آیا تا به حال به ارزش واقعی خود فکر کرده اید؟ چه اندازه به خود احترام می گذارید؟ در مواجهه با مشکلا ت چگونه بر خورد می کنید؟
با قدرت و قوت رفتار می کنید یا ضعف و انفعال؟
اصولا با شکست چگونه روبرو می شوید؟ خود را مقصر می دانید و به سرزنش و ملا مت خود می پردازید، یا شکست را به عنوان واقعیتی از زندگی می پذیرید؟ در مقایسه خود با دیگران چه حالتی به شما دست می دهد؟
خانواده، مدرسه، دوستان چه تصوری از شما دارند؟ شما را فردی موفق می دانند یا سست و بی اراده؟
حتما می پرسید طرح این سوال ها، بیانگر چه مو ضوعی است؟بله، درست حدس زدید، اعتماد به نفس مساله ای است که هر روز با آن مواجهیم و فردی که اعتماد به نفس دارد، خود را شایسته می داند و شایستگی، ویژگی عام شخصیت اوست، این نگرش مقطعی و زود گذر نیست.
احساس خود باوری، توانایی و دریافت واقع بینانه از خویش، جزو امتیازات شخص محسوب می گردد، و از حالت ناامیدی و یاس وهمچنین داشتن تصور نادرستی از قابلیت ها جلوگیری می کند، وی هرگز مدعی نیست که تمام قابلیت های بالفعل را داراست، بلکه راه وصول را برای خود هموار و باز می بیند.
کسی که به خودش احترام بگذارد و نفس خویش را گرامی شمارد و خود را با تمام نقص ها و ضعف ها به حساب آورد، به خود اعتماد داشته، گرفتار خود پنداره منفی نمی گردد و هیچ گاه زندانی خیالا ت نمی شود، اما شخصی که تصور نادرستی از خویش دارد و گرفتار پندارهای خیالی است، به گونه ای که در تحصیل، روابط اجتماعی، سیاسی، خانوادگی، اقتصادی و ... خود را بسیار مقبول و شایسته معرفی می کند و به دنبال شخصیتی کاذب و دروغین است، چون زمینه و توان رسیدن به این آرزوهای مطلوب برایش فراهم نیست، همواره یاس و ناامیدی را تجربه می کند و دچار افسردگی می شود.
عاقبت افرادی که چنین تصوری از خود دارند، جز انزوا و محدود نمودن خویش، برای پوشش وضعیت دروغین یا فعالیت های ریاکارانه چه می تواند باشد؟
به تعبیر یکی از روان شناسان مشهور: «خود پنداره کاذب، همانند گنجی است که در وسط آن دینامیت کار گذاشته شده است و ما یه تخریب و ویرانی خواهد شد.»
فرد متکی به نفس، چون شناخت درستی از خود دارد و نقاط ضعف و قوت خود را می داند، برای رفع نقص ها تلا ش بیشتری می کند و هرگز احساس کوچکی و حقارت نخواهد کرد.
در قرآن کریم و روایات اهل بیت تاکید زیادی بر احترام به خویشتن و عزیز شمردن آن شده است، تاجایی که عزت نفس، مایه کرامت و بزرگی بر شمرده شده و خود کم بینی، مایه هلا کت و سقوط انسان معرفی شده است.
پس از توضیح اجمالی پیرامون اعتماد به نفس، به بررسی راه های نیل به آن می پردازیم و ویژگی هایی را که اعتماد به نفس به ارمغان می آورد برمی شماریم:
استقلا ل عمل: افراد برخوردار از اعتماد به نفس، در اعمال خویش مستقل عمل می کنند و از هرگونه وابستگی به دیگران دوری می جویند، آن ها در انجام اعمال فردی و اجتماعی به توانایی های خویش تکیه می کنند و با توجه به استعدادهای خود، وارد میدان عمل می گردند، این بدان معنا نیست که فرد از مشارکت و مشاوره با دیگران سرباز می زند، بلکه در کنار هم فکری و مشارکت، استقلا ل خوش را حفظ کرده و زیر چتر دیگران زندگی نمی کند.
مسوولیت پذیری: فرد دارای اعتماد به نفس، مسوولیت خود را با اطمینان کامل می پذیرد و از هرگونه ضعف و سستی دوری می جوید، او همچنان که سعی در ارائه نقش مثبتی دارد، تکالیف فردی، خانوادگی و اجتماعی خود را به نحو مطلوب انجام می دهد.
پیشرفت گرا: انسان مثبت گرا و دارای اعتماد به نفس، درصدد پیشرفت و افزایش قابلیت ها و توانایی های خویش است و برای رسیدن به جایگاه برتر، تلا ش و کوشش می کند.
جدیت و سخت کوشی: این امتیاز سبب ایجاد روحیه تلا ش پیگیری و مقاومت در انسان می شود و فرد را از بی ارادگی و سست عنصری نجات می دهد.
پذیرش ناکامی ها: آگاهی از محدودیت ها و واقعیت های موجود می تواند تصویری واقع بینانه به انسان ارائه کند، اگرچه با شناخت توانایی ها می توان در کسب موفقیت روزافزون گام برداشت، اما قبول شکست و ناکامی به عنوان یک واقعیت در زندگی به کسب تجربه برای نیل به پیروزی کمک می کند.
موثر بودن: توانایی تاثیرگذاری بر دیگران، معجزه اعتماد به نفس است.
فرد دارای اعتماد به نفس، چون برای خود حرمت و عزت قائل است، از قله توانای های خویش بالا رفته و با بروز استعدادهای عالی، دیگران را تحت تاثیر و زیر نفوذ خویش قرار می دهد.
روش های تقویت
اعتماد به نفس
به طور خلا صه، عوامل تاثیرگذار، در رشد اعتماد به نفس موارد زیر است:
ارتباط با خدا: مهمترین روش در کسب اعتماد به نفس، ارتباط با خداوند است، اتکال به خداوند باعث بی نیازی و استقلا ل در شخصیت و عزت نفس فرد می شود، در واقع انسان در اعتماد به خدا از هر چیزی که رنگ تعلق و وابستگی به غیر خدا داشته باشد، آزاد می گردد.
شناخت بهتر خویش: شناخت استعدادها و قابلیت های خویش و درک ارزش های انسانی، در کسب اعتماد به نفس مفید است و انسان را از یاس و ناامیدی رهانیده و به فردی متکی به خویش و متعهد به خود تبدیل می کند.
تکیه بر توانایی های خود: برای کارهای خود، ارزش قائل شود، در کارهایی که انجام می دهد تمرکز داشته باشد، بر توانایی های خود اصرار بورزد و تا می تواند با محدودیت های اجتناب ناپذیر زندگی کنار بیاید.
خطر پذیری: با استفاده مطلوب از تجربیات جدید و نهراسیدن از شکست، روحیه خطرپذیری را در خود باور نماید.
خود ارزیابی:فرد یاد بگیرد که این ارزیابی را به تنهایی انجام دهد و برای جلوگیری از ناراحتی خود به نقطه نظرهای دیگران توجه نکند، روی احساسات خود تمرکز نماید، این کار ها باعث تقویت احساس خود برتری شده و اختیار فرد به دست دیگران نمی افتد.
ارزیابی مثبت از خود
نسبت به خود مهربان باشد و شخصیت خویش را با دید مثبت ارزیابی نماید، خود را با صفات خوب تفسیر کند و به لیاقت و شایستگی خویش شک نوزد.