تحقیق مقاله آلودگی خاک

 آلودگی خاک چیست؟

بنا به تعریف موادی که افزون آنها به خاک به میزان یا جنس محصول یا به بهداشت جانوران و انسان زیان وارد سازد یا آلودگی بعدی هوا یا آب را سبب شود  مواد آلوده کننده خاک محسوب میشوند.

با این تعریف لازم است خاک آلوده با خاک بد که برای کشاورزی نامناسب است اشتباه نشود. زیرا دیده شده که برخی از خاکها بی آنکه آلوده شده باشند

 به طور طبیعی مقدار زیادی از فلزات مثل سلنیوم یا مولیبدن در خود دارند یا هرگاه که در خاکهایی با کمبود کبالت رشد می کنند برای تغذیه جانوران به کار  روند اختلالاتی در آنها به وجود می آورند. این نوع خاکها ، خاکهای بد نامیده میشوند و با خاک آلوده تفاوت دارند. با توجه به میزان حجم خاک و ماده معدنی  که جابه جا شده و میزان صدمه ای که بر اثر این عمل بر حاصل خیزی خاک منطقه وارد آمده می توان میزان آلودگی خاک را مشخص کرد. پس میزان  آلودگی بر این اساس تعیین میشود؛ که اگر حجم خاک جا به جا شده زیاد باشد و به حالت اولیه برنگردد آلودگی شدید و اگر بازسازی صورت گیرد بسته به  نوع بازسازی از متوسط تا خوب امتیازبندی میشود.

فلزات سنگین، خاک را برای همیشه آلوده می‌کنند

مقاومت و پایایی عناصر سنگین در خاک نسبت به سایر آلاینده‌ها بسیار طولانی بوده و آلودگی خاک توسط فلزات سنگین تقریبا دایمی است. 

محمد علی مشکوه رئیس مجتمع آموزش جهاد کشاورزی ملاصدرا یزد در مقاله‌ای تحت عنوان «تاثیر عناصر آلاینده بر خاک»، منابع آلاینده خاک، راه‌های ورود این آلاینده‌ها و تاثیر دراز مدت آنها بر خاک را بررسی کرده است.

در این مقاله آمده است: وقتی تعادل میان اجزا و عناصر تشکیل دهنده خاک به دلیل افراط یا دخالت انسانی بر هم بخورد، باید منتظر بروز اختلالات بسیاری بود. افزودن بیش از حد کودهای شیمیایی به خاک به منظور افزایش محصول ممکن است سبب بروز اشکال در وظیفه تصفیه‌کنندگی خاک شود. هم چنین آب زهکشی دارای ترکیبات کود شیمیایی زیاد نیز می‌تواند مانند آبیاری بیش از حد با آب دارای کیفیت نامناسب سبب شور شدن خاک در جای دیگر شود.

بارش عناصر سنگین و رادیو اکتیو از جو به زمین شامل احتراق سوخت‌های فسیلی، اگزوز اتومبیل‌ها، ذوب فلزات، صنایع شیمیایی، سوزاندن زباله‌ها و ضایعات، رادیو ایزوتوپ‌های حاصل از سوانح رآکتوری و آتش سوزی‌های بزرگ، تنها یکی از راه‌های آلودگی شیمیایی خاک است.

مواد شیمیایی مصرف شده در کشاورزی، تخلیه فاضلاب‌ها، اماکن متروکه صنعتی مانند کارخانه‌های گاز، صنایع الکتریکی، دباغی‌ها یا صنایع چرم‌سازی و حتی فعالیت‌های ورزشی و تفریحی مثل تیراندازی از موارد بسیار موثر در آلودگی خاک هستند.

این مقاله می‌افزاید: از میان تمام آلاینده‌های شیمیایی، به نظر می‌رسد عناصر کمیاب و فلزات سنگین، اثرات اکولوژیکی، بیولوژیکی و یا بهداشتی خاصی روی محیط زیست موجودات زنده ساکن روز کره زمین داشته باشد.

امروزه از میان منابع آلاینده‌، معادن فعال، مصرف سوخت‌های فسیلی و کودها و سموم کشاورزی از جمله مهم‌ترین عوامل آلودگی بیوسفر به این عناصر محسوب می‌شوند.

تاثیر فلزات سنگین در خاک و گیاهان

فلزات سنگین فلزاتی هستند که دارای چگالی بالاتر از 5 گرم بر سانتیمتر مکعب باشند. این تعریف از نقطه نظر بیولوژیکی بسیار سودمند است زیرا تعداد زیادی از عناصر موجود در طبیعت را شامل میگردد. ولی تنها تعداد اندکی از این عناصر در شرایط فیزیولوژیکی، بصورت محلول یافت و بنابراین ممکن است برای سلولهای زنده قابل دسترس باشند. در میان آنها عناصری وجود دارد که بعنوان ریز مغذی یا عناصر کمیاب (Fe, Mo, Mn, Zn, Ni, Cu, V, Co, W, Cr) برای متابولیسم گیاهی با اهمیت هستند و عناصری نیز وجود دارد که وقتی مقدار آنها در محیط رشد گیاه زیادتر از حد نرمال باشد، برای گیاهان مسمومیت زا هستند. عناصر دیگری نیز که نقش بیولوژیکی ناشناخته و خاصیت مسمومیت زایی بالایی برای گیاهان  دارند (As, Hg, Ag, Sb, Cd, Pb, and U)، وجود دارد. بجز محیطهای طبیعی استثنایی، در حال حاضر به اثرات مخرب رهاسازی فلزات سنگین در طبیعت توجه زیادی میشود. منابع این فلزات عبارتست از ترافیک شهری، دورریزهای خانگی و پسابهای صنعتی. دفع غبار حاصل از کارخانجات، آئروسولها و خاکستر حاصل از صنایع فرآوری کننده فلزات، منجر به آلودگی نواحی روستایی شده است. در مزارع کشاورزی، آلودگی فلزات سنگین بخاطر تیمار خاک با پسابهای آلوده و استفاده بی رویه کودهای فسفاته حاوی کادمیم (Cd)، یک مساله فزاینده می باشد. دوام بلند مدت بیولوژیکی و باقی ماندن در خاک، سبب انباشته شدن این فلزات در زنجیره غذایی و در نتیجه تأثیرات منفی بالقوه برای سلامتی انسان میگردد. میزان دسترسی به این فلزات بستگی به نوع گیاه و میزان مورد نیاز آنها بعنوان ریز مغذی و قابلیت گیاهان برای تنظیم کارآمد متابولیسم آنها از طریق ترشح اسیدهای آلی یا پروتونها به محیط ریشه دارد. علاوه بر آن، خصوصیات خاک بر میزان تحرک آنها و بنابراین تنظیم میزان آزادسازی آنها در محلول خاک موثر است. توانایی گیاهان برای جذب فلزات از خاک، استفاده داخلی از آنها و مکانیزمهای رفع مسمومیت سلولی، حوزه های تحقیقاتی هستند که اخیرا با اقبال روزافزونی مواجه شده اند.

تهیه اطلس آلودگی خاک در سازمان محیط زیست

معاون نیروی انسانی محیط زیست سازمان محیط زیست کشور گفت: اطلس آلودگی خاک بمنظور شناسایی مناطق آلوده در سراسر کشور تهیه می‌شود. دکتر حسین اصیلیان روز پنجشنبه در حاشیه هماش محیط زیست کشور در مریوان در گفت گو با خبرنگار ایرنا افزود: مناقصه این اطلس برگزار شده و بزودی کار اجرای آن آغاز می‌شود. وی افزود: در بخش آلودگی هوا نیز اقداماتی مانند عدم صدور مجوز برای خودروهای غیر استاندارد آغاز شده است.

به گفته وی ، در همین راستا مراکز معاینات فنی خودرو در‪ ۷۳شهر کشورفعال شده و بر وضعیت میزان آلودگی ناشی از این امر نظارت دارند.