چگونه زباله کمتری تولید کنیم؟
امروزه مهمترین شاخص‌های زندگی بشر ، حفاظت از منابع تولید است. بشر دریافته است که تبعات و پیامدهای خسارت و زیانهایی که به طبیعت وارد می‌کند، بمراتب بیشتر از بهره‌ای است که از آلودن محیط زیست دریافت می‌کند. از این رو ، با بکار بستن امکانات عملی و علمی می‌کوشد کمترین زیان را به طبیعت وارد آورد. امروزه تولید زباله در شهرهای بزرگ مسئله آفرین شده است.
فرایند تولید زباله که خود ناشی از فعالیت انسان شهرنشین مصرف‌کننده است و هر روز نیز او را به مصرف بیشتر ترغیب می‌کنند، جزء لاینفک زندگی است. بطوری که بطور متوسط هر انسان شهرنشین روزانه نیم کیلوگرم زباله تولید می‌کند و چنانچه جمعیت شهرنشین کشور را سی میلیون نفر تخمین زنیم، روزانه معادل پانزده هزار تن زباله تولید می‌شود که دفع این حجم عظیم زباله ، چنانچه بطور اصولی و بهداشتی انجام نشود، معضلات جبران ناپذیر زیست محیطی را بدنبال خواهد داشت.
از سوی دیگر چنانچه با دیدگاه مثبت به زباله بنگریم و عبارت طلای کثیف بر آن نهیم، زباله ماده‌ای است ارزشمند و قابل بازیافت.
بازیافت مواد و سلامت محیط زیست
بسیاری از مواد در طبیعت تجزیه می شوند و به خودی خود بازیافت می شوند این موارد در مورد موجودات زنده ای که می میرند و یا مواد فاسد شدنی پیش می آید. این مواد را مواد زیست فروپاش می گویند. برای مثال کود هایی که در باغات ریخته می شوند و نتیجه کپه کردن موادی مانند غذاهای فاسد شده، آشغال میوه ها، پوست تخم مرغ و دیگر زباله های تجزیه پذیر است که بطور طبیعی توسط حشرات و دیگر جانوران موذی خورده می شوند.
متاسفانه مقادیر بالایی از زباله ها مانند: فلزات، کائوچو و پلاستیک نمی توانند خورده و تجزیه شوند و برای صدها سال تجزیه نشده در طبیعت باقی می مانند. حتی اگر این مواد قطعه قطعه و خورد هم شوند باز هم نمی توانند تجزیه شوند و به مرور جو اتمسفر، زمین و آب را آلوده می کنند.
بعضی از این مواد می توانند بازیافت شوند. زباله هایی که قابل بازیافت نیستند در گودالهایی به نام محل دفن زباله مدفون می شوند. این زباله ها ابتدا تکه تکه و سپس له و خمیر مانند می شوند بنابراین با این کار زباله ها فضای کمتری را اشغال می کنند. اگر نتوانیم به روند بازیافت ادامه دهیم باید روز به روز بر تعداد این گودالها بیافزاییم.
با توجه به مسائل فوق ترغیب و تشویق مردم در امر بازیافت بسیار مهم و اساسی است. یکی از راهها استفاده کمتر از بسته بندی مواد است و یا در صورت نیاز به بسته بندی از موادی استفاده شود که قابل بازیافت باشد. راه دیگر اینکه پول کمتری را برای موادی که از کاغذ های بازیافت شده تهیه می شوند هزینه کنیم. اگر از سطل های بازیافت در همه پارکینگ ها، مراکز خرید، پمپ بنزین هاف رستوران ها و مدارس نصب شوند مردم بیشتر تشویق می شوند و این امر بصورت یک عمل عادی روزمره مبدل می شود.
امروزه از 80% زباله های قابل بازیافت فقط میزان 11% آن بازیافت می شوند و این در حالی است که هر خانوار بطور متوسط سالانه 1 تن زباله تولید می کند.
راههای بسیاری است که ما می توانیم با بکارگیری آنها در بازیافت مواد در منزل و مدرسه سهیم باشیم که برخی از آنها در زیر بیان شده اند:
1. برای قوطی های آلمینیومی، بطری های پلاستیکی، شیشه ها و کاغذ و مقوا از سطل های زباله مخصوص بازیافت استفاده کنید.
2. بجای دور انداختن لباس ها در صورت امکان آنها را تعمیر کرده و از آنها استفاده کنید.
3. بعد از یکبار استفاده از کیسه های پلاستیکی آنها را دور نیاندازید، آنها را نگه دارید و برای دفعات بعدی از آنها استفاده کنید.
4. از باطری هایی که دوباره قابل شارژ کردن هستند استفاده کنید.
5. حتی الامکان از ظروف یکبار مصرف استفاده نکنید.
6. در صورت امکان شیرهای پاستوریزه شیشه ای خریداری کنید.
بازیافت مواد و کاهش تولید زباله
بسیاری از فروشکاه ها و کارخانه های بزرگ خواهان بازخرید مواد زاید هستند این مواد شامل مواد قابل بازیافت مانند قوطی های کنسرو، بطری های شیشه ای و روزنامه های باطله می باشد. این کارخانه ها و فروشگاه ها در ازای بازخرید این کالاهای دست دوم به مشتری پول پرداخت می کند.
برخی سازمان ها مانند سازمان بازیافت کیسه های مخصوص نگهداری مواد قابل بازیافت را دراختیار مردم قرار می دهند.
برخی اقلام هستند که سازمان بازیافت و کارخانه های بازیافت مواد آنها دور می ریزند این مواد قابل بازیافت نیستند و مورد استفاده قرار نمی گیرند. این مواد عبارتند از رختخواب و تشک، مبلمان، پوشاک و لباس، وسایل و دستگاه های الکترونیکی. این وسایل در اختیار گروه ها و شرکت های غیر انتفاعی قرار می گیرد تا در صورت امکان تعمیر شوند و یا قطعات قابل استفاده آنها در دستگاه های دیگر به کار رود.
شما می توانید با خریداری و استفاده از موادی که مواد غیر قابل تجزیه و غیر قابل بازیافت نیستند:
از ظروف یکبار مصرف استفاده نکنید.
از بطری هایی استفاده کنید که قابلیت دوباره پر شدن را داشته باشد.
از پاکت های پلاستیکی که قابل شستشو و استفاده دوباره هستند استفاده کنید.
در امر بازیافت هیچگاه موفقیت کامل حاصل نمی شود مگر اینکه مواد قابل بازیافت به کالاهای قابل استفاده و مرغوب در بازار تبدیل شود. بدین منظور توجه داته باشید که مواد قابل بازیافت را هیچگاه با زباله های بی مصرف یک جا نریزید. موادی را که می توان از این طریق تولید کرد عبارتند از:
پوشاک و کفش
اسباب بازی های دسستی و وسایل بازی در پارک های کودک
وسایل باغبانی
موکت و زیلو
مواد مورد استفاده در ساخت زیر گلدانی و میز و صندلی هایی تاشو
روغن موتور
سطوح منزل و پیشخوان
ناودان
بسته بندی مواد
محصولات کاغذی مانند کارتن و مقوا
وسایل تمیز کننده مانند جارو ،برس، تی و غیره
کاغذ ها و پاکت های مورد استفاده دستنویس و در کامپیوتر
تمامی این مواد اگر به روش صحیح از مواد قابل بازیافت تهیه شوند علاوه بر اینکه از نظر اقتصادی بسیار به صرفه است به حفاظت از محیط زیست هم کمک می کند و در ضمن به لحاظ مرغوبیت هم هیچ تفاوتی با آنچه از مواد نو تهیه می شود ندارد.
استفاده از زباله بعنوان کود گیاهی
می‌توان زباله را طی فرآیندهایی به مواد تقویت کننده خاک یا کود ( کمپوست ) تبدیل نمود که سرشار از مواد آلی و عناصر مورد نیاز گیاه می‌باشد. با مصرف کمپوست می‌توان تا %70 در مصرف کودهای شیمیایی صرفه‌جویی کرد. هر انسانی که در شهر زندگی می‌کند، روزانه بیش از 5/0 کیلوگرم زباله تولید می‌کند که بیش از یک‌سوم آن ، قابل تبدیل به کمپوست است.
چنانچه جمعیت شهرنشین را 30 میلیون نفر تخمین بزنیم، روزانه معادل پانزده میلیون کیلوگرم زباله تولید می‌شود که از این مقدار ، پنج میلیون کیلوگرم آن قابل تبدیل به کمپوست است.
کمپوست
کمپوست یک کود آلی است و حاصل مجموع تغییر و تبدیل‌هایی است که روی انواع بازمانده‌های گیاهی و حیوانی در نتیجه توالی فعالیت گروههای مختلف میکروارگانیسم‌ها بوجود می‌آید. تولید کمپوست از زمانهای بسیار دور در کشاورزی سنتی اغلب کشورها با استفاده از بازمانده‌های محصولات زراعی و با افزودن فضولات دام و طیور به آنها متداول بوده است.
امروزه علاوه بر بازمانده‌های محصولات کشاورزی و دامی ، انبوهی از سایر مواد آلی بصورت مواد زائد و ضایعات برخی کارخانه‌های صنعتی و بخصوص کارخانه‌های وابسته به صنایع کشاورزی ، همچنین از طریق زباله‌های شهری ، لجن فاضلابها و... در حجم زیاد تولید می‌شوند که تجدید سیکل آنها از طریق تبدیل کمپوست و استفاده از آنها بعنوان یک کود آلی هم از نظر اصلاح خاک و افزایش سطح حاصلخیزی آن و هم از لحاظ جلوگیری از انتشار مواد آلوده کننده محیط زیست ، امری کاملا ضروری است.
تکنولوژی تولید گاز زیستی (بیوگاز) با استفاده از زباله و فاضلاب
متان یا گاز طبیعی ، محصول میکروبی حاصل از تجزیه بی‌هوازی مواد آلی به وسیاه میکروبها می‌باشد. تولید متان ، یک فرآیند کاربردی وسیع در تجزیه ضایعات آلی است زیرا این گاز نامحلول بوده و براحتی از سیستم تصفیه خارج می‌شود. از آنجائیکه این گاز یک ماده سوختی است، متان تولید شده در سیستم تصفیه می‌تواند بعنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار گیرد.