مقدمه
میکروارگانیزم ها در همه جای طبیعت یافت می شوند. آنها در هوا، آب و خاک پراکنده اند و نقش مهم و حیاتی در تندرستی انسانها و جانوران دارند. بسیاری از میکروارگانیزمها سودمند هستند، در حالی که برخی دیگر بیماری زا می باشند.
فعالیت و زندگی میکروبی بر فرآیند بسیاری از صنایع موثر می باشند. برای مثال، باکتری زوگلوئل در لجن فعال شده و در تصفیه خانه های پساب، سودرسانند. آنها لجن (لرد) پلی ساکاریدها را می سازند که به دیگر باکتریها یاری گوارش مواد آلی را می دهد وگرنه این مواد آلی وارد جریان آب دریافت کننده پساب شده و باعث آلودگی می گردند. برعکس، میکروارگانیزمهایی هستند که در آب دستگاه خنک کن وجود دارند که می توانند اثرات بدی بر بازده بهره برداری از طریق خوردگی و رسوبدهی ایجاد نمایند. در این بخش مشکلات ناشی از میکروارگانیزمها در مورد خوردگی آهن مورد بحث قرار خواهند گرفت. و از آنجا که آب برجهای خنک کن شرایط مناسبی برای رشد این موجودات می باشند دردسرها و اشکالات ناشی از آنها و روشهای به کار رفته جهت کنترل آنها نیز بیان خواهد شد.
میکروارگانیزمهای آب خنک کن
میکروارگانیزم ها از دو راه وارد دستگاه خنک کن می شوند. آنها یا از طریق آبرسانی (آب ورودی) به برج و یا از طریق هوائی که از میان برج خنک کن می گذرد وارد سیستم می شوند.
جلبکها، باکتریها و قارچها سه میکروارگانیزم مهم می باشند که در آب برجهای خنک کن یافت می شوند. اطلاعات کلی درباره این میکروارگانیزمها و خصوصیات هریک از آنها و اثرات نامطلوب آنها در دستگاه های خنک کن را به شرح زیر به آگاهی می رسانیم:
جلبک ها
برای رشد جلبک سه نیاز اصلی وجود دارد: هوا، آب و آفتاب. حذف هر کدام از این سه نیاز مانع رشد جلبک می شوند. سکوی پخش و دیواره های جانبی برج خنک کن هر سه نیاز را دارا بوده و محیط مناسبی برای رشد فراهم می سازد. جدول 1 برخی از دسته های کلی جلبک های یافت شده در برج خنک کن، دما و PH لازم برای رشد آنها را نشان می دهد. جلبکها اکسیژن ساز هستند که می توانند واکنش خوردگی را غیرقطبی نموده و خوردگی دستگاه را تسریع نمایند. جلبکهای سبز- آبی مانند نوستوک و آنابااِنا قادرند ازت هوا را استخراج نموده و به ترکیبات دیگر تبدیل نمایند. ضمناً تثبیت ازت توسط جلبکها سبب تجزیه سریع بازدارنده های پایه نیتریت می شود. دیاتومه ها سبب انباشتگی سیلیس شناخته شده اند، زیرا دیواره یاخته آغشته به سیلیس پلیمری شده، اُپالین است (اُپالین سنگی نرمتر و سبکتر از دُرکوهی می باشد.).
قارچها
غالباً قارچ ها را در دسته بندی گیاهان غیرفتوسنتزیک قرار می دهند. تاکنون تقریباً 80000 نوع قارچ شناخته شده است که از شماره جلبکها که 25000- 18000 می باشد، بیشتر هستند.
قارچهای خمیرمایه ای باعث بدرنگ شدن آب و چوب می شوند. جدول 2 خلاصه برخی از مشخصه های مهم زندگی قارچها را نشان می دهد. در جدول مذکور می تواند دید که PH و دمای لازم برای رشد آنها در بیشتر دستگاه های خنک کن وجود دارد.
قارچها کلروفیل ندارند، بنابراین از راه فتوسنتز خوراک نمی سازند و سوخت و ساز آنها از دیگر مواد آلی تامین می گردد. این موضوع بیشتر در برج خنک کن اهمیت دارد، زیرا تقریباً ده درصد قارچها توانایی آن را دارند که از چوب به عنوان منبع غذائی استفاده نمایند و بنابراین می توانند چوبهای برج خنک کن را نابود کنند.
باکتریها
در دستگاه خنک کن گونه های بسیاری از باکتریها یافت می شوند. به طور کلی آنها از نظر شکل ظاهری، دما، اکسیژن مورد نیاز و خوراک لازم به صورت زیر دسته بندی می شوند:
- شکل ظاهری
1- کوکوس (کره ای منحنی شکل)
2- باسیل (میله ای شکل)
3- اسپی ریلوم (مارپیچ شکل)
4- کوما (خمیده ای شکل)
- دمای لازم
1- سایکروفیلیک (سرمادوست Cْ25 – 0)
2- مزوفیلیک (دوستار دمای متوسط Cْ45- Cْ20)
3- ترموفیلیک (گرمادوست Cْ70- Cْ45)
- اکسیژن لازم
1- باکتریهای هوازی: برای زندگی هوا لازم دارند.
2- باکتریهای دلبخواه: بهم با هوا، هم بدون هوا می توانند زندگی کنند، هر چند در هوا میزان رشد آن افزایش می یابد.
3- باکتریهای بی تفاوت: می توانند با هوا و یا بدون هوا زندگی کنند، ولی در نبود هوا بیشتر رشد می کنند.
4- باکتریهای بی هوازی: باید محیط بدون هوا باشد تا بتوانند زندگی کنند.
- خوراک لازم
1- باکتریهای خوراک خودکار: انرژی لازم را از اکسید شدن مواد کانی به دست می آورند.
2- باکتری های خوراک گوناگون: انرژی لازم را از ماده خام کانی و آلی به دست می آورند.
3- باکتریهای خوراک انگلی: انگلهایی هستند که خوراک خود را از مواد آلی زنده به دست می آورند.
4- باکتریهای مرده خوار: زندگی آنها بستگی به مواد مرده و پوسیده دارد.