تحقیق مقاله مهندسی کشاورزی

هدف :

مهندسی کشاورزی – اقتصاد کشاورزی

هدف تربیت کارشناسی است که با تکیه بر معلومات و تجاربی که می‌اندوزند بتوانند سمتهایی چون مجری، برنامه‌ریز، تحلیل‌گر برنامه‌های کشاورزی و اقتصاد کشاورزی را عهده‌دار شوند. داوطلب باید از روحیه کارکردن در محیط‌های روستایی و قطبهای تولید کشاورزی و دانش قوی ریاضی دبیرستان برخوردار و به فعالیتهای پژوهشی ، ارشادی و مشورتی در زمینه‌های علوم اقتصادی و اجتماعی روستایی و کشاورزی است علاقمند باشد. طول دوره 4 سال است و دورس شامل 20 واحد دروس عمومی، 23 واحد دروس علوم پایه، 49 واحد دروس اصلی کشاورزی است که پس از آنها اختصاصا اصول مربوط به اقتصاد خرد و کلان دانشجویان، نظامها و اندیشه‌های اقتصادی اسلامی، اصول اقتصادی و کاربرد آن در کشاورزی و منابع طبیعی ریاضیات و آمار کاربردی در اقتصاد، مدیریت ، بازاریابی ،‌حسابداری و تعاون ، مبانی علوم اجتماعی و تحلیل سیستمها در 43 واحد تخصصی تعلیم داده می‌شود. فارغ‌التحصیلان عنوان مهندس کشاورزی در رشته اقتصاد را دارا می‌شوند. بعضی مراکز جذب فارغ‌التحصیلان عبارت است از : واحدهای اجرایی ، تحقیقاتی ، آموزشی و خدماتی کشاورزی در بخشهای دولتی تعاونی و خصوصی . امکان ادامه تحصیل تا سطح کارشناسی ارشد و دکتری در داخل کشور و تا سطوح بالاتر در خارج از کشور وجود دارد.

مهندسی کشاورزی – آبیاری

هدف دوره تربیت کارشناسان کارآموزی است که بتوانند علاوه بر عهده‌دار شدن مسوولیت در رشته‌های آبیاری و امور آب کشور در برنامه‌ریزی و آموزش علوم آبیاری و زهکشی منشاء خدمات شایسته باشند.

طول این دوره 4 سال است که طی آن دانشجویان با فراگرفتن 20 واحد دروس عمومی، 31 واحد دروس علوم پایه ، 30 واحد دروس اصلی کشاورزی و 54 واحد دروس تخصصی نظری، عملی و کارهای صحرایی مهارتهای لازم برای انجام دادن امور فوق را کسب می‌کنند.

داوطلبان باید در علوم پایه ریاضی و تجربی قوی، در رابطه با آب، خاک و مصرف بهینه آب علاقه‌مند و برای اشتغال در کارهای صحرایی دارای توان جسمی کافی و روحیه لازم باشند. فارغ‌التحصیلان می‌توانند تا سطح کارشناسی ارشد و بالاتر ادامه تحصیل دهند و یا در وزارت کشاورزی و امور آب سازمانهای آب منطقه‌ای وزارت نیرو ، واحد آب وزارت جهاد سازندگی و مهندسان مشاور رشته آب کشور به کار اشتغال ورزند.

مهندسی کشاورزی – ماشین های کشاورزی

هدف تربیت کارشناسانی است که بتوانند در زمینه‌های مربوط به کاربرد، نگهداری، تعمیر و ترویج ماشینهای کشاورزی ، برنامه‌ریزی منطقه‌ای ، مکانیزاسیون کشاورزی، مجری و ارزیاب پروژه‌های عملیاتی و برنامه‌های آموزش و تحقیقات عمل کنند. نیز با زمینه‌های طراحی ادوات آشنا باشند. دروس این رشته تشکیل شده است از : 20 واحد دروس عمومی، 27 واحد دروس علوم پایه ، 54 واحد دروس اصلی کشاورزی ، 53 واحد دروس تخصصی شامل دروس پایه، دروس مهندسی ، مکانیزمهای مربوط به ادوات و ماشینهای کشاورزی ، کاربرد،‌نگهداری و تعمیر و زمینه‌های طراحی آنها. طول دوره 4 سال است . دروس دوره به صورتهای نظری ، عملی و کارهای صحرایی است. فارغ‌التحصیلان دارای عنوان مهندسی کشاورزی در رشته ماشینهای کشاورزی خواهند شد و در صورت دارابودن شرایط می‌توانند در سطح کارشناسی ارشد (در داخل کشور) و دکترا ادامه تحصیل دهند. از مراکز عمده جذب فارغ‌التحصیلان این رشته: سازمانهای آموزشی ، تحقیقاتی ،‌برنامه‌ریزی و اجرایی مانند وزارت جهاد سازندگی ، شرکتهای کشت و صنعت ،‌واحدهای تولیدی بخش خصوصی و ... است . آمادگی جسمی و روحی برای کارهای عملی و برخورداری از دقت کافی برای محاسبات فنی از ویژگیهای مطلوب داوطلبان این دوره است و باید در دروس ریاضی، فیزیک و آمار قوی باشند.

دکتر صدرالاشرفی استاد مهندسی اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران در معرفی این علم می‌گوید:

«مهندسی اقتصاد کشاورزیقوانین کلان اقتصاد را در بخش کشاورزی پیاده می‌کند تا بتوان از امکانات و منابع موجود بهترین استفاده را کرد و بیشترین سود را به دست آورد. به عبارت دیگر در این علم مسائل اقتصادی در بخش کشاورزی اعمال می‌شود تا با استفاده از منابع موجود اعم از زمین ، آب ، کود ، بذر نیروی انسانی و سرمایه حداکثر محصول و حداکثر سود به دست آید.»

این استاد دانشگاه در مورد تفاوت رشته اقتصاد گرایش اقتصاد کشاورزی با رشته‌ مهندسی کشاورزی – اقتصاد کشاورزی می‌گوید:

«دروس اختصاصی هر دو رشته یکی است اما دانشجویان رشته اقتصاد گرایش اقتصاد کشاورزی پایه رشته تحصیلی‌شان بر علم اقتصاد استوار است و دانشجویان رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی پایه دروسشان بر دانش کشاورزی استوار شده است و بدون شک یک دانشجوی اقتصاد کشاورزی به دلیل عدم آشنایی با دانش کشاورزی و عوامل طبیعی از قبیل آب، خاک و هوا نمی‌تواند در این رشته کارایی لازم را داشته باشد. »

یکی دیگر از استادان دانشگاه نیز درباره ارائه اقتصاد کشاورزی به عنوان یک رشته مجزا – حدفاصل رشته کشاورزی و اقتصاد – می‌گوید:

«بازار محصولات کشاورزی به دلیل این که در بسیاری از موارد پیوستگی تولید را ندارد و متغیرهایی مثل آب و هوا و خاک بر آن اثر می‌گذارد، به مطالعه تخصصی ویژه‌ای نیازمند است یعنی کارشناس و متخصص این بخش باید علاوه بر آشنایی با مسائل کشاورزی از قبیل اصول زراعت و بازارهای محصولات کشاورزی باید با اصول و مبانی علم اقتصاد مثل اقتصاد خرد و کلان نیز آشنا باشد»

رضا مصطفایی فارغ‌التحصیل این رشته نیز می‌گوید:

«مهندسی اقتصاد کشاورزی رشته‌ای است که تلاش می‌کند از یک سو فعالیت کشاورزان و مدیران واحدهای کشاورزی را بهینه کند و از سوی دیگر در بهبود برنامه‌ریزی سیاستمداران و مدیران دولتی در بخش کشاورزی نقش داشته باشد.»

دکتر محمد حسین امید استاد مهندسی آبیاری دانشگاه تهران در معرفی این رشته می‌گوید:

«دانشجویان رشته آبیاری بخشی از دروس رشته مهندسی عمران آب و بخشی از دروس رشته کشاورزی را مطالعه می‌کنند. چرا که هدف این رشته استفاده از آب در کشاورزی است. بنابراین یک مهندس آبیاری باید با آب و ویژگی‌های آن ، طریقه استحصال آب، طریقه انتقال آب به محل مصرف و طریقه مصرف آب آشنا باشد و برای تسلط به موارد فوق لازم است که از دانشهای دیگری از قبیل زمین‌شناسی ، هواشناسی ،‌ خاک‌شناسی، گیاه‌شناسی، طراحی و ساخت تاسیسات آبی و مکانیزم مصرف آب توسط خاک و گیاه اطلاع داشته باشد.

برای مثال باید بداند که یک باغ به چقدر آب نیاز دارد و گیاه باغی چه فرقی با گیاه علوفه‌ای دارد؟ یا این که بداند در کشت سنتی، کشت مکانیزه و کشت آبیاری تحت فشار چقدر آب مصرف می‌شود و همچنین باید بداند که یک سد چه ارتفاع، عرض ، حجم و بیرون‌ریزی آب باید داشته باشد.

البته همانطور که پیش از این گفته شد عمده درسهای این رشته، آبیاری است و دانشجویان آبیاری دروسی در زمینه شناخت منابع آب زیرزمینی و سطحی و نحوه بهره‌برداری بهینه از این منابع و آبیاری و زهکشی (شیوه‌های آبیاری زمین‌های مختلف و نحوه دفع آبهای مازاد و هدایت آن به سوی رودخانه) مطالعه می‌کنند.»

دکتر امید همچنین در مورد تفاوت تخصصی مهندس کشاورزی – آبیاری با مهندس عمران – آب می‌گوید: «مهندس عمران آب‌سازه‌های آبی را طراحی می‌کند اما مهندس آبیاری طراحی‌های هیدرولیکی تاسیسات آبی را انجام می‌دهد. برای مثال مهندس آبیاری حجم،‌ارتفاع و عرض سد را تعیین می‌کند و مهندس عمران مشخص می‌کند که سد مورد نظر باید با چه آماتور و سیمانی ساخته شود و مقاومت آن چقدر باید باشد.»

یکی دیگر از استادان این رشته می‌گوید:

«علم آبیاری ، علم آب و خاک است و دانشجویان این رشته درباره نحوه رساندن آب تا مزرعه توسط کانالها یا لوله‌های انتقال آب و شبکه‌های توزیع آب در زمین زراعی ، تامین نیاز محصولات زراعتی و باغی با روشهای مختلف آبیاری ، خارج ساختن آبهای اضافی از پیرامون ریشه به منظور تنفس ریشه گیاه توسط شبکه‌های زهکشی و احداث سدهای انحرافی و خاکی برای آبیاری کشاورزی آموزش می‌بینند.

دکتر تیموری استاد مهندسی ماشینهای کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در معرفی این رشته دانشگاهی می‌گوید:

«دانشجوی رشته ماشینهای کشاورزی در مقطع کارشناسی درباره کاربرد ماشینها در مزرعه و مدیریت و اجرای طرحهای مکانیزاسیون آموزش می‌بیند. که از جمله این ماشینها می‌توان به ماشین‌های تسطیح اراضی ، ماشینهای خاک‌ورزی، ماشینهای کاشت، ماشینهای داشت، ماشینهای برداشت و ماشینهای پس برداشت اشاره کرد.»

«ماشینهای تسطیح اراضی برای هموار کردن پستی و بلندی‌های زمین به کار می‌رود تا زمین شیب مورد نیاز را برای کشت مورد نظر به دست بیاورد. در این زمینه مهندسی ماشینهای کشاورزی به نقشه‌برداری و محاسبه مقداری خاکی که باید برداشه شده و یا در جاهای گود ریخته شود، می‌پردازد.

کار ماشینهای خاک‌ورزی نیز آماده کردن زمین برای کشت و کار می‌باشد. در این زمینه یک مهندس ماشینهای کشاورزی مقدار شخمی که زمین باید بخورد و همچنین جهت شخم را با توجه به نوع کشت و نوع آبیاری زمین مورد نظر تعیین می‌کند.

در مورد ماشینهای کاشت نیز می‌توان به بذر کارها اشاره کرد که برای زیرخاک کردن انواع بذر به کار می‌رود و ماشینهای داشت نیز شامل ماشین‌های پخش کود ، سم‌پاش‌ها، ماشینهای آبیاری و هر ماشین‌ دیگری می‌شود که در مزرعه از مرحله سبز شدن گیاه تا برداشت مورد استفاده قرار می‌گیرد. ماشینهای برداشت نیز شامل دروگرها و کمباین‌ها می‌شود که با توجه به نوع کشت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در کل محاسبه ماشینهای مورد نیاز برای یک مزرعه، نگهداری و رسیدگی به تعمیرات و برنامه‌ریزی برای زمان و نحوه کار ماشینهای موردنظر بوسیله فارغ‌التحصیل این رشته انجام می‌گیرد. البته در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا دانشجویان این رشته به طراحی ماشینهای کشاورزی می‌پردازند.»

رضا نصرتی فارغ‌التحصیل مهندسی ماشینهای کشاورزی نیز در معرفی این رشته می‌گوید:

«مهندسی ماشینهای کشاورزی، کاربرد مهندسی مکانیک در کشاورزی است و هدف آن تربیت کارشناسانی است که بتوانند در زمینه‌های کاربرد، نگهداری ، تعمیر و ترویج ماشینهای کشاورزی، برنامه‌ریزی منطقه‌ای ، مکانیزاسیون کشاورزی و مجری و ارزیاب پروژه‌های عملیاتی فعالیت نمایند.»

گرایش‌های مقطع لیسانس:

مهندسی کشاورزی در مقطع لیسانس دارای سه گرایش « اقتصاد کشاورزی ، آبیاری ، ماشینهای کشاورزی» در گروه علوم ریاضی می‌باشد که تفصیل آنها در قسمت «هدف» آورده شده است.

آینده شغلی ، بازار کار ، درآمد:

فرصت‌های شغلی موجود برای فارغ‌التحصیل مهندسی اقتصاد کشاورزی (در مقطع کارشناسی)

هرساله از طریق رسانه‌های گروهی مطلع می‌شویم که در بعضی از نقاط کشور، در دی‌ماه یا فروردین ماه سیل می‌آید و در تیرماه و مردادماه در همان منطقه خشکسالی می‌شود. حوادثی که آثار و تبعات آن از یک سو به صورت فقر، مهاجرت بی‌رویه روستائیان به شهرها، ناامنی، فساد و ناهنجاری‌های اجتماعی جلوه‌گر می‌شود و از سوی دیگر باعث وابستگی کشور ما به قدرتهای بزرگ دنیا می‌گردد. قدرتهایی که امروزه محصولات مهم کشاورزی از قبیل گندم و برنج را نه به عنوان کالای مصرفی بلکه به عنوان ابزارهای سیاسی می‌دانند.

حال در مقابل این مشکل چه باید کرد؟ باید گفت که این بر عهده برنامه‌ریزان اقتصاد کشاورزی است که الگوهای متداول اقتصادی را با شرایط عینی کشور و با استفاده از تجربیات دیگران و پیش‌شرطهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تعیین و طراحی کرده و ساز و کاری متناسب با شرایط موجود کشور ارائه دهند تا بتوان از بروز حوادث فوق و پیامدهای منفی آن تا حدودی جلوگیری کرد.

اما متاسفانه در کشور ما جایگاه فارغ‌التحصیلان مهندسی کشاورزی و از جمله مهندس اقتصاد کشاورزی به درستی مشخص نیست و در حال حاضر 40 هزار مهندس کشاورزی بیکار در کشور داریم که از دانشگاههای دولتی و آزاد فارغ‌التحصیل شده‌اند. البته این به آن معنا نیست که فارغ‌التحصیلان این رشته هیچ موقعیت کاری ندارند بلکه به گفته دکتر صدرالاشرفی فارغ‌التحصیل این رشته در صورت توانمندی می‌تواند در شرکت‌های خصوصی طرحهای اقتصادی و کشاورزی ارائه دهد یا در جهاد کشاورزی به برنامه‌ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای واحدهای کشاورزی مثل مزارع ، مرغداری‌ها و کارخانه‌های صنایع غذایی بپردازد یا در مورد علل موفقیت و عدم موفقیت واحدهای مختلف کشاورزی و نحوه سرمایه‌گذاری در زمینه محصولات کشاورزی تحقیق کند.

فرصت‌های شغلی موجود برای فارغ‌التحصیل مهندسی ماشین‌های کشاورزی (در مقطع کارشناسی)‌

آیا حضور مهندسین ماشینهای کشاورزی در کارخانجات ساخت ماشینهای کشاورزی امری ضروری است؟

شاید به نظر شما پاسخ این سوال واضح و روشن است و اصلا نیازی به طرح چنین سوالی نیست. اما حقیقت این است که عده‌ای معتقدند یک مهندس مکانیک نیز می‌تواند مسوولیت‌ مهندس ماشینهای کشاورزی را بر عهده گرفته و ماشین‌های کشاورزی را طراحی کند. در حالی که اگر یک مهندس طراح از خواص مکانیکی محصولات کشاورزی اطلاع نداشته باشد، نتیجه کار کیفیت خوبی نخواهد داشت. برای مثال اگر قرار است در یک کارخانه تراکتورسازی، تراکتوری برای درو کردن خوشه‌های گندم طراحی شود، باید تیغه کمباین برای بریدن این محصول حساب شده باشد و زاویه برش مشخص گردد و البته این کار در حیطه تخصص مهندس ماشینهای کشاورزی است. خوشبختانه در حال حاضر مدیران کارخانجات ساخت ماشین‌های کشاورزی نیز به همین نتیجه رسیده‌اند و فارغ‌التحصیلان این رشته بطور نسبی از فرصت‌های شغلی خوبی برخوردارند.

دکتر تیموری در همین زمینه می‌گوید:

«تا سال 79 که من از وضعیت فارغ‌التحصیلان این رشته خبر داشتم، ما مهندس ماشینهای کشاورزی بیکار در کشور نداشتیم و فارغ‌التحصیلان در وزارت جهاد کشاورزی و کارخانجات ساخت ماشینهای کشاورزی مثل تراکتورسازی تبریز یا تراکتورسازی اراک مشغول به فعالیت بودند. »

فرصت‌ های شغلی موجود برای فارغ‌التحصیل مهندسی کشاورزی – آبیاری (در مقطع کارشناسی)

آیا می‌دانید که در کشور ما هر ساله بیش از 75 درصد از آب استحصالی به هدر می‌رود؟ و در حالی که میزان کشت آبی کشور و همچنین نیاز واقعی آبی زمینهای زراعی و باغات، نباید از 20 میلیارد متر مکعب آب افزونتر باشد، هرساله 82 میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود؟ تصور می‌کنید که به چه دلیل هر ساله بخش اعظم این منبع بزرگ حیاتی در کشور ما تلف می‌شود؟