گوجه فرنگی ، که محل اصلی و اولیه آن کشورهای مکزیک و پرُو بوده و از این نقاط به سایر نقاط جهان منتقل گردیده است ، گیاهیست یک ساله با ساقه های خشبی و کرک دار و شاخه شاخه .
این گیاه که از میوه آن استفاده می شود ، یکی از سبزی های میوه ای بسیار مفید می باشد .
برگ های گوجه فرنگی ، مرکب بوده و از برگچه های بریده و چروک دار تشکیل شده اند .
اگر برگ این گیاه را میان انگشتان فشار دهند ، بوی مخصوص و مطبوعی از آن متصاعد می گردد .
گل های گوجه فرنگی ، زرد رنگ و در انتهای شاخه قرار می گیرند .
از هر گل یک میوه گوجه فرنگی ، بوجود می آید که گوشتی بوده کروی شکل و یا بیضوی شکل می باشد که علاوه بر مقادیر فراوانی ویتامین از نظر مواد دیگر مانند : فسفر ، آهن ، سیلیس و سایر مواد مفید غنی می باشد .
مصرف گوجه فرنگی :
میوه این گیاه به صورت خام ، پخته ، کنسرو ، جوشیده ( رُب گوجه فرنگی ) و حتی به عنوان یک نوشیدنی مفید از آب آن استفاده می شود که در همه موارد ذکر شده مطبوع و مطلوب می باشد .
گوجه فرنگی ، به صورت پخته در غذاها ، به صورت سرخ کرده همراه کباب ، به صورت خام در سالاد ، یا بطور مستقل و به صورت جوشیده در تهیه سُس و رُب گوجه فرنگی و به صورت نوشابه با گرفتن آب آن و اضافه نمودن مقداری نمک خوراکی به مصرف می رسد .
آب و هوا و خاک :
گیاه گوجه فرنگی ، در هر آب و هوائی کشت می شود .
روش کاشت :
گوجه فرنگی ، در زمین های سبک و قوی و آفتاب گیر محصول خوب می دهد . به همین منظور در پائیز زمین را کود می دهند تا در زمان کشت کاملا آماده باشد .
بذر گوجه فرنگی ، را از اوایل اسفند ماه تا اوایل فروردین ماه در خزانه و یا در شاسی و گلخانه می کارند .
پس از آن که بوته ها ۶ تا ۱۰ سانتیمتر رشد کردند و خطر سرما مرتفع گردید ، بوته های جوان را به زمین اصلی منتقل نموده و بنا به انواع آن روی خطوطی به فاصله ۵۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر از یکدیگر نشاء می کنند .فاصله بوته ها از یکدیگر بر روی خطوط ۲۰ تا ۴۰ سانتیمتر مناسب است .
بهترین نحوه کاشت گوجه فرنگی ، روش جوی و پشته می باشد که آبیاری آن به صورت نشتی انجام می گیرد .
در منازل که محیط کشت محدود است بهتر است فاصله بوته ها را کمتر منظور نموده و وسیله قیم بوته های گیاه را بطور عمودی در زمین نگهداری کرد تا بروی زمین پهن نشوند .در صورتیکه بخواهند در خانه مستقیما بذر گوجه فرنگی را در زمین اصلی بکارند .
اوایل اردیبهشت ماه بذر را در زمینی که از قبل آماده ساخته اند با فاصله مناسب می کارند . برای این منظور در فواصل معین با میخ چوبی و یا هر وسیله دیگری حفره هایی به عمق ۱ تا ۲ سانتیمتر ایجاد می کنند ، در هر حفره ۲ تا ۳ دانه بذر میاندازند و روی آنرا با خاک پوشانیده آبیاری می کنند
پس از آن که بذرها سبز شدند و بوته ها ۴ برگه گردیدند ، یک و یا دو بوته اضافی را از انتهای یقه گیاه قطع می کنند تا تنها بوته ای که باقی می ماند ، قوی شده رشد کافی بنماید .
انتخاب زمان کشت :
قبل از هر اقدامی در مورد کشت خیار ابتدا بهتر است اطلاعاتی از قبیل آمار هواشناسی منطقه نظرات و تجربیات مهندسین کشاورزی و کشاورزان با تجربه و مهمترین مورد قیمت این محصول در بازار کسب کرده و آنگاه زمان کشت را انتخاب نمایید زیرا زمان کشت در بهره برداری محصول تاثیر مستقیم داشته و باعث بالا رفتن روحیه کار و تلاش می گردد.
مثلا در مناطق جنوبی کشور زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و در خرداد ماه سال بعد برداشت محصول پایان می یابد. و در مناطق شمالی و مرکزی کشور که در آذر ماه و دی ماه دارای هوای ابری و سرد می باشند زمان کشت را به نحوی انتخاب می کنند که این زمان یا آخر فصل برداشت و یا آغاز کشت باشد . به طور کلی زمان هایی که شرایط جوی نامساعد است باید از دوره کشت حذف گردد و اگر چنین کاری صورت نگیرد و زمانهای نامساعد در میان زمان برداشت قرار گیرد کشت با مشکلات عدیده ای روبرو می شود.
نحوه کشت :
پس از انتخاب بذر باید فکر نحوه کشت باشیم به طور کلی در مقابل ما دو راه برای کشت بذر قرار دارد. یکی کشت مستقیم و کشت به صورت خزانه که از این دو راه به خاطر صرفه جویی در استفاده از امکانات گلخانه ای و مراقبت بیشتر و بهتر تا جوانه زدن٬ بهتر است از کشت در خزانه بهره گیری کرد. برای کشت مستقیم زمین باید رطوبت کافی داشته و به اصطلاح گاورو باشد و بهتر است زیر و روی بذر به مقدار مورد نیاز بیته موس ریخته شود.
بهترین خاک برای کشت در گلدانهای نشاء ماده ای طبیعی به نام بیته موس می باشد که در بازار انواع خارجی و ایرانی آن یافت می شود.اگر محل قرار گرفتن سینی نشاء دارای ۳۰ درجه سانتی گراد حرارت بوده و نور و رطوبت کافی وجود داشته باشد پس از ۵ تا ۷ روز بذر جوانه می زند و چنانچه شرایط مناسب نبوده و عوامل نور و گرما و رطوبت به صورت دلخواه نباشد اولا در زمان جوانه زنی تاخیر ایجاد می شود و ثانیا در جریان رشد گیاه نیز اختلالاتی پدیدار خواهد شد. توصیه می شود این نوع بذرها را به علت گرانی آنها ۲۴ ساعت قبل از کاشت در زمین و یا گلدان در یک پارچه نخی و یا پنبه ای در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری کرد. باید دقت کرد قبل از این کار بذرها ابتدا در آب ولرم خیسانده شوند از طرفی باید مراقبت های لازم را به عمل آورد تا گیاه جوان بدون آفت و بیماری به زمین منتقل شود.
انتقال نشاء به زمین اصلی :وقتی بذرها سبز شدند و رشد کافی نمودند باید آنها را به زمین گلخانه منتقل کنیم.بدین منظور حفره هایی که با فاصله معین و بر اساس تراکم بوته در متر مربع محاسبه شده است بر روی بسترها تعبیه می کنیم که دقیقا به اندازه حجم خاک گلدانهای سینی نشاءمی باشد. آنگاه با احتیاط کامل نشاء را همراه با خاک گلدان از گلدانها جدا کرده و در حفره ها قرار می دهیم.در اینجا باید مراقب باشیم تا به ریشه ها آسیبی وارد نیاید. بعد از انتقال نشاء به زمین آبیاری را شروع می کنیم . به یاد داشته باشیم مدت قرار گرفتن نشاء در گلدان نباید از حد معمول تجاوز کند زیرا در این صورت است که ریشه به علت حجم کم خاک دچار مشکل شده و از رشد طبیعی باز می ماند و در نتیجه گیاه از ابتدا ضعیف خواهد بود و پس از آن هم رشد درستی نخواهد داشت.