خداوند فرشتگان مختلفی را برای امور و برنامه های متعددی به وجود آورد که در قرآن کریم و روایات برای اقسام فرشتگان، وظایف فراوانی شمرده شده است که گروهی از این فرشتگان وظیفه محافظت از انسان و اعمال او را دارند و فرشته های دیگر وظایف دیگری به عهده دارند:
در آیاتی از قرآن از فرشتگانى یاد شده که مأمور حفظ جان انسان و ثبت کارهاى او هستند و از آنان در برابر خطرات محافظت مىنمایند که این آیات به فرشتگان محافظ انسان اشاره دارد:
- « لَهُ مُعَقِّباتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذا أَرادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوْءاً فَلا مَرَدَّ لَهُ وَ ما لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ والٍ؛(1) براى انسان فرشتگانى است که پى در پى او را از پیشرو و از پشت سر از فرمان خداوند حفاظت مىکنند. همانا خداوند حال قومى را تغییر نمىدهد تا آنکه آنان حال خود را تغییر دهند و هر گاه خداوند براى قومى آسیبى بخواهد پس هیچ برگشتى براى آن نیست و در برابر او هیچ دوست و کارساز و حمایت کنندهاى براى آنان نیست».
- گروهی حافظ انسان از خطرات و حوادثند (2):
« هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ وَ یُرْسِلُ عَلَیْکُمْ حَفَظَه ً حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا وَ هُمْ لا یُفَرِّطُون ؛ او تسلط کامل بر بندگان خود دارد و مراقبانى بر شما مىفرستد، تا زمانى که یکى از شما را مرگ فرا رسد فرستادگان ما جان او را مىگیرند و آن ها (در نگاهدارى حساب اعمال بندگان) کوتاهى نمىکنند».
- گروهی مراقب اعمال بشرند (3):
« وَ إِنَّ عَلَیْکُمْ لَحافِظِینَ، کِراماً کاتِبِینَ،یَعْلَمُونَ ما تَفْعَلُونَ؛و بدون شک نگاهبانانى بر شما گمارده شده. والا مقام و نویسنده (اعمال نیک و بد شما). آنها مىدانند شما چه مىکنید».
ولی در آیات دیگر به فرشتگان دیگری اشاره شده است که وظایف دیگری غیر از محافظت از انسان را از سوی خداوند بر عهده دارند:
- گروهی حاملان عرشند (4)
- گروهی مدبران امرند (5)
- گروهی مأمور قبض ارواحند (6)
- گروهی مأمور عذاب و مجازات اقوام سرکشند (7)
- گروهی مؤمنان را در جنگ ها یاری و کمک می کنند (8)
- گروهی مبلغان وحی و آورندگان کتب آسمانی برای انبیا هستند (9)
-بعضی همیشه در رکوع و برخی همیشه در سجودند« وَ ما مِنَّا إِلاَّ لَهُ مَقامٌ مَعْلُومٌ ،وَ إِنَّا لَنَحْنُ الصَّافُّونَ وَ إِنَّا لَنَحْنُ الْمُسَبِّحُونَ؛ (10) هر یک از ما جایگاه معلومی دارد، ما همواره صف کشیده منتظر فرمان خدا هستیم و پیوسته تسبیح او می گوییم».
در خطبه اول نهج البلاغه هم حضرت علی (ع) به وظایف آن ها اشاره کرد است.
پی نوشت:
1. رعد (13)، آیه11.
2. انعام ( 6)، آیه ۶1.
3. انفطار ( 82)، آیات ۱۰ تا ۱2.
4. حاقه (69 )، آیه ۱۷.
5. نازعات ( 79)، آیه ۵.
6. اعراف (7)، آیه ۳۷.
7. هود (11 )، آیه۷.
8. احزاب ( 33)، آیه ۹.
9. نحل ( 16)، آیه ۲.
10. صافات (37 )، آیات ۱۶۴ - ۱۶۶.