مصارف عمده پرلیت
پرلیت به دلیل چگالی کم، رسانایی ضعیف، خنثی بودن، غیر قابل احتراق بودن، سختی کم، درخشندگی خوب، قابلیت جذب و مقاومت (نسبت به سایر اگرگات ها نظیر ورمیکولیت) در صنایع مختلف به کار می روند. گرچه بیشتر مصارف پرلیت به صورت منبسط شده است ولی برخی مواقع از پرلیت خام نیز بسته به مشخصات فیزیکی و شیمیایی آن در صنایع ریخته گری، ساینده ها، سنگ های تزئینی و به عنوان منبع سیلیس استفاده می شود.
از مهمترین کاربردهای پرلیت فرآوری شده می توان در مصالح ساختمانی به صورت قطعات پیش ساخته، پلاسترهای معمولی ساختمان، عایق های پرکننده، آجرهای عایق صدا و... در باغبانی به صورت هیدروپونیک، اصلاح خاک و چمن، عامل رشد گیاهان و رشد و پرورش بذر در مصارف صنعتی به صورت پرکننده، عایق های حرارتی، نسوزها، مواد منفجره، جذب کننده ها، محصولات پیش ساخته و گل حفاری در کمک صافی ها و فیلترها، در صنایع شیمیایی برای تولید و تصفیه شکر، داروسازی، نوشیدنی ها و تصفیه آب و در نهایت در کشاورزی به صورت عامل حاصلخیزی، ضدآفت، علف کش و خوراک دام اشاره نمود.
گر چه بیشتر مصارف پرلیت در حالت منبسط شده آن می باشد ولی در بعضی مواقع از پرلیت خام نیز بسته به مشخصات فیزیکی و شیمیایی آن استفاده میشود که عمده این مصارف عبارتند از: صنعت ریخته گری- ساینده‌ها- سنگ دکور و تزئینی و منبع سیلیس. جدول 13 کاربردهای اصلی این پرلیت را نشان می دهد.
پرلیت نوع منبسط شده:
در دمای700-1100 درجه سانتیگراد، پرلیت نرم شده و تا 10-20 برابر حجم اولیه خود منبسط میشود و از حالت سنگ (دانسیته Kg/m3950-1200( به یک ماده کف‌دار سبک (Kg/m340-180( تبدیل میشود. 3/0 – 1/0% در آب محلول، 1% در اسید سولفوریک و در محلول هیدروکسیدسدیم 50%، 90%، از نظر کاربرد با ورمیکولیت رقابت می‌کند.
پرلیت منبسط شده در تهیه بتون سبک وزن، پرکنندگی، عایق حرارتی و صوتی، کشاورزی و به عنوان صافی ( فیلترکردن ) و ساینده استفاده می شود.
پرلیت را می توان به نسبت های مختلف با سیمان مخلوط کرد و از آن قطعه های سبک وزن تهیه کرد. ملات پرلیت از ملات سیمان سبکتر، هدایت گرمایی آن کم و جذب صدای آن بیشتر است. پرلیت در رنگ سازی، پلاستیک، لاستیک و عایق بندی فضای خالی دیوارهای دو جداره نیز به کار می رود.
از پرلیت منبسط شده برای تهیه صافی های مختلف جهت جدا کردن باکتری ها و جلبک ها در تصفیه خانه های سازمان های آب استفاده می شود که این صافی ها برای پالایش آب میوه ها، شربت ها و کارخانه تولید شکر استفاده می گردد.
دارو سازی:
از پودر پرلیت در تهیه آنتی بیوتیک ها استفاده می گردد.
عایق حرارتی:
صفحات پرلیتی که مخلوط پرلیت، آسبست و یک ماده چسباننده نظیر گچ می توان تهیه نمود. این صفحات وزن کم دارند و به عنوان عایقهای خوب حرارتی و صوتی به کار می روند. صفحات جذب صدا، از مخلوط پرلیت و آسبست پرس شده تهیه می گردند که از آن به منظور عایق بندی مخازن و لوله ها تا دمای 1000 درجه سانتی گراد استفاده می شود.
متالورژی:
پرلیت خام اگر به صورت یک لایه روی مواد مذاب قرار گیرد، مانع اکسیده شدن ماده مذاب، کاهش افت دما و جمع آوری سرباره می شود.
بعد از خرد شدن و دانه‌بندی بر اساس خواص فیزیکی خود، کاربردهای کمی دارد (ریخته‌گری، ساینده در صابون، واکس، پاک‌کننده، تزئین، سنگ‌های دکوری، پوشش وسایل بازی گلف). در شیمی منبع سیلیس برای واکنش با آهک و تولید عایقهای کلسیم- سیلیکات، منعقدکننده سرباره‌ها، پاک کننده سیلیس از اسید هیدروفلوریک مورد استفاده در تولید اسید فسفریک خوراکی در فرایند تر.
مصارف صنعتی
پرلیت منبسط به دلیل خواص مختلفی که دارد دارای مصارف متنوعی در صنایع مختلف می باشد که بیشتر این خواص در بخش مصارف ساختمانی و باغبانی اشاره شده است. در مقایسه با ورمیکولیت، پرلیت رطوبت نما نمی باشد در حالی که قادر به حفظ آب و مواد غذایی در حد ثابت در خود می باشد و آنها را از مایعات جذاب می‌کند نه از محیط. که این خاصیت باعث به کارگیری آن در عیق های سرمایی میشود.حذف شود
طبیعت مضرس پرلیت منبسط و فرآوری دقیق آن باعث ایجاد فضاهای خالی کافی در آن شده که منجر به کاربرد آن در فرآیند های فیلتراسیون می‌گردد.
عایق کاری در دماهای پایین
مهمترین کاریرد پرلیت در دماهای خیلی پایین، استفاده از آن در عایق کاری و نگهداری مخازن قابل حمل و نقل نظیر تانکرها جهت نگهداری اکسیژن مایع، نیتروژن، آرگون، گاز طبیعی و دیگر گازهای صنعتی که به شکل مایع نگهداری می‌شوند، می‌باشد.
از آنجا که دمای این گازهای مایع از 33- درجه سانتیگراد برای آمونیاک تا 269- درجه سانتیگراد برای هلیم متغیر است لذا محدوده بکارگیری پرلیت در عایق کاری در دماهای پایین تر از صفر درجه تا 270- درجه سانتیگراد خواهد بود.
در زمینه کاربرد در دماهای پایین، از پرلیت در تقطیر هوا و به منظور تولید اکسیژن، نیتروژن و گازهای نادر نیز استفاده میشود. همچنین از پرلیت در پر کردن لایه بین دیواره خارج و داخلی مخازن حمل و نگهداری مایعات یا برج های تولید استفاده می‌گردد.
جایگزین اصلی پرلیت در دماهای پایین فوم های پلاستیکی مانند فوم های پلی اورتان و پشم سنگ می‌باشد. مزیت پرلیت نسبت به سایر عایق ها این است که پس از تغییر مخزن، مجدداً قابل استفاده می‌باشد. در کشورهای اروپایی بیشتر از فوم های پلاستیکی استفاده میشود ولی هنوز هم پرلیت در عایق کاری در دماهای پایین کاربرد فراوانی دارد.
عایق کاری در دمای بالا
عایق پرلیتی در صنایع فولاد و ریخته گری از قبیل سرباره‌ها، در مواد ذوب شده ای که سریعاً از پاتیل ها سرریز می نمایند و یا در قالبهای گداخته و بالاخره در ماسه ریخته گری به عنوان عامل Cushion و در ساخت قطعات و آجرهای نسوز به کار می روند. همچنین پرلیت دانه بندی شده منبسط یا خام به داخل پاتیل ها و بر روی سطوح فلز گداخته ریخته میشود. ذرات پرلیت با کف و تفاله‌های روی مواد مذاب ترکیب شده و برداشتن سرباره از روی مواد مذاب به سهولت انجام می‌گیرد.
پرلیت به علت داشتن خاصیت نسوزی که تا 1100 درجه سانتیگراد مقاوم است، در صنایع نسوز در تهیه بلوک ها و آجرهای نسوز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مصرف پرلیت در نسوزها و صنایع ریخته‌گری
پرلیت به دلیل خاصیت اتصالات شیمیایی موجود در آن در صنایع نسوز بکار برده میشود و امروزه در تولید سیمان های نسوز، بلوک ها وآجر برای عایق کاری، دیگ های بخار، کوره‌های همگن سازی، کوره‌های آهنگری، کوره‌های عملیات حرارتی و کوره‌های ذوب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پرلیت به عنوان افزودنی به ماسه ریخته گری در صنعت ریخته گری کاربرد دارد. خاصیت عایق پرلیت منجر به کاهش سرعت جامد شدن مذاب گشته و مشکلات ریخته گری را کم می‌کند و نفوذپذیری پرلیت باعث خروج گازهای سبک از محیط می‌گردد. قدرت توانایی سرد و گرم شدن ماسه‌های ریخته گری کاربرد دارد. خاصیت عایق پرلیت منجر به کاهش سرعت جامد شدن مذاب گشته و مشکلات ریخته گری را کم می‌کند و نفوذپذیری پرلیت باعث خروج گازهای سبک از محیط می‌گردد. قدرت توانایی سرد و گرم شدن ماسه‌های ریخته گری با اضافه نمودن پرلیت افزایش یافته و در نتیجه باعث کاهش عیب و نقص عمل انبساط می‌گردد و به این ترتیب در زمان و هزینه تمیز نمودن قطعات ریخته گری شده صرفه جویی میشود. همچنین در حین ریخته گری از پرلیت منبسط شده جهت حفظ حرارت در سطح مذاب استفاده میشود.
تولید مواد منفجره
از پرلیت منبسط شده در تولید برخی مواد منفجره به عنوان یک عامل ایجاد تخلخل یا فضای خالی استفاده میشود. یکی از کاربردهای پرلیت در این زمینه بکارگیری آن در تهیه مواد منفجره امولسیونی است. که این مواد از یک فاز پیوسته سوخت کربنی، یک فاز امولسیفایر، یک فاز پراکنده از محلول آبی از یک اکسیده کننده غیرآلی بعلاوه یک عامل ایجاد کننده فضای خالی تشکیل می‌شوند. پرلیت منبسطی که در این مورد بکار می رود دارای چگالی از 23/0 تا 45/0 گرم بر سانتی متر مکعب می‌باشد.
مصرف پرلیت در کمک صافی‌ها
یکی دیگر از مصارف عمده پرلیت، استفاده از ان به عنوان کمک صافی در پالایش انواع مختلف مایعات از قبیل فاضلاب صنعتی کارخانجات، مشروبات الکلی و غیرالکلی، شکر، روغن، آب میوه، آب آشامیدنی و مواد شیمیایی می‌باشد. تخلخل زیاد و عدم ترکیب شیمیایی با موادی که تصفیه می‌شوند از مزایایی عمده کمک صافی های پرلیتی است که حتی قادر به صاف کردن مواد ژلاتینی با سرعت نسبتاً بالا می‌باشد و از نظر چگالی کمک صافی های پرلیتی 20 تا 50 درصد سبکتر از سایر فیلتر ها بوده و در نتیجه قادر به تصفیه اجزای کمتر از میکرون نیز می‌باشد. اینها عواملی هستند که باعث چربش کمک صافی های پرلیتی به کمک صافی هایی از جنس آزبست، بنتونیت، سلولز و دیاتومیت می گردند.
کمک صافی های پرلیتی به دلیل استریل و خنثی بوده دارای بیشترین کاربرد در فیلتراسیون مایعات غاذیی، صنایع نوشابه سازی و داروسازی می‌باشند.
(جداول در فایل اصلی موجود است)