سوختگی بسیار شایع تر از سایر مصدومیت هاست و در اثر حوادث مختلف شامل تماس بدن با شعله، وسایل و مایعات داغ، یا مواد شیمیایی یا جریان الکتریسیته اتفاق می افتد.
سوختگی براساس عمق، وسعت محل آن و نسبت سطح سوختگی به تمام بدن، به شرح زیر تقسیم بندی می گردد:
درجه 1- به صورت قرمزی، درد، حساسیت و گرمی محل سوختگی مشخص می شود.
درجه 2- در این سوختگی پوست به رنگ صورتی در می آید و متورم، مرطوب و دردناک می شود. به لمس حساس است و معمولاً تاول وجود دارد.
درجه 3- پوست به صورت سفید یا زرد مایل به قهوه ای در می آید. درد وجود ندارد و تمام لایه های پوست و زیر آن شامل عضلات، استخوان و چربی دچار
سوختگی می شوند. پوست ظاهری خشک دارد و ممکن است درد اصلاً وجود نداشته باشد که ناشی از سوختن اعصاب ناحیه است.
برای تخمین وسعت سوختگی در بدن افراد بالغ از قانون عدد 9 استفاده می شود که هر قسمت بدن با ضریبی از عدد 9 درصد بندی شده و می توان براساس آن وسعت سوختگی را تخمین زد.
اقدامات و کمک های اولیه در مصدوم مبتلا به سوختگی
درمان سوختگی را براساس نوع و وسعت آن به شرح زیر شروع کنید:
درجه 1- با آب سرد محل سوختگی را خنک کنید.
درجه 2- با آب سرد آن را شستشو دهید و در صورت وجود تاول از پاره کردن آن خودداری کنید. در صورتی که وسعت آن زیاد باشد مصدوم را به بیمارستان منتقل نمایید.
درجه 3- بعد از اقدامات اولیه و پانسمان استریل محل و درمان شوک، مصدوم را به سرعت به بیمارستان منتقل نمایید و در صورت امکان در فواصل معین به وی جرعه جرعه آب بخورانید.
تذکر :
1. از جدا کردن لباس هایی که سوخته و به پوست مصدوم چسبیده خودداری کنید.
2. در صورت امکان جواهرات حلقوی مصدوم مثل النگو یا انگشتر را خارج نمایید.
3. دادن اکسیژن به مصدوم کمک بسیار زیادی به وی می کند که بایستی در صورت امکان انجام شود.
پیشگیری
از قرار دادن کبریت و مواد اشتعال زا در دسترس کودکان و افراد عقب افتاده خودداری کنید. اتصالات برق را به صورت صحیح بپوشانید. همیشه باید یک کپسول آتش نشانی شارژ شده برای مواقع ضروری در دسترس باشد.
سوختگی با مواد شیمیایی
مواد شیمیایی می تواند اسیدی یا قلیایی باشد و به شکل های مختلف همچون مواد شوینده، پاک کننده و سفیده کننده، مایع باتری اتومبیل، یا مواد آزمایشگاهی در منازل و محل کار موجود است. سوختگی با این مواد می تواند از نوع شدید ترین سوختگی ها باشد که تا عمق زیادی در بدن نفوذ می کند.
اقدامات و کمکهای اولیه
بعد از تماس با چنین موادی بلافاصله محل سوختگی را با آب زیاد حداقل به مدت 10 دقیقه شستشو دهید.اقدامات درمانی همانند سوختگی معمولی انجام می شود. در صورت بالا بودن شدت ضایعات، مصدوم را به بیمارستان منتقل کنید. به هیچ وجه برای خنثی کردن ماده شیمیایی از ماده شیمیایی دیگری استفاده نکنید و صرفاً با آب زیاد محل را شستشو دهید.
برق گرفتگی
برق گرفتگی می تواند از یک منبع برق یا ولتاژ بالا یا پایین باشد.
علایم و عوارض :
علایم برق گرفتگی می تواند بسیار شدید و عمیق و شامل سوختگی مختصر تا شدید پوست و سایر بافت های بدن و احشاء، مورمور شدن بدن، نامنظمی یا ایست ضربان قلب، ایست تنفس، کاهش سطح هوشیاری، تشنج، نارسایی کلیوی، شکستگی و دررفتگی استخوان ها و مفاصل و ... باشد.
نکته : هنگام رعد و برق برای حفاظت در برابر برق گرفتگی و صاعقه زدگی به مکان های سرپوشیده پناه ببرید و از ایستادن در مکان های باز، کنار درختان یا باجه تلفن و ماندن داخل آب (دریا، استخر و ...)خودداری کنید.
اقدامات و کمک های اولیه
در مواجهه با فردی که دچار برق گرفتگی شده است ابتدا منبع برق را قطع کنید. مثلاً دو شاخه را از برق بکشید یا برق را از کنتور قطع نمایید یا به کمک یک شیء پلاستیکی یا یک تکه چوب خشک تماس مصدوم را با منبع برق قطع کنید. (فرد امدادگر باید مواظب باشد خود دچار برق گرفتگی نشود.) هر سیم بدون پوشش را در محل حادثه دارای برق فرض نمایید حتی اگر سیم آنتن یا تلفن باشد. هرگونه شعله ای در لباس مصدوم را خاموش کنید، لباس های سوخته و نیمه سوخته را از بدن او خارج نمایید و چنانچه ضربان قلب مصدوم متوقف شده باشد فوراً عملیات احیاء را شروع کنید. ناحیه سوخته بدن را با گاز استریل یا یک تکه پارچه تمیز بپوشانید و هرگونه شکستگی اندام ها را آتل بندی کنید. توجه کنید در فرد دچار برق گرفتگی احتمال آسیب مهره های گردنی و متعاقباً فلج اندام ها بسیار زیاد است؛ پس در حمل و نقل مصدوم تلاش کنید هیچ گونه حرکتی به سر و گردن وی داده نشود. مصدومین فوق باید پس از کمک های اولیه حتماً به بیمارستان منتقل شوند چرا که برق گرفتگی می تواند عوارض تأخیری خطرناکی داشته باشد.
نکته: جریان برق با ولتاژ بالای کابل های صنعتی می تواند تا چندین متر قوس الکتریکی داشته باشد. بنابراین به قربانیان این نوع برق گرفتگی نباید نزدیک شد مگر این که به طور رسمی اطلاع داده شود که برق قطع شده است. لازم به ذکر است عملیات نجات در فردی که دچار صاعقه زدگی شده، مشابه حالت برق گرفتگی است.
پیشگیری
استفاده از دستکش های پلاستیکی مخصوص و کفش های خشک هنگام کار با مدار های الکتریکی، محکم بستن جعبه های تقسیم برق، مسدود نمودن پریزهای برق با درپوش های پلاستیکی و استفاده نکردن از وسایل الکتریکی در حمام، از موارد مهم پیشگیری است. هنگام رعد و برق، برای حفاظت در برابر برق گرفتگی و صاعقه زدگی به مکان های سرپوشیده پناه ببرید و از ایستادن در مکان های باز، کنار درختان یا باجه تلفن و ماندن داخل آب (دریا، استخر و ...) خودداری کنید.