محمد علی جناح در25 دسامبر 1876م در کراچی متولد شد ،پدرش تاجر بود وخواهرش" فاطمه"یکی از مبارزان دوران استقلال پاکستان و هندوستان بود، بعد از گذراندن ابتدائی ودبیرستان در سال 1892 وارد دانشگاه لینکلن شد وبعد از چهار سال تحصیل در رشته حقوق وکیلی توانا شد. سخت کوشی و انضباط فکری او صعودش را به مراکز قدرت آسان کرد اودر سال 1905 به طور رسمی وارد سیاست شد.
فعالیت های سیاسی :
حزب کنگره ملی هند که برای کمک به انگلیسها توسط خود آنها تاسیس شده بود اکنون با ورود محمد علی جناح به آن نه تنها متناسب با منافع آن نبود بلکه مخالف اهدافشان عمل میکرد، مسلمانان هم برای حفظ منافع خود حزبی به نام مسلم لیگ را تاسیس کردند این دو حزب راه استقلال را هموارنمودند و فعالیتهای جناح منجر به استقلال پاکستان شد. او مردی دانا بود واز تعصب های فرقه ای دوری میکرد وبه همین خاطر یکی از بهترین نمایندگان اتحاد مسلمانان با هندوها به شمار می رفت.
جناح در 1916 عهده دار مسئولیت پیمان اتحادیه ای حزب کنگره به نام حزب" لکنو" شد در این پیمان که دستاوردهای خوبی برای مسلمانان داشت حق داشتن کرسی نمایندگی برای مسلمانان در آن پیش بینی شده بود.
گاندی در سال 1918 وارد فعالیت سیاسی در شبه قاره شد ایشان در حزب کنگره نیز وارد شد وطرح نافرمانی مدنی یا مقاومت منفی را مطرح کرد ولی محمد علی جناح با آن مخالفت کرد جناح وگاندی بر سر مسائل عقیدتی اختلاف نداشتند بلکه آنها در شیوه عملی اختلاف داشتند.
مبازره برای قانون اساسی :
در مارس 1927 جناح توانست طرحهای مسلمانان دهلی را تدوین کند اما در طرح مربوط به قانون اساسی حق رای دادن از مسلمانان گرفته شد وکارهای جناح بی نتیجه ماند در سال 1929 محمد علی جناح طرح معروفی را در 14 ماده تنظیم کرد وبه کنگره داد گنگره ملی هند به طرح 14 ماده ای جناح چندان توجه نکرد او پس از این ناکامی ها به لندن رفت و از دور فعالیتهای اجتماعی سیاسی شبه قاره را دنبال می کرد جناح عاقبت در سال 1935 به هند بازگشت ورهبری مسلم لیگ را بر عهده گرفت ولی در این زمان مردم سر خورده شده بودند واز نظر سیاسی هیچ موضع روشنی نداشتند.
اسلام و جناح :
جناح به قدری به اسلام دلبستگی داشت که در تاسیس پاکستان شعارش به کارگیری اسلام وقوانین اسلامی بود ویکی از مولفه های استقلال خواهی او را اسلام تشکیل می داد او دین اسلام را فردی نمی دانست وبه ابعاد انسانی واجتماعی آن توجه داشت حکومتی را می پسندید که هم نشانی از مدل دموکراسی را داشته باشد وهم احکام اسلام درآن جاری باشد.
جناح و پاکستان :
جناح از مدتها قبل با اقبال لاهوری راجع به تاسیس پاکستان یعنی کشور مستقل مسلملنان صحبت کرده بودند وبه نتایجی رسیده بودند.جناح از سال 1940 بعد از پشت سر نهادن مرحله زمینه سازی افکار عمومی در این راستا علنا وارد مرحله رویارویی استدلالی با مخالفان بر سر این مساله شد.مخالفان خواستار این بودند که یک حکومت دموکرات بر هندوستان حکومت کند وگاندی هم موافق این امر بود تامبادا هندوستان تجزیه شود و حکومت های مختلف در آن به قدر ت برسند همانطور که جناح آرزوی حکومت مستقل اسلامی را داشت.
جناح لزوم تشکیل پاکستان را در 1940 در سخنرانی معروف خود تدوین نمود، در سال1946کشتار فجیعی بین مسلمانان و هندوها در گرفت و احزاب مختلف هم نتوانستند آرامش را برقرار کنند و نهایتا گاندی برای جلوگیری از خونریزی با طرح تقسیم هندوستان واستقلال پاکستان موافقت کرد سرانجام "مونت" باتن نایب السلطنه انگلیس این طرح را به تصویب رساند و در 15اوت 1547پاکستان استقلال یافت. جناح در حدود 13ماه در راس حکومت پاکستان قرار داشت و خط مشی کلی سیاست خارجی آن را مشخص کرد. جناح همیشه دنبال حل مساله کشمیر برای ایجاد روابط دوستانه با هندوستان بود او همچنین برگره گشایی از مساله فلسطین اصرار می ورزید .
حس وحدت خواهی جناح :
جناح از همه مسلمانان به نیکی یاد می کند و آنان را به سوی وحدت وتشکیل امت اسلامی فرا می خواند او از مسلملنان مصر، اندونزی، عربستان ،ایران ،افغانستان می خواهد که برای همکاری و مساعدت با هم تلاش کنند . او بر اتحاد همه مسلمانان اصرار داشت و همواره بر این امر تاکید می کرد . او قدرت جهان اسلام را به همبستگی دولتها وملت های اسلامی می دانست ومی گفت :" وظیفه ماست که به برادران مسلمانمان در هر جای دنیا که هستند کمک کنیم ، از چین تا پرو ، چرا که اسلام به ما توصیه می کند تا وظیفه خود را برای نجات برادران مسلمان خود اد ا نما ئیم ."
جناح در منظر بزرگان :
جناح سمبل مبارزه عقلانی ومذهبی مسلمانان است وبه همین دلیل به او لقب قائد اعظم دادند .گاندی او را سرسخت ترین فرد ملی ومایه امید هند خطاب می کرد ،اقبال لاهوری اورا منجی مسلمانان هند وحتی منجی تمام هندوستان می دانست علاوه بر اینها افرادی مثل دکتر زوار زیدی ،استنلی ولپرت ،بیورلی نیکولس و...،از جناح به عنوان فردی سیاستمدار ، فعال سیاسی ،وفادار وصادق به مردم ،با انصاف نسبت به دیگران وانسانی حقوق دان و با سواد یاد کرده اند.