دماسنج الکلی و جیوه ای
محدوده کاری دماسنج
باید توجه داشت که با دماسنج های جیوه ای نمی توان دماهای کمتراز 35 درجه زیر صفر را اندازه گیری کرد زیرا جیوه در 39 - درجه سانتی گراد منجمد میشود.
از این روی برای اندازه گیری سرماهای شدید از ترمومترهای الکلی استفاده می کنند زیرا الکل در 120 درجه سانتی گراد مایع است و بالعکس در 78 درجه سانتی گراد بجوش می آید از این رو دماسنج ماکزیمم و منیمم را بطور مرکب بکار می برند که از الکل و جیوه تشکیل می یابد.
این نوع درجه حرارت می تواند حداکثر درجه حرارت و حداقل آنرا در مدت معینی مثلا یک شبانه روز تعیین کند و از یک درجه حرارت الکلی دراز تشکیل شده است و برای اینکه جای زیاد نگیرد ساقه آنرا دو مرتبه خم کرده اند و در قسمت خمیده آن که بشکل «ایو»ی فرانسه می باشد جیوه ریخته شده و بدین ترتیب الکل به دو قسمت تقسیم می شود:
یک قسمت در طرف راست لوله باقی می ماند که بالای آن حباب خالی از هواست کمی الکل در آن بخار می شود و طرف چپ آن منتهی به مخزن الکل است . در بالای دو طرف جیوه دوسوزن فولادی موسوم به نشانه قرار دارد
دماسنج جیوه ای چگونه کار می کند؟
جیوه بر اثر گرما یا سرما، گسترش (منبسط) یا تراکم (منقبض) پیدا کرده و بدین وسیله در درون یک لوله شیشه ای بالا و پایین می رود.
وقتی جیوه گرم می شود، چون جای بیشتری را می گیرد، پس خود را از دیواره شیشه بالا می کشد و وقتی که سرد می شود، خود را جمع کرده و نیاز به جای کمتری دارد، پس در حباب شیشه ای پایین لوله دماسنج، آرام فرو می نشیند.
چرا در ساختار دماسنج از جیوه استفاده می شود؟
هرچند که گرما باعث افزایش حجم جیوه می شود، ولی درجه این افزایش در همه حالات ثابت و معین است. مانند اینکه هرگاه جیوه ای دریک لوله شیشه ای ریخته و آن را گرم کرد، مشاهده می شود که جیوه تا حد معینی گسترش (انبساط) می یابد و خودبخود در لوله بالا می رود. سپس اگر دو باره همان اندازه گرما به جیوه داده شود، باز تا همان نقطه اول بالا خواهد آمد.از این رو، یکی از مناسب ترین ماده ها برای ساختن دماسنج جیوه بوده است.
چند گونه دماسنج جیوه ای وجود دارد؟
دماسنج جیوه ای برای کارهای گوناگون ساخته می شود که مهم ترین گونه های آن دماسنج آزمایشگاهی و دماسنج پزشکی است