بعضی از افراد و گروه‌ها مثل معتادین تزریقی، کارکنان بهداشتی درمانی، نوزادان متولد شده از مادران HIV مثبت و… در معرض خطر بالای آلودگی به HIV قرار دارند. لذا باید توجه بیشتری به این افراد مبذول داشت.
الف) زنان HIV مثبت باید تا حد امکان از باردار شدن خود جلوگیری کنند. لذا توصیه می‌شود که در این افراد از دو روش پیشگیری از بارداری به طور همزمان استفاده گردد تا احتمال بارداری به حداقل برسد.
با این حال اگر خانم HIV مثبت باردار شود با تجویز داروهای ضد ویروسی در زمان بارداری سعی می‌شود از انتقال HIV به جنین وی جلوگیری شود. البته تجویز این داروها در زمان حاملگی همراه با خطراتی می‌باشد، ضمن آنکه این داروها بسیار گران و کمیاب می‌باشند. همچنین در نوزدان متولد شده از مادران HIV مثبت می‌توان از داروهای ضد ویروسی استفاده کرد.
ب) کارکنان بهداشتی درمانی یکی از گروهای در معرض خطر آلودگی به HIV می باشند. لذا دستورالعمل‌هایی تحت عنوان ”احتیاطات استاندارد“ تدوین شده است که تمامی کارکنان بهداشتی درمانی باید آنها را به کار ببندند تا خطر انتقال HIV در آنها به حداقل برسد.
ج) یکی دیگر از گروه‌های پرخطر، معتادین تزریقی می‌باشند که بدلیل استفاده مشترک از سرنگ و سوزن و رفتارهای پرخطر دیگر، منبع مهم آلودگی به HIV در کشور به شمار می‌روند. اقدامات پیشگیرانه در این گروه شامل تشویق و ترغیب معتادین به ترک، تغییر اعتیاد تزریقی به روش‌های کم خطرتر و در نهایت توزیع سرنگ و سوزن رایگان در بین آنها می‌باشد. از این اقدامات بعنوان راهکارهای ”کاهش آسیب“ یاد می‌شود.
د) ابتلا به عفونت‌هایی مثل سوزاک، سیفیلس و… خطر انتقال HIV را به دنبال دارد. از طرف دیگر درمان این عفونتها خطر احتمال آلودگی به HIV را کم می‌کند. لذا تشخیص و درمان کامل عفونتها در مبتلایان به آنها یکی از مهمترین اقدامات پیشگیری از ایدز به شمار می‌رود.
ه) افرادی که رفتارهای پرخطردارند لازم است که تحت مشاوره قرار گیرند تا از خطرات آلودگی به HIV آگاه شوند و در صورت لزوم آزمایشات تشخیصی به طور داوطلبانه از آنها به عمل آید. مشاوره و آزمایشات داوطلبانه در مراکز مشاوره بیماریهای رفتاری در سراسر کشور به طور رایگان انجام می‌شود.
نکات مهم در تماس های شغلی :
1- انتقال HIV از راه پوست سالم در هیچ مکان یا شرایطی به اثبات نرسیده است .
2- هیچگونه خطر انتقال HIV از راه تماس نزدیک با بیماران، مواجهه با قطرات پخش شده در هوا و حتی تماس با سطوح محیطی مشاهده نگردیده است .
3- تقریبا تمام موارد قطعی انتقال HIV مربوط به خون یا دیگر مایعات آلوده به خون بوده و تنها دو مورد انتقال غیر این راه بوده است
4- تاکنون هیچ مورد انتقال HBV و HIV از راه تنفس دهان به دهان گزارش نشده است ولی برای پیشگیری از انتقال عفونت هرپس سیمپلکس و نایسریامننژیتدیس و احتمال تئوریک انتقال HIV و HBV در این موارد از ماسکهای مخصوص استفاده شده و بعد از مصرف ضد عفونی گردند.
5-رعایت احتیاطات استاندارد در موارد جراحی تا 93% از تماس باخون پیشگیری می نماید.
تماس های شغلی که می تواند موجب انتقال HIV شود عبارتند از :
1- آسیب های مربوط به تماس جلدی مثل فرورفتن سوزن یا بریدگی توسط سوزن یا اشیاء تیز دیگر
2- آ لودگی غشاء های مخاطی
3- آلودگی پوست غیر سالم یا اسیب دیده از طریق خراشیدگی یا درماتیت ها (البته در پوست منافذ غیر قابل تشخیص وجود دارد که گاهی HIV از این منافذ می تواند وارد شود)
منابع HIV شامل خون ،مایعات خونی بافت ها و دیگر مایعات بدن مایع مغزی نخاعی٬ مایع سینوویال، پریتونئال پریکاردیال و مایع آمنیوتیک که همه اینها می توانند موجب انتقال عفونت HIV به دیگران شوند. در خصوص بزاق به طور کلی تماس با بزاق یک فرد آلوده به HIV در صورتی که خون قابل رویت در آن وجود نداشته باشد بعنوان یک عامل خطر آفرین برای انتقال HIV مطرح نمی شود تماس با اشک، عرق ادرار و مدفوع غیر خونی شخص آلوده نمی تواند به عنوان عامل خطر آفرین انتقال HIV محسوب گردند.
HIV از طریق شیر انسان آلوده می تواند به نوزاد یا کودک منتقل شود. اما تماس با شیر انسان بعنوان یک تماس شغلی برای انتقال HIV درنظر گرفته نمی شود مطالعات نشان داده است که متوسط خطر انتقال HIV توسط سوزن و یا دیگر آسیبهای جلدی توسط اشیاء تیز آلوده به HIV حدود32 % است .
خطر انتقال بیمارستانی HIV از بیماران آلوده به سایر بیماران :
نجام تست HIV قبل از عمل جراحی نمی تواند موجب ممانعت از ابتلای شغلی HIV گردد وتوصیه به انجام آن نمی شود.
اساس پیشگیری اولیه پرسنل پزشکی دررابطه با HIV این است که خون تمام افراد می بایست آلوده فرض شود مگر خلاف آن ثابت شود (رعایت احتیاطات استاندارد)
پرسنل پزشکی درصورت فرو رفتن سوزن مشکوک یا آلوده به HIV به دست و …باید در اسرع وقت به مراکز بهداشت استان و یا شهرستان مراجعه کنند.
درصورت پاشیده شدن خون و مایعات آلوده به HIV به محیط ،مرکز کنترل بیماریها (CDC) توصیه می کند که :
1- دستکش و درصورت لزوم سایر وسایل محافظ پوشیده شود.
2- با دستگاه کاغذی حوله ای ، خون و مواد ریخته شده در محیط پاک شود .
3-محل با آب و صابون شسته شود.
4-درصورتی که سطح آلوده صاف باشد با محلول 1:100 (10000 ppm) هیپوکلریت سدیم (وایتکس) عفونت زدایی شود و اگر سطح آلوده ناهموار و دارای خلل و فرج باشد با محلول 1:10 (ppm 100000) گندزادیی شود. اگر بیش از 30سی سی خون درمحلی ریخته شود بایستی خون را با حوله کاغذی بپوشانیم وبرروی حوله محلول 1:10هیپوکریت سدیم ریخته پس از 10 دقیقه محل را با آب صابون شستشو دهیم و دوباره آنها را با هیپوکلریت سدیم گندزدایی نماییم.
دندانپزشکان برای کاهش خطر ابتلا و اصابت سوزن باید کارهای زیر را انجام دهند:
1-از دستکش استفاده کنند.
2-پس از تماس با هر بیمار دستکش ها تعویض گردد.
3-دستکش ها در دست شسته نشوند ویا از آن استفاده مجدد نشود.
4-بلافاصله پس از درآوردن دستکش ها ، دست ها شسته شوند.
5-دندانپزشکان جهت جلوگیری از پاشیده شدن خون و ترشحات ، از ماسک ، عینک و یا محافظ صورت استفاده نمایند.
به هیچ وجه نوک سوزن را به طرف خود نگیرند.
6-سوزن مصرف شده از سرنگ مصرف شده جدانشود، خم نشوند، شکسته و یا دست کاری نگردد.
هرگز درپوش ها ی مصرف شده مجددا بر روی سوزن قرار داده نشود
7-می توان از کاتترهای جدید که در حرارت بالاسوزن را قطع و خاکستر می کند استفاده نمود. با این وجود باید دانست که درحال حاضر پیشگیری رفتاری ، مؤثرترین راه برای جلوگیری از گسترش بیشتر شناخته شده است .