معاد (بازگشت جاودانه انسان ها)
خلاصه:
اعتقاد به این حقیقت که آدمى با مرگ فانى نمىشود، بلکه به سراى دیگرى منتقل گشته و در آنجا به سزاى کردار خوب یا بد خویش مىرسد، اعتقادى است که تمام ادیان آسمانى آن را بیان کرده‌اند و مىتوان گفت که دعوت مذاهب، براى اعتقاد به مبدأ هم دوش اعتقاد به معاد بوده و پیامبران خدا با اصرار تمام این نکته را تذکر دادهاند که عالم شگفت انگیز خلقت، بیهوده نبوده و پس از انتقال از این جهان پرونده تمام کارهایى که در این جهان انجام گشته بررسى و به نیکان پاداش و به آلودگان کیفر داده خواهد شد، قرآن مىفرماید: آیا پنداشتید که شما را بیهوده آفریدیم و به سوى ما باز نمىگردید؟
اثبات معاد تنها از طریق تعبّد و پیروى کورکورانه نیست، بلکه از دید عقل بر اساس پذیرش حکمت و عدالت خداوندى امرى روشن و قطعى است که در کتب اعتقادى مفصّلاً بیان شده است. از طرفى یادآورى این نکته بجاست که ما مسأله معاد را پس از پذیرش خداوند حکیم، دانا، عادل و توانا بررسى مىکنیم.
عالم برزخ: قرآن مىفرماید: و از پى آنان تا روزى که برانگیخته شوند برزخ است.
برزخ عالم پس از مرگ و عالم قبر است، در آنجا از هر انسانى بازجویى مختصرى نسبت به کردار دنیا و اعتقادش خواهد شد و پس از پرسش و سؤال، متناسب با رفتار نیک و یا بد او در دنیا، برخوردى موقّت با او خواهد شد. پیامبر(ص) در این باره فرموده است: قبر یا بوستانى است از باغهاى بهشت و یا گودالى است از گودالهاى جهنّم. اما زندگان احساس نمىکنند مانند کسى که خوابیده و خواب شیرین مىبیند و در کمال خوشى است و یا خوابهاى دلهره انگیز مىبیند و بىنهایت در فشار، اضطراب و ناراحتى است، امّا اطرافیان وى هیچ گونه درک و احساسى از افسردگى و یا خوشى او نمىکنند، همین مثال کاملاً روشن مىکند که چگونه زندگان، جسم خشک و بىحرکت مردهاى را مىبینند، امّا خوشى یا ناراحتى و عذاب او را حس نمىکنند.
قیامت: پس از بهم خوردن زمین و آسمان و دگرگونى کرات آسمانى، تمام انسانها از قبر بیرون آمده و زنده خواهند شد، همه مردم برانگیخته و احضار خواهند گردید، در دشت پهناورى دادگاه عظیم الهى تشکیل مىشود، معیارهاى عدالت و قضات آن دادگاهها که پیامبران و نیکانند حاضر خواهند شد، پروندههاى از پیش تشکیل شده به مردم داده مىشود، نامه اعمال به دست افراد خواهد رسید، گواهان در آنجا شهادتهاى خود را خواهند داد و سرانجام گروهى که در دنیا کار نیک کرده‌اند رستگار و آنهایى که در دنیا مرتکب زشتىها شدهاند گرفتار خواهند شد... روشن است که چه باید کرد، باید خود را آماده نمود و به مقدار توان کار نیک انجام داد تا دچار زیان کارى و شقاوت نگردید. شقاوت ابدى که راه نجات و گریزى ندارد و کیفر و عذابى است دایمى... (فمن یعمل مثقال ذرّه خیراً یره و من یعمل مثقال ذرّه شرّاً یره).
یعنى: هرکس به اندازه ذرّهاى خیر انجام دهد پاداش آن را مىبیند و هرکس ذرّهاى بدى کند کیفر آن را خواهد دید.