عصر اول عباسی/عصر طلائی/۱۳۲ ۲۳۲
عصر دوم عباسی/عصر ترکی/۲۳۲ ۳۳۴
عصر سوم عباسی/عصر بویهی/۳۳۴ ۴۴۷
عصر چهارم عباسی/عصر سلجوقی/۴۴۷ ۶۴۶
دوران تأسیس/دوران سفاح و منصور
دوران استقرار/دوران رشید و مأمون
دوران انحلال/دوران معتصم به بعد
عباسیان/سالهای حکومت
سفاح/۱۳۲ ۱۳۶
منصور/۱۳۶ ۱۳۸
مهدی/۱۵۸ ۱۶۹
هادی/۱۶۹ ۱۷۰
هارون/۱۷۰ ۱۹۳
امین/۱۹۳ ۱۹۸
مأمون/۱۹۸ ۲۱۸
معتصم/۲۱۸ ۲۲۷
واثق/۲۲۷ ۲۳۲
متوکل/۲۳۲ ۲۴۷
خلیفگان دوران دوم عباسی خلفای عصر ترکی و بویهی
۱ متوکل ۲۳۲
۲ منتصر ۲۴۷
۳ مستعین ۲۴۸
۴ معتز ۲۵۲
۵ مهتدی ۲۵۵
۶ معتمد ۲۵۶
۷ معتضد ۲۷۹
۸ مکتفی ۲۸۹
۹ مقتدر ۲۹۵
۱۰ قاهر ۳۲۰
۱۱ راضی ۳۲۲
۱۲ متقی ۳۲۹
۱۳ مستکفی ۳۳۳
۱۴ مطیع ۳۳۴
۱۵ طائع ۳۶۳
۱۶ قادر ۳۸۱
۱۷ قائم ۴۲۲
۱۸ مقتدی ۴۶۷
۸ معتصم
محمد/۹ واثق / ۱۰ متوکل
۱۲ مستعین/۱۴ مهتدی
موفق
۱۱ منتصر/۱۳ معتز/۱۵ معتمد/ ۱۶ معتضد
۱۷ مکتفی/۱۸ مقتدر/۱۹ قاهر
۲۲ مستکفی
۲۳ مطیع/۲۱ متقی/۲۰ راضی
۲۴ طائع/۲۵ قادر
۲۶ قائم
۲۷ مقتدی
متوکل عباسی که نام اصلیش جعفر بود، دهمین خلیفه عباسی است.در روزگار وی اوضاع عباسیان با گذشته تفاوت بسیار کرد.یکی از این تفاوتها نفوذ غلامان ترک در دستگاه خلافت بود که از زمان معتصم آغاز شده بود.غلامان ترک که به صورت اسیر و برده کار خدمتگذاری دربار را انجام میدادند، اندک اندک قدرتی یافته و در تصمیمات سیاسی دربار وارد شدند.میتوان گفت که آنها به نوعی جای ایرانیانی را که روزگاری در دوران هارون و مأمون کار مشاورت و مصاحبت خلفای عباسی را عهدهدار بودند، گرفتند.گرچه ایرانیان بیشتر شخصیت فکری داشتند و ترکان شخصیت نظامی، اما به هر روی نقش مهمی در تحولات جاری این دوره داشتند.اشناس نام ترک از طرف معتصم حکومت مصر یافت و آن چنان قدرتی داشت که نام وی درکنار نام خلیفه در خطبه نماز جمعه و نیز بر روی سکهها میآمد.شاید دست کم یکی از دلایل نفوذ ترکان در این دوره آن بود که مادر خود معتصم که نامش مارده بود، در اصل ترکی از اهالی سغد بود.معتصم که با اعتراض مردم بغداد نسبت به رفتار بد ترکان مواجه بود، شهر سامرا یا به تعبیر درستتر سر من رأی هر کسی آن را ببیند مسرور شود را تأسیس کرد و آن را مرکز خلافت خود قرار داد.خلفای پس از وی هم تا سال ۲۸۰ هجری در سامرا استقرار داشتند .پس از تأسیس بغداد توسط منصور، این دومین شهری بود که عباسیان در عراق بنا کردند.پیش از آنها، حجاج شهر واسط را تأسیس کرده بود.
متوکل از جهت دیگری هم با سه خلیفه پیش از خود متفاوت و با آنها سخت دشمنی داشت.مأمون، برادرش معتصم و واثق به اندیشههای معتزلی علاقهمند بودند.از میان آنها مأمون کما بیش علائق شیعی هم داشت.اما متوکل تحت تأثیر سنیان افراطی بود و در روزگار وی اهل حدیث که سنیان متعصبی بودند کاملا بر وی چیره شدند.شاید همین امر سبب شد تا متوکل در سال ۱۳۶ به تخریب مرقد امام حسین ع دست یازد.رئیس پلیس وی اعلام کرد که پس از سه روز، هر کس را بر سر قبر امام یافتند دستگیر و زندانی خواهند کرد.سپس، آن ناحیه را آب انداخته و کشت کردند.وی آشکارا در مجالس لهو و لعب خود به امام علی ع توهین میکرد.همنشینان متوکل برخی از سنیان ناصبی مانند علی بن جهم، عمر بن فرح و عبد الله بن محمد هاشمی بودند .آنها او را از دوستی با علویان پرهیز داده، علیه آنان تحریک میکردند.یک بار شاعری که اشعاری در مذمت شیعه سروده و حقانیت عباسیان را در برابر علویان در جانشینی پیامبر ص در اشعارش آورده بود، حکم امارت بحرین و یمامه را همراه با هدایای بسیاری دریافت کرد.