دلکو توزیع جریان برق دریافتی از کوئل را به عهده دارد و باید در زمانهای مناسب با احتراق هر سیلندر جریان را به شمع ها برساند.
قطعات تشکیل دهنده دلکو:
1- درب دلکو
2- چکش برق
3- پلاتین
4 - خازن
5- سیم خازن
6 - صفحه دلکو
7 - صفحه ثابت دلکو
8 - بادامک
9 - وزنه ها
10 - فنر وزنه ها
11 - میل دلکو
12 - بدنه
13 - دستگاه خلائی
14 - پیچ تنظیم دلکو
15 - فنر و زغال
وظایف دلکو در دستگاه جرقه زنی عبارتست از:
1- تقسیم ولتاژ قوی کویل بین شمعهای موتور بر حسب ترتیب احتراق.
2- قطع و وصل مدار اولیه جرقه برای ایجاد جریانی متغیر.
3- تنظیم پیش جرقه مناسب (آوانس) بر حسب دوران موتور بطور خودکار.
تشریح وظایف دلکو
تشریح عمل توزیع ولتاژ قوی در دلکو: ولتاژ قوی کویل به ترمینال وسط دلکو رسیده که با بوش فلزی به فنر و ذغال منتقل شده و به فلز چکش برق می رسد در اثر چرخش میل دلکو و چکش برق ولتاژ تقویت شده از سر چکش برق و از سر فاصله 5/0 میلی متری به ترمینالهای داخلی در دلکو پرش نموده از طریق وایر به شمع ها می رسد.
- تشریح عمل قطع و وصل مدار اولیه جرقه:
برای ایجاد حوزه مغناطیس متغیر در ترانسفورموتور تقویت ولتاژ (کویل) و ایجاد ولتاژ القایی در ثانویه کویل لازم است برق مستقیم باطری مرتبا متناسب با دور و تعداد سیلندرها قطع و وصل گردد همانطوری که قبلا متذکر شدیم زمان دقیق ایجاد جرقه موقع باز شدن پلاتین ها می باشد که این فرمان را گردش میل دلکو و رسیدن بادامک به زیر پلاتین صادر می نماید.
میل دلکو دو پارچه ساخته می شود که قطعه فوقانی آن دارای بادامک بوده که تعداد برجستگی آن برابر تعداد سیلندر موتور است فیبر پلاتین متحرک بطور دائم با بادامک داشته و هر بار که بادامک به زیر فیبر می رسددهانه باز شده و بعلت ریزش خطوط قوای هسته کویل درثانویه ولتاژ القاء گردیده و شمع جرقه می زند .
سیم فشار ضعیف کویل در دلکو به دو انشعاب می گردد یکی به سر پلاتین متحرک و دیگری به مثبت خازن می رود
- تشریح عمل تنظیم پیش جرقه (آوانس) بطور خودکار:
چرا آوانس جرقه الزامی است؟ اگر احتراق گاز متراکم شده بطور کامل در موقعی معین (پایان زمان تراکم) انجام گیرد که پیستون در حال بازگشت به طرف نقطه مرگ پایین ( ن.م.پ.یابی.دی.سی) است قدرت موتور به حداکثر می رسد. از طرفی سوختن کامل مخلوط متراکم شده زمانی حدود002/تا004/ثانیه لازم دارد اگر این فرصت را در نظر بگیریم و جرقه را درست در پایان زمان تراکم ایجاد نماییم تا سوختن کامل مخلوط پیستون به مقدار قابل توجهی تغییر مکان داده و قدرت واقعی کاز به دلایل زیر حاصل نخواهد شد.
قدرت واقعی گاز به دلایل زیر حاصل نخواهد شد:
1- فشار احتراق گاز با پایین رفتن پیستون کاهش یافته و به مقدار حداکثر نمی رسد.
2-گرمای گاز که عامل اصلی گسترش جبهه آتش است کاهش پیدا می کند.
مثال: فرض کنیم دور موتور 3000 دور در دقیقه و سوختن گاز003/ثانیه طور داشته باشد پیستون در این مدت چه مقدار تغییر مکان می دهد؟
بنا بر این اگر جرقه در نقطه مرگ بالا(ن.م.ب یاتی.دی.سی) زده شود وقتی 54 درجه پیستون از نقطه مرگ بالا به طرف پایین آمده احتراق کامل شده که به مقدار قابل توجهی از قدرت موتور کاسته می شود.
از طرفی چون حرکت پیستون یکنواخت نمی باشد و سرعت در حوالی نقطه مرگ بالا و پایین به صفر نزدیک و در موقع تغییر جهت حرکت سرعت صفر می گردد لذا حرکت خطی پیستون در حوالی نقطه مرگ بالا ناچیز است بهتر است مقدار آوانس 54 درجه در مثال فوق را در حوالی نقطه مرگ بالا و در طرفین آن طوری تقسیم کنیم که مقدار کمی از آن قبل از نقطه مرگ بالا (آوانس جرقه) و مقدار بیشتری بعد از نقطه مرگ بالا تکمیل گردد.
نتیجه:
1- پیش جرقه برای سوختن مخلوط متراکم شده در هر شرایطی لازم و مقدار معینی است.
2- با افزایش دور موتور باید مقدار پیش جرقه هم افزایش یابد.
چون مقدار پیش جرقه و شروع دقیق آن با تغییرات دور موتور تغییر می کند لذا برای ایجاد آتش در هرشرایط باید دستگاه خودکاری وجود داشته باشد .
اصول کار جرقه زنی بی دلکو
سیستم جرقه زنی بی دلکو فورد در مقیاس گسترده ای ان را به کار می برد همه خصیصه های
سیستمهای اوانس جرقه الکترونیکی را دارد اما به رغم استفاده از نوعی کوئل خاص بدون نیاز به
دلکو به شمعها خروجی میدهد تا جرقه بزنند
این سیستم معمولا فقط روی موتورهای 4و6 سیلندر نصب می شود زیرا با افزایش تعداد سیلندر
سیستم کنترل بسیار پیچیده خواهد شد این سیستم بر اساس جرقه هرز کار می کند تقسیم جرقه
با استفاده از دو کوئل دو سر انجام می شود که متناوبا به وسیله واحد کنترل الکترونیکی برق
می فرستد زمان جرقه زنی به کمک اطلاعات دریافتی از حسگر وضعیت و دور میل لنگ و نیز
تصحیحات مربوط به بار موتور و غیره تنظیم می شود وقتی یکی از کوئلها برق می فرستد در دو
سیلندر موتور یعنی 1و4 یا 2و3 جرقه ایجاد می شود جرقه ایجاد شده در سیلندری که در حرکت
تراکم است سبب اشتعال مخلوط هوا – سوخت متراکم می شود جرقه ایجاد شده در سیلندر دیگر
اثری ندارد و هرز می رود زیرا این سیلندر تازه حرکت تخلیه را پایان رسانده است
به دلیل پایین بودن کمپرس و دود در سیلندری که جرقه هرز در ان ایجاد می شود ولتاژ لازم برای
ایجاد جرقه فقط در حدود 3 کیلوولت است این ولتاژ تقریبا برابر ولتاژ است که در سیستمهای
معمولی بین چکش برق و در دلکو ایجاد می شود
بنابراین بر جرقه ایجاد شده در سیلندر ی که حرکت تراکم انجام داده است تاثیر ندارد نکته جالبی
که در اینجا باید گوشزد کرد این است که در یکی از سیلندرها جرقه از الکترود زمین به سوی
الکترود میانی شمع می جهد در گذشته چنین چیزی قابل قبول نبود زیرا کیفیت چنین جرقه ای به
اندازه کیفیت جرقه ای که از الکترود میانی شمع می جهد مطلوب نیست اما با انرژی قابل حصول
از سیستمهای جرقه زنی مدرن انرژی ثابت جرقه ایجاد شده در هر دو جهت کیفیت مطلوب دارد
در این سیستمها عمر شمع کوتاهتر است
اجزای سیستم جرقه زنی بی دلکو
سیستم جرقه زنی بی دلکو از سه جز اصلی تشکیل می شود مدول الکترونیکی , حسگر وضعیت
میل لنگ و کویل مخصوص در بسیاری از سیستمهای جرقه زنی بی دلکو یک حسگر فشار منیفولد
نیز در مدول الکترونیکی گنجانیده شده است این مدول به همان ترتیبی کار می کند که در مورد
سیستم اوانس جرقه الکترونیکی شرح داده شد
حسگر وضعیت میل لنگ شبیه همان حسگری کار می کند که در بخش قبل توصیف شد این حسگر
نیز نوعی حسگر رلوکتانس است که در جلو چرخ لنگر یا در جلو چرخ القاکنی درست در پشت فلکه
جلو میل لنگ قرار می گیرد چرخ القا کن 1-36 دندانه دارد که به فاصله 10 درجه از یکدیگر واقع شده
و جای دندانه سی و ششم خالی است دندانه جا افتاده به فاصله 90 درجه از نقطه مرگ پایینی
سیلندرهای 1-4 قرار می گیرد این وضعیت مرجع (عددی ثابت) بیش از نقطه مرگ بالایی نشانه
گذاری می شود تا بتوان زمان یا نقطه جرقه زنی را به صورت زاویه ثابتی پس از نشانه مرجع
محاسبه کرد در کوئل سیستم بی دلکو سیم پیچ ولتاژ کم از طریق یک پایانه میانی ولتاژ باتری را
دریافت می کند سپس نیمه مناسب سیم پیچ به اتصال بدنه مدول وصل می شود سیم پیچهای
ولتاژ بالا مجزایند و به سیلندر های 1و4یا 2و3 اختصاص دارند
عیب یابی سیستم جرقه زنی بی دلکو
سیستم جرقه زنی بی دلکو بسیار اعتماد پذیر است زیارا قطعات متحرک ندارد برای تعویض شمعها
باید برنامه تعمیر و نگهداری سازندگان پیروی کرد در هنگام بررسی شکل موجهای ولتاژ بالا روی
نوسان ممکن است به سبب نبود وایر اصلی همان وایری که از کوئل به دلکو می رود مشکلاتی
بروز کند غالبا با استفاده از واسطه مناسب می توان این مشکل را برطرف کرد اما باز هم باید