ناگهان همه چیز به طرز پیش بینی نشده ای خراب می شود. چراغ های نئون حالتی تهاجمی می یابند و گازهایی که از اگزوز ماشین ها خارج می شود خفه کننده و کشنده به نظر می رسد.
تعداد ضربان قلب افزایش یافته و تنفس متوقف می شود. گاهی اوقات حتی تا حد از دست دادن هوشیاری به پیش می رود. البته زندگی ادامه خواهد یافت اما از این به بعد ورود به تونل، آسانسور یا هر فضای بسته، غیرممکن خواهد بود... ترس از عنکبوت، سوسک، هواپیما، آتش، دندانپزشک و... امروزه روانکاوان ترس ها را به طرق مختلف طبقه بندی می کنند ترس از فضای بسته، فضاهای بزرگ ترس اجتماعی مثل ترس از صحبت کردن در جمع، ترس از خجالت کشیدن، ترس از تلفن، غذاخوردن در جمع...
گاهی اوقات این نوع از اضطراب های بی اساس موجب خنده می شود اما باید گفت که شاید بیش از نیمی از مردم از این ترس های بی اساس رنج می برند.
شکرابی از دانشجویانی است که هیچ علاقه ای به شرکت در فضاهای باز و روبه رو شدن با یک تریبون آزاد را ندارد. وی می گوید: در دانشگاه فرصت های بسیار زیاد -برای شرکت در جمع های دانشجویی و تبادل نظر و فعالیت های جمعی است اما- احساس و نگرانی های بی اساس همیشه مانع پیشرفت در کارها بوده و به نوعی فعالیت هایم را مختل کرده است.
وی می افزاید: ترس از جمعیت برای افرادی مثل ما به گونه ای پررنگ است که با حضور در یک کلاس یا فضای بزرگ تر میخکوب شده و تمام وجودمان از اضطراب لبریز می شود. یکی دیگر از شهروندان که از کودکی از باد می ترسد عنوان می کند: از کودکی با صدای باد و تکان خوردن درخت سرو حیاط به زیرزمین خانه پناه می بردم و با این که چندین سال از آن دوران گذشته و درخت سرو هم به دلیل ترس های بی اساسم بریده شده اما هنوز با صدای باد علائم ترس و دلهره در چهره ام هویدا می شود.
به گفته یک روانشناس برای ترس هایی که احتیاج به درمان دارند سه ویژگی را مشخص کرده اند.
اسلامی توضیح می دهد: احساس اضطراب باید عمیق و به همراه نشانه های خارجی مثل افزایش ضربان قلب، احساس جسم کروی در گلو و عرق سرد باشد. همچنین ترس باید به مدت طولانی وجود داشته و بر خلاف ترس های بی اساس که به مرور زمان ناپدید می شود استمرار یابد. ویژگی سوم این که فرد مبتلا روزانه با شیء مورد ترس مواجه شده و شیء موجب نگرانی و مانع فعالیت او شود.
وی می افزاید: ترس بی اساس دیوانگی یا جنون نیست وارتباطی با اختلالات شدید روانی ندارد اما در صورت داشتن این ۳ویژگی فوق مشورت با روانپزشک ضروری به نظر می رسد.
این کارشناس مثال می زند: افرادی که از آب می ترسند به هیچ قیمتی حاضر به فرو کردن سر خود در آب نیستند و این اضطراب عموما در کنار استخرها در هنگام آموزش مربی به شاگردان بیشتر محسوس است.
به گفته وی منشاء این گونه ترس همیشه در خطرهایی است که وجود واقعی داشته و ریشه آن در مکانیسم های دفاعی می باشد.
وی میراث ژنتیک ما را مسئول ترس های موجود درونی عنوان می کند و می گوید: در سیر تکامل نوع بشر انسان همواره ترس را با خود داشته و برخی از انواع این ترس های بی اساس در همه افراد وجود داشته اما در اشخاص مختلف درجات متفاوتی را دارد.
این روانشناس در خصوص ترس از فضاهای بسته نیز توضیح می دهد: افرادی که به این ترس مبتلا هستند راهروی پشت بام و اتاق تاریک برایشان غیرقابل تحمل است و صرف فکر کردن در مورد آن علائم دلهره را ظاهر و اضطراب را شکل می دهد، به طوری که فرد دارای حراس بی اساس و در آرزوی فرار بوده و میخکوب بر جای می ماند.
وی در خصوص داروهای دارای اثر درمانی می گوید: داروهای ضد افسردگی اثر درمانی خود را در مرحله خاصی که مربوط به حالت افسردگی و یا اضطراب است اعمال می کنند و زمانی که این مرحله سپری شد به آسانی و بدون نگرانی از ایجاد وابستگی می توان مصرف آن ها را قطع کرد ضمن این که به رغم موثر بودن درمان دارویی این نوع درمان شانس عود را کاهش نمی دهد.
وی همچنین به ریشه ترس در فرضیات ژنتیکی اشاره می کند و می گوید: حواس یک نوع بیماری ارثی است که از والدین منتقل شده و ریشه در آشفتگی های روانی و اضطراب آنان در نزد فرزندان دارد. طبق مثال وی مادری که از خیابان ترس دارد فرزند خود را به همراه خود برده و به او قوت قلب می بخشد اما رفتار نامتعادل مادر شرایطی غیرطبیعی را برای کودک به وجود آورده به طوری که کودک ترس پنهانی مادر را درک می کند.
این کارشناس روانشناسی در خصوص فضای باز اجتماعی می افزاید: اصولا ترس از جمعیت و مکان های بزرگ برای فرد بیمار نوعی زندان محسوب شده به طوری که عواقب این اضطراب می تواند به چشم پوشی از دنیای بیرون و به نوعی انزوا و گوشه نشینی بینجامد.
اسلامی با اشاره به این که این گونه افراد هیچ گاه بدون همراه از منزل خارج نشده و همیشه بهانه های مختلفی برای خارج نشدن از خانه دارند می گوید: این ترس ها از سوی پزشکان جدی بوده و در صورت عدم کنترل می تواند زندگی فرد را مختل کند.
ترور زندگی با «ترس»
23 11 2007
از زمان واقعه 11 سپتامبر در سال 2002، بمبگذاری لندن در سال 2005 و حملات انتحاری گروه القاعده در نقاط مختلف دنیا، موضوع و مسئله ترور و ترورریسم به طور متناوب در سطر رسانه های گروهی جهان قرار گرفته و تاکنون در رابطه با آن صحبت های بسیاری شده است. اما آنچه که این موضوع را از زاویه ای متفاوت حائز اهمیت نموده است، نه وقایع اتفاق افتاده، بلکه نتایج منفی آن است که باعث فلج شدن زندگی انسان و سیستم اقتصادی جامعه می گردد. این واقعیتی است که ترور و تروریسم برای هر جامعه ای به ارمغان می آورد. با این مقدمه کوتاه و در این مجال اندک، درصدد آنیم تا به چگونگی نحوه پاسخگویی و روبارویی با این معضل بپردازیم.
«ترس» دشمنی بدون چهره و نقاب
«ترس» دشمنی است ناشناس و بدون چهره که به سادگی قابل شناخت نمی باشد. «ترس» باعث مغشوشیت ذهن می گردد و تفکراتی اینگونه را با خود بهمراه دارد: «این خواست خدا بود»، «این حمله شیطان است» و جملاتی از این قبیل که باعث پیچیده تر شدن موقعیت می گردد. قربانیان ترس شامل همه انسان ها; پیر، جوان، فقیر، ثروتمند، مرد، زن، بزرگ، کوچک و… می باشند. در یکی از روزنامه های لندن پس از واقعه انفجار در سال 2005 که گروه القاعده مسئولیت آن را به عهده گرفت، این چنین نقل قول شده شده بود: انگلستان در ترس و وحشت و اظطراب شعله ور است. ترس و وحشت شالوده و زیربنای عملیات تروریستی است. ترس از نه آنچه که اتفاق افتاده بلکه از آنچه که می تواند اتفاق بیافتد و بر زندگی و متعلقات من تاثیر بگذارد. این موضوعی است که نه تنها زندگانی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد بلکه حتی باعث فلج شدن اقتصاد جامعه نیز می گردد. در بمبگذاری لندن به نقل از یکی از مصدومین این حادثه گفته شده بود که پس از وقوع انفجار تقریبا تمام مسافرین به سوی خدا فریاد می زدند. مردم از ادیان مختلف به سوی خالقی که در مورد او شنیده بودند درخواست کمک می کردند. اما مدتی بعد پس از پایان این حادثه هر کس به دنبال زندگی خود رفت. دعاهایی که معمولا در این چنین زمان هایی صورت می گیرد، ریشه در «ترس» دارد که مردم به خاطر «ترس» از دست دادن آنچه دارند، دست نیاز به سوی باورهای خود دراز می کنند.
شناخت ترس و ریشه های آن
با شناخت زمینه های بوجود آورنده ترس و اظطراب می توان آ ن ها را ریشه کن کردن، کرد. همانطور که برای مداوای یک بیماری باید ابتدا بیماری را تشخیص داد تا بتوان داروی مناسب را تجویز نمود، نحوه غالب آمدن بر مسئله ترس و اظطراب نیز این چنین است. ریشه های ترس می تواند:
-عدم اطلاع و آگاهی از موضوعی خاص باشد که نتیجه آن فرد را هراسان می کند.
-تاثیر تجربیات منفی گذشته(که حاصل تصمیم گیری ها نادرست و یا عملکردهای نابجای خود فرد می باشد)
-نتیجه موضوعاتی باشد که از کنترل ما خارج است و نمی دانیم که چگونه می توان با آن روبرو شد.
شناخت ترس و اقدامی مناسب نسبت به آن
ترس و اظطراب در اثر هر عاملی که باشد باید قبل از اینکه سبب اغتشاش زندگی ما گردد باید با آن روبرو شد و آن را حل کرد. پس از شناخت ترس باید با اقدامی متناسب به آن پاسخ داد. اگرچه شاید این موضوع کاملا بدیهی و ساده به نظر برسد ولی در بسیاری از مواقع به علت عدم اقدام متناسب به جای حل مشکل، معمولا افراد سعی در تسکین درد و فراموشی موقت آن دارند. این موضوع یعنی بازگشت دوباره و چندباره مشکل در ذهن و زندگی ما، که سبب اغتشاش و فلج شدن زندگی ما می شود. در همین رابطه چند راه حل که می تواند اقدامی مناسب باشد، پیشنهاد می گردد:
-خط فکری خود را تغییر دهید تا به جای زنجیر شدن در گذشته فصل جدیدی را در زندگی آغاز کنید.
-با انضباط روزانه و تربیت خود نسبت به آن موضوع خاص نتایج عالی را برای خود به وجود آورید.
-اگر ریشه ترس موضوعات ناشناحته و عدم اطلاع می باشد آن را با یک مشاور و یا دوست نزدیک در میان بگذارید و درخواست مشورت کنید.
شناخت ترس و واگذار ی آنچه که در کنترل ما نیست
ریشه بسیاری از ترس ها در نتیجه آنچه ما نمی دانیم و یا از کنترل ما خارج است، می باشد. به همین دلیل افراد برای حل آن به هر روشی توسل می جویند. آنچه را که از کنترل شما خارج است به دست خالقی امین بسپارید که برای کمک به من و شما، خود شخصا به دنیای مخلوقات خود آمد تا از انسان نیازمند دستگیری نماید. او قادر و حاضراست تا شما را در این وضعیت مشکل مدد نمایید. بی اعتمادی نسبت به خالق یکتا سبب می گردد تا دچار چنین وضعیتی بشویم اما اعتماد و پذیرش و اعتقاد و ایمان واقعی و از ته قلب به او باعث می گردد تا خداوند همیشه حافظر و نگهدار ما باشد.