دارد وبرای کاهش افسردگی خود مواد مصرف میکند

درد یا بیماری جسمی مزمن :  مانند فردی که دچار پا درد  است یا کودکی که گوش درد دارد و به جای درمان توسط پزشک خود فرد یا خانواده او به اشتباه از تریاک استفاده می کنند

عواملی که مربوط  به شرایط فرد ومحیط خارجی است :

عوامل مخاطره امیز فردی

الف :  دوره نوجوانی : مخاطره آمیزترین دوران زندگی از نظر شروع به مصرف مواد مخدر دوره نوجوانی- دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی و کسب هویت فردی و اجتماعی- به شمار میآید.

ب : صفات شخصیتی :  عوامل مختلف شخصیتی با مصرف مواد ارتباط دارند وبرخی از صفات پیش بینی کننده احتمال اعتیاد هستند از جمله عدم پذیرش ارزش های نسبی و رایج، مقاومت در مقابل منابع قدرت، نیاز شدید به استقلال، صفات ضد اجتماعی، پرخاشگری شدید، احساس فقدان کنترل بر زندگی خود، اعتماد به نفس پایین، فقدان مهارت های اجتماعی و انضباطی .

ج:  اختلالات روانی : در 70 درصد موارد اعتیاد با اختلالات دیگر روانپزشکی نیز همراه است .

د – نگرش مثبت به مواد مخدر :  افرادی که نگرشی مثبت یا خنثی به مواد مخدر دارند بیش از کسانی که دیدگاهشان منفی است در خطر اعتیاد قرار دارند مانند کسانی که از این مواد جهت کسب بزرگی، رفع دردهای جسمی و خستگی و کسب آرامش  روانی استفاده می کنند .

2- عوامل مخاطره آمیز محیطی :

الف – خانواده : خانواده اولین مکان رشد شخصیت ، تشکیل باورها و کسب الگوهای رفتاری برای فرد است از این رو، ناآگاهی والدین، ارتباط ضعیف والدین با فرزندان، فقدان انضباط  در خانواده، خانواده متشنج یا آشفته و از هم گسیخته از نقش بسزایی در گرایش به مواد مخدر برخوردارند.

ب – دوستان : در 60 درصد موارد اولین مصرف مواد به دنبال تعارف دوستان رخ می دهد چنانکه  که ارتباط ودوستی با همسالان مبتلا  به سوء مصرف مواد عامل مستعد کننده مهمی برای ابتلای نوجوانان به اعتیاد به شمار می آید و مصرف کنندگان  این مواد برای گرفتن تائیدی جهت رفتار خود از دوستان سعی می کنند آنان را نیز به این عمل وادار نمایند .

3-  عوامل مخاطره آمیز اجتماعی

الف – فقدان قوانین و مقررات جدی بر ضد خرید و فروش حمل و مصرف مواد مخدر موجب وفور و ارزانی آن می شود .

ب – مصرف مواد به عنوان یک هنجار اجتماعی :  در جوامعی که مصرف مواد نه تنها ضد ارزش تلقی نم یشود بلکه جزئی از آداب و سنن جامعه و یا نشان تمدن و تشخص و وسیله احترام و پذیرایی است به فراگیر شدن آن خواهد انجامید .

ج – کمبود امکانات فرهنگی ، ورزشی ،تفریحی :  کمبود امکانات لازم برای ارضای نیازهای طبیعی ، روانی و اجتماعی نوجوانان و جوانان از قبیل کنجکاوی، تنوع طلبی، هیجان ، ماجرا جویی و ... به گسترش استعمال این مواد کمک خواهد کرد .