در سال 549 قبل از میلاد، کوروش پادشاه ایرانی سلسله هخامنشی را تاسیس کرد. پادشاهان ایران سخت گیر و در عین حال سخاوتمند بودند واز دین زرتشت پیروی می کردند. پادشاهی هخامنشی در تاریخ 331 قبل از میلاد، بدست اسکندر سقوط کرد. در قرن سوم قبل از میلاد پارت ها «اشکانیان) یک پادشاهی تاسیس کردند که تقریباً 500 سال بر قرار ماند. آخرین شاهنشاهی در سرزمین ایران، حکومت ساسانی ها، بود که در سال 637 میلادی سقوط کرد.
شاهنشاهان معروف ایران مانند کوروش کبیر، داریوش اول و خشایار شا، در دوران سلسله هخامنشی (549-331 قبل از میلاد) حکومت کردند . هر چند بیشتر اطلاعات ما در مورد هخامنشیان از یونانیان که نیرومن ترین دشمنان آنها بودند، گرفته شده است، اما آنها هیچ گاه راستی و عدالت ایرانیان را انکار نکردند.
کوروش کبیر
کوروش کبیر ( حکومت از 549 تا 529 قبل از میلاد)، بنیانگذار سلسله هخامنشی، یک فرمانروای خردمند وآزادمنش و در عین حال یک فرمانده نظامی مقتدر بود. کوروش وفاداری افراد غیر ایرانی را به واسطه رفتار آزاد منشانه اش بدست آورد او مذهب افراد غیر ایرانی را نفی نکرد. کوروش به یهودیان اجازه داد که از تبعید در بابل بازگردندو در اورشلیم ( بیت المقدس) عبادتگاه بسازند.
داریوش اول
داریوش اول ( حکومت 521-486 قبل از میلاد)، از نوادگان کوروش نبود، اما فرزند ساتراپ ( والی) پارت، یکی از استانهای ایران، بود. داریوش وضع جاده ها را بهبود بخشید و بر کار ساخت ترعه نیل ( در نزدیکی کانال سوئز کنونی) که رود نیل را به دریای سرخ وصل کرد، نظارت نمود. او یک شبکه نامه رسانی کارامد( پیک شاهی) ایجاد کرد و سکه های با ارزش ثابت و معین، ضرب کرد. داریوش سنتهای هخامنشیان در مورد آزاد منشی در مقابل ملت، به شرطی که از قوانین پیروی می کردند و مالیات خود را می پرداختند، را ادامه داد. او خود را بانی صلح و شکوه و جلال می دانست، نه یک شهریار خودکامه.
خشایار شا
خشایار شا، پسر داریوش، از سال 486 قبل از میلاد تا 465 قبل از میلاد، حکومت کرد. او به اندازه پدرش آزادمنش نبود. خشایار شا نسبت به عقاید بیگانه به طور کلی، بی اعتماد بود، مخصوصاً نسبت به عقاید یونانی، دید خوبی نداشت. حکومت هخامنشیان فقط زمانی که فرمانروایان قدرت و تدبیر را به طور همزمان به کار می بستند، موفق بود. در غیر این صورت، استانها شروع به شورش کرده و دولتها در مقابل آنها ضعیف ظاهر می شدند. بعداز خشایار شا، سلسله هخامنشی رو به زوال رفت
گنجینه آمو دریا
گنجینه آمو دریا مجموعه ای از اشیا قیمتی طلا و نقره است که تاریخ آن به حدود سالهای 550 قبل از میلاد تا 330 قبل از میلاد، زمان حکومت سلسله هخامنشی در ایران، بار می گردد. این گنجینه در نزدیکی رودخانه آمودریا در ازبکستان کشف شده است. عقیده بر این است که این گنجینه از عبادتگاه زرتشتیان، مذهب آتش پرستی ایرانیان باستان، آورده شده است.
549 قبل از میلاد
کوروش ،فرمانروای استان انشان، رقیب خود مادها را شکست می دهد و سلسله هخامنشیان ایران را تاسس می کند.
539 قبل از میلاد
کوروش امپراتوری بابل را فتح می کند.
529 قبل از میلاد
کوروش از دنیا می رود و فرزندش کمبوجیه، جای او را می گیرد.
525 قبل از میلاد
کمبوجیه مصر را فتح می کند، اما مرگ او که ناشی از خود کشی و یا جراحت در یک حادثه در دوره حمله صرع ( حالت غش) بود، زمینه یک شورش را بوجود می آورد، که داریوش طی آن به حکومت می رسد.
521 قبل از میلاد
هر چند که داریوش از نوادگان کوروش نبود، اما او اعلام کرد که یکی از اعضای خاندان هخامنشی و جانشین آنها می باشد و بدین ترتیب حکومت خود را آغاز می نماید .
513 قبل از میلاد
ایرانیان تحت فرمانروایی داریوش، از رود دانوب گذشته و وارد سرزمین سیزیا در اروپا «رومانی امروزی)، شدند.
499 قبل از میلاد
دهقانان یونانی در قبرس و مستعمرات ساحل دریای اژه، بر علیه فرمانروای ایرانی شورش کردند، و شهر سارد، واقع در آسیای صغیر، را سوزاندند. در سال 494 قبل از میلاد، داریوش شورش آنها را سرکوب می کند.
490 قبل از میلاد
یونانیان، سپاهان ایران را در جنگ ماراتون شکست می دهند. داریوش نقشه یک حمله دیگر را طرح می کند. اما در سال 486 قبل از میلاد، داریوش در تخت جمشید و در سن 64 سالگی از دنیا می رود.
480 قبل از میلاد
خشایارشا، در حالی که بر یک تخت بلند نشسته بود، شکست ناوگان ایران را از نیروی دریایی یونان در نبرد سالامیس، نظاره می کند. پس از نبرد، خشایارشا فرمان قتل دریاسالار خود را صادر می کند.
479 قبل از میلاد
بعد از پیروزی یونانیان در جنگ پلاته، خشایارشا، مغموم و افسرده، به تخت جمشید باز می گردد.
334 قبل از میلاد
اسکندر مقدونی به ایران حمله می کند.
331 قبل از میلاد
در جنگ گوگمل ( در عراق)، اسکندر سرزمین ایران را به قلمرو خود می افزاید. بعد از شکست در بسوس، داریوش، آخرین پادشاه سلسله هخامنشی، می گریزد و اعضای خانواده اش به اسارت در می آید.
305 قبل از میلاد
بعد از مرگ اسکندر، یکی از سرداران وی به نام سلوکوس، خود را فرمانروای ایران خوانده و سلسله سلوکیان را بنیان می گذارد.
245 قبل از میلاد
استان پارت از قلمرو سلوکیان جدا می گردد.
88 قبل از میلاد
در این دوره، پارتهای جنگجو بر ایران حکومت می کنند. مهرداد ششم، پادشاه پانتوس، ناحیه ای کریمه و جنوب روسیه، جنگی را علیه رومیها آغاز می کنند، که 25 سال به طول می انجامد.