تحقیق مقاله ارتباط اوقات فراغت با مطالعه و تحصیلات

نگاهی به اوقات فراغت

شمارش معکوس 90 روز تعطیلات تابستان آغاز شده است. هر ساله با نزدیک شدن به ایام فراغت دانش‌آموزان از تحصیل، دستگاه‌های مختلف برنامه‌های خود را تحت عنوان «غنی‌ سازی اوقات فراغت دانش‌  آموزان» اعلام می‌کنند. وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، بسیج و... هر ساله آمار و برنامه‌هایی برای اوقات فراغت گزارش می‌کنند که غالب آنها را تلاش‌های هنری، نقاشی، خوشنویسی، تذهیب، معرق،کلاس‌های ورزشی و اردو تشکیل می‌دهد. به عبارتی هنر و ورزش همان درس بحث‌‌انگیزی که در طول سال تحصیلی مورد بی‌مهری و بی‌توجهی‌اند، پس چگونه می‌توان در ترم تابستان باعث شکوفایی خلاقیت دانش‌آموزان شد و در سال تحصیلی تنها به ارائه دروس از پیش تعیین شده فکر کرد؟ چه طور می‌توان در تابستان کودکان را به کتابخانه دعوت کرد ولی در کتابخانه مدارس و کلاس درس تلاشی به این منظور انجام نداد.

بعضی «اوقات فراغت» را نتیجه انتخاب آزاد و به دور از اجبار تعریف می‌کنند؛ بعضی آنرا یک فعالیت می‌دانند، برخی دیگر این اوقات را زمانی می‌دانند که فرد به «تفریح» بپردازد و…. به هر حال می‌توانیم بگوییم اوقات فراغت زمانی است که فرد به دور از هر گونه اجبار، در اختیار خود بوده و آزادانه می‌تواند به کار دلخواه خویش بپردازد.

«اوقات فراغت» را می‌توانیم به انواع گوناگون تقسیم کنیم. این کار با توجه به شرایط افراد از قبیل جنس، سن، شغل، توانایی مالی و… صورت می‌گیرد.

روانشناسان معتقدند اگر فردی به کار دلخواه خود بپردازد، خستگی و ملالت برایش معنا نخواهد داشت. در این صورت می‌توانیم نتیجه‌گیری کنیم که کارهایی که افراد در زمان فراغت خود انجام می‌دهند نوعی استراحت جسمی و روحی برای آنها به حساب می‌آید.

پس «اوقات فراغت» مفهومی است که با وقت و زمان آن هم «وقت آزاد» ارتباط دارد و افراد معمولاً این اوقات را با ورزش و تفریح، کتاب و مطالعه، قدم زدن، مسافرت و سایر سرگرمیها می‌گذرانند.

امروزه در دنیایی متغیر و متحول زندگی می‌کنیم که هر روز در زمینه‌های مختلف اعم از علمی، هنری، سیاسی و اقتصادی اتفاقات تازه‌ای روی می‌دهد. امروز کتاب و مطالعه، کار افراد بخصوصی نیست. هر کسی با هر شغل و مقامی، نیاز دارد که به طور مرتب و منظم مقداری از وقت خود را به خواندن مطلب مورد نیاز و علاقه‌اش اختصاص دهد، چه این مطالب در روزنامه‌ها و مجلات باشند، چه در کتابهای علمی و فنی، چه در کتابهای قصه و داستان و چه در نامه‌ها و پرونده‌های اداری.

کارشناسان مسائل تربیتی در این باره معتقدند در صورتی که برای پرکردن اوقات فراغت برنامه‌ریزی نشود این ایام می‌تواند در شکوفایی استعدادها نقش مهمی داشته باشد و همچنین اگر نظارت کاملی بر روی دانش‌آموزان صورت نگیرد، این ایام می‌تواند به عنوان یک تهدید جدی تلقی شود همان طور که بسیاری از مشکلات و ناهنجاری‌ها از سوی برخی دانش‌آموزان در ایام تعطیل صورت می‌گیرد، و این نشاندهنده اهمیت ویژه این دوران است که توجه و برنامه‌ریزی خاصی را می‌طلبد. اما در حال حاضر به رغم وجود متولی اوقات فراغت جوانان، از بین 5/14 میلیون دانش‌آموز کشور تنها ده درصد تحت پوشش برنامه‌های اوقات فراغت بوده و مابقی رها هستند. آمار نشان می‌دهد از حدود یک میلیون و 26 هزار نفر دانش‌آموزی که در تهران وجود دارد اگر شش ساعت در روز فراغت داشته باشند، حدود 295 میلیون نفر اوقاتی دارند که می‌توان برای آن برنامه‌ریزی کرد این در حالی است که حداقل 20 تا 30 هزار نفر پسر 11 تا 21 ساله ساعت بیکاری را در مراکز گیم نت می‌گذرانند و به طور متوسط سالانه 20 میلیارد ساعت اوقات فراغت دانش‌آموزان کشور هدر می‌رود.

وی گفت: نگاه ما به اوقات فراغت با نگاه کشورهای غربی متفاوت است. کشورهای غربی و صنعتی نگاهی مادی دارند و برای اوقات فراغت دانش آموزان و جوانان خود سرگرمی و وسایل برطرف کردن خستگی را فراهم می کنند. اما نگاه ما نگاهی اسلامی همراه با آموزش و پویایی در فعالیت ها است، نگاهی با حاکمیت و تفکر اسلامی است. ملاک عمل ما در تبیین برنامه های اوقات فراغت مثلث طلایی تهذیب، تحصیل و ورزش است که مقام معظم رهبری در دیدار اردیبهشت ماه با دانش آموزان عضو انجمن اسلامی مدارس بر آن تأکید داشتند.

فخریان افزود: اعتقاد ما بر این است که اوقات فراغت دارای بایدها و نبایدهایی است. اوقات فراغت باید زمینه ساز و شکل دهنده هویت اجتماعی- فرهنگی و دینی جوانان باشد، درک و مفهوم اوقات فراغت باید در نگاه ما تغییر کند و صرف پرکردن و رفع خستگی و سرگرمی نباشد، بلکه با نگاهی اسلامی دیده شود، باید فرصتی برای دریافت تجربه ها باشد زیرا در مقطع دانش آموزی، دانش آموزان آموزش می بینند اما تجربه کسب نمی کنند، تجربیات آینده ساز و مفید است، در بحث اوقات فراغت باید از ظرفیت ها و امکانات موجود تمامی دستگاه ها برای برنامه ریزی و استفاده بهره ببریم و در انحصار تعداد محدودی از افراد نباشد. همچنین نباید تفکرات دولتی حاکم بر برنامه ریزی اوقات فراغت باشد بلکه سیاستگذاری و برنامه ریزی باید به گونه ای باشد که نهادهای غیردولتی و خانواده ها به صورت مستقیم وارد عمل شوند و برای برنامه ریزی و احساس مسئولیت در این زمینه ترغیب شوند. وی در پایان تاکید کرد: کارکردهایی را که اوقات فراغت باید داشته باشد آرامش نسبی است که برای افراد فراهم می کند، رشد شخصیتی دانش آموزان و تعاملات اجتماعی را شکل می دهد، موجب کسب معلومات به روز و خلاقیت های فردی و اجتماعی و کسب تجربیات مفید می شود و مهمتر اینکه شیوه های فراغت فردی غیرفعال را به فراغت جمعی فعال تبدیل می کند.

تحقیقات پیرامون میزان تحصیلات و اوقات فراغت

 تحقیقات نشان داده است افرادی که اوقات فراغت مفید و مطلوبی دارند از لحاظ اقتصادی بازده مطلوب‌تری دارند و همچنین این افراد عمر بیش‌تری می‌کنند. اما چگونگی گذراندن اوقات فراغت بر ابعاد اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی فرد تاثیرگذار است. به نحوی که گذراندن اوقات فراغت مطلوب منجر به افزایش سطح شعور، آگاهی و تبادل افکار می‌شود. علاوه بر آن چنانچه افراد اوقات فراغت مفید و مطلوبی داشته باشند، نگاه و بینش سیاسی آنان نیز تقویت می‌شود.دکتر سعید معیدفر، استاد دانشگاه تهران در این باره می‌گوید: علی رغم اینکه میزان تحصیلات و سواد در کشور ما به سرعت در حال افزایش است و انتظار می‌رود که سهم رسانه‌های مکتوب بیش‌تر شود، اما هنوز در سبد کالای مصرف فرهنگی خانوارها رسانه‌ مکتوب نقش مهمی ندارد.این جامعه‌شناس گرایش مردم به سمت رسانه‌های صوتی و تصویری را بسیار بالا دانسته و ادامه می‌دهد، مطالعات نشان داده که بیش از 50% اوقات فراغت افراد صرف رسانه‌های صوتی و تصویری و کمتر از 20% مصرف رسانه‌های مکتوب می‌شوداما این استاد دانشگاه گذراندن اوقات فراغت در پای رسانه‌های صوتی و تصویری را مانع خلاقیت و نوزایش روحی و روانی افراد دانسته و می‌افزاید: فرد در برابر این رسانه بیش‌تر دارای نقش انفعالی است در حالی که در سایر امکانات فراغتی مانند گردش و تفریح فرد قادر به برقراری یک رابطه فعال با دیگران است.