ایست قلبی و تنفسی
منظور از ایست قلبی ، حالتی است که ضربان قلب کاملاً از بین می رود و منظور از ایست تنفسی ، از کار افتادن تنفس خودبخودی در فرد می باشد . این حالات می تواند به دنبال سکته قلبی ، شوک ، خونریزی های بسیار شدید ، گیر کردن اجسام خارجی در حلق ، غرق شدگی ، برق گرفتگی و ... رخ دهد .
اقدامات اولیه :
چنانچه پس از وقوع ایست قلبی – تنفسی در کمتر از ۴ الی ۶ دقیقه به فرد مصدوم رسیدگی شود و عملیات احیاء وی شروع گردد ، شانس زنده ماندن وی بالا خواهد رفت . قل از شروع عملیات احیاء قلبی – ریوی ، باید مطمئن شد آیا فرد و قاعآق دچار ایست قلبی – ریوی شده است یا خیر ، چرا که انجام عملیات احیاء قلبی – ریوی بر روی فردی که دچار ایست قلبی نشده باشد ، می تواند منجربه ایست قلبی و مرگ وی شود .
جهت اطمینان از ایست تنفسی با مشاهده حرکات تنفسی قفسه سینه می توان به وجود تنفس در مصدوم پی برد و یا می توان گوش یا گونه خود را نزدیک دهان وی قرار دهد تا صدای تنفس وی را شنید یا جریان آن را حس کرد . سپس نبض بیمار را بررسی نمود .
بهترین محل نبض در بچه های کوچک ، نبض شریان رانی است که در ناحیه کشاله ران لمس می شود وبهترین محل نبض در بچه های بزرگتر و بالغین نبض گردنی است که در ناحیه گردن و پشت نای قرار دارد . لمس نبض باید با دو انگشت نشانه و میانی صورت گیرد در صورتی که هیچ گونه نبضی احساس نشد و یا مصدوم تنفس خودبخودی نداشت
عملیات احیاء باید مطابق دستور ذیل انجام شود :
1. بیمار را به پشت خوابانده ، وی را به آرامی تکان داد تا پاسخش به تحریک مشخص شود.
2. اگر بدون پاسخ بود ، راه های تنفسی وی چک شود . چنانچه راه تنفسی بسته است ، با کمک انگشت راه تنفسی وی باز شود و چنانچه راه تنفسی باز بود ولی نفس نمی کشید ، تنفس مصنوعی شروع شود .
3. گردن وی را به جلو و سر او را به عقب خم نمایند .
4. دو تنفس مصنوعی مناسب دهان به دهان به وی داده شود .
5. نبض های وی لمس شود . اگر ضربان نبض ها لمس شد . باید به تنفس مصنوعی ادامه داد و اگر لمس نشد ، ماساژ قلبی را شروع کرد .
6. جهت انجام ماساژ قلبی باید دست چپ خود را به حالت ضربدر بر پشت دست دیگر گذاشته ، پاشنه دست راست را بر روی جناغ سینه به اندازه دو بند انگشت بالاتر از محل دو شاخه شدن جناغ قرار داد . آرنج ها نباید خم شوند و به کمک وزن بدن ، یک فشار محکم به قفسه سینه وارد شود تا جناغ سینه به اندازه تقریب ۴ الی ۵ سانتیمتر داخل برود .
تعداد ماساز قلبی باید حدود ۸۰ بار در دقیقه باشد و به ازاء هر ۱۵ ماساژ قلبی باید ۲ تتفس مصنوعی با روش دهان به دهان داده شود . در صورتی که فرد دیگری به امدادگر کمک می کند ، باید به ازاء هر ۵ ماساژ قلبی فرد دوم ، یک تنفس مصنوعی به وی بدهد .
7. پس از گذشت یک دقیقه عملیات به مدت ۵-۴ ثانیه جهت لمس نبض گردنی متوق نمود . اگر نبض لمس شد ، ماساژ قلبی را قطع نموده و چنانچه تنفس هم برقرار شده ، تنفس مصنوعی را متوقف کرد . در صورت عدم لمس نبض و عدم برقراری تنفس خودبخودی ، باید ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی را مجدداً شروع کرد و هر۳ دقیقه یک بار ، جهت لمس نبض ها به مدت ۵-۴ ثانیه عملیات را متوقف نمود .
نکات مهم :
1. فرد را نباید روی سطح نرم تشک و تختخواب خواباند ، بلکه سطح سختی مثل کف اتاق بهتر است .
2. در تنفس دهان به دهان ، باید بینی مصدوم را با دو انگشت خود بست ، تا هوایی که به ریه هایش دمیده می ود . مستقیماً از آن خارج نشود .
3. موقعیت سر و گردن را باید درست تنظیم کرد .
4. طی عملیات احیاء یک نفر را جهت خبرکردن اورژانس یا پزشک مأمور نمود .
5. باید دهان فرد کمک کننده با دهان مصدوم کاملاً مماس باشد ، تا هوایی از بین انها خارج نشود .
6. عملیات احیاء‌را باید تا زمانی که یک فرد با تجربه یا پزشک بر بالین بیمار برسد و یا تا زمانی که وی به درمانگاه منتقل شود ، ادامه داد .
چنانچه مصدوم مشکوک به ضایعه نخاعی است باید سر را مختصری به عقب کشیده ، به آرامی کمی به عقب خم نموده – سپس تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی را ادامه داد