تحقیق مقاله قارچ

مقدمه:

مساله غذا با توجه به نرخ رشدی بالای جمعیت یکی از مهمترین مسایل جهان است و اگر افزایش جمعیت همگام با افزایش تولید نباشد نتیجه آن فقر، قحطی، گرسنگی و متعاقباً تباهی خواهد بود(7).

دراین بین آنچه بیش از همه بحرانی‌ است مساله کمبود پروتئین می‌باشد. قارچ‌های خوراکی در مقام منابع طبیعی سرشار از پروتئین، کلسیم، فسفر، ویتامین ( ویتامین‌های A,E,K,D ) و انواع اسیدهای آمینه ضروری می‌باشند. میزان پروتئین آنها 30%-25% می‌باشد که همردیف حبوبات و بالاتر از سبزیجات و میوه‌ها قرار گرفته است. قند و نشاسته و کلسترول نیز در آنها پائین است و همین ویژگی سبب شده تا قارچ‌های خوراکی برای افرادی که دچار بیماری قند هستند، یک غذای مفید محسوب شود.

علاوه بر ارزش غذایی قارچ‌های خوراکی صرفه اقتصادی تولید آنها نیز مطرح است. قارچ‌های خوراکی هیچ ضایعاتی ندارند و علاوه بر آن خود یکی از بزرگترین تولیدکننده‌های پروتئین در واحد سطح و زمان روی بقایای محصولات کشاورزی هستند(5). قارچ‌ها باعث تجزیه بقایای محصولات کشاورزی نظیر کاه و کلش گندم، خاک‌اره، برگ‌های موز و…می‌شوند، بستر آنها به عنوان غذای دام و حاصلخیزی خاک به کار می‌رود.

قارچ‌های خوراکی هیچ رقابتی با گیاهان دیگر ندارند و وابسته به نور نیستند و در طبیعت به صورت وحشی و خودرو در مناطق مختلف کره زمین از کوهستانهای برفگیر تا بیابان‌های خشک و کویری و در انواع خاک‌های مراتع، جنگل‌ها و مزارع لم‌یزرع رشد می‌کنند و در تمام فصول سال، به خصوص در شرایط آب‌وهوایی مرطوب دیده می‌شوند. قارچ‌های کلاهک‌دار متعلق به راسته‌های Aphyllophorales, Agaricales و رده   Basidiomycetesمی‌باشند و آن گروه را که خوراکی هستند اصطلاحاً Mushroom و قارچ‌های سمی را Toad Stool گویند(6). به نظر متخصصین بهتر است اصطلاح Mushroom به اندام‌های گوشتی تولیدکننده اسپور قارچ اطلاق گردد و می‌توان گفت ماشروم‌ها یا خوراکی‌اند (Edible) و یا سمی (Poisonous) .

تاریخچه:

قارچ‌ها موجوداتی هستند که از ادوار قدیم با انسان‌ها بوده‌اند و سوابق فسیلی آنها به پرکامبرین و دونین می‌رسد(4). انسان‌های نخستین از خواص ویژه قارچ‌ها اطلاع داشته‌اند. آزتک‌ها[1] از قارچ به عنوان مواد توهم‌زا در فالگیری استفاده می‌کردند و قارچ را گوشت خدا[2] می‌نامیدند(6). قبل از قرون وسطی یونانی‌ها و رومی‌ها به قارچ به عنوان غذای مخصوص توجه قابل ملاحظه‌ای داشتند چنانکه تئوفراستوس فیلسوف یونانی در نوشته‌های خود به جمع‌آوری قارچ از اراضی مزروعی، صحرا و چمن اشاره نموده است. شرقیان اولین کسانی بودند که به پرورش قارچ دست زدند. هزاران سال پیش چینی‌ها و ژاپنی‌ها نحوه پرورش چندین نوع قارچ را می‌دانستند(2). اما در بین قارچ‌های خوراکی فقط در مورد قارچ تکمه‌ای سفید تاریخ مشخصی به دست آمده که بر طبق آن کاشت این قارچ به 700 سال قبل از میلاد مسیح در حومه پاریس توسط یک باغبان ناشناس بوده است. قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید رایج‌ترین قارچی است که در سراسر جهان کشت می‌شود و در مجموع 40% تولید قارچ‌های خوراکی در دنیا به این قارچ اختصاص دارد. اولین حرکت اصولی و جامع در رابطه با کاشت قارچ در سال 1707 میلادی توسط شخصی به نام تورن فورت با انتشار کتابی در این زمینه تحقق یافت. پس از آن در سال 1779 م. تولید و پرورش قارچ در انگلستان و برخی دیگر از کشورهای اروپایی توسعه یافت. کشت قارچ در گلخانه برای اولین بار حدود سال 1754 م. در سوئد ابداع شد و پس از آن به انگلستان و سایر نقاط اروپا گسترش یافت. از آنجائی که قارچ‌ها در تاریکی می‌توانند رشد نمایند، در اوایل قرن 19 کشت و پرورش آن‌ها در غارهای طبیعی، در فرانسه توسعه زیادی پیدا کرد. پرورش قارچ خوراکی در اوایل نیمه دوم قرن 19 از اروپا به ایالت متحده امریکا انتقال یافت(4).

در ایران برای اولین بار کشت قارچ تکمه‌ای سفید توسط آقای احیایی در داخل غارهای موجود درکن در شمال تهران با راهنمایی آقای اسمیت (Smit) انجام گرفت و در سال 1335 ه. ش شروع به عرضه محصول شد. در اواخر سال 1356 تولید بذر قارچ تکمه‌ای توسط آقای مهندس پیرایش شروع که با همکاری آقای دکتر بهروز بهبودی به صورت آزمایشی ادامه یافت. کارخانه‌های جدید، اسپان[3] مصرفی خود را از کشورهای اروپایی تامین می‌کردند. در حال حاضر تعداد زیادی کارخانه تولید قارچ در تهران، کرج، دماوند، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز و ارومیه فعالیت می‌نمایند.

مختصری درباره زندگی قارچ‌ها:

قارچ‌ها موجوداتی هستند که اندام غیرجنسی آنها هیف یا ریسه ( مجموعه‌ای از رشته‌های باریک که ظاهری کپک مانند دارد) نامیده می‌شود، که اغلب به چشم نمی‌آید. آنچه ما به عنوان قارچ می‌شناسیم، یعنی مجموع کلاهک و پایه، در واقع دستگاه تولیدمثلی قارچ است. زندگی پیچیده قارچ‌ها مدت‌ها ناشناخته بود. این موجود بدون کلروفیل قادر است با شرایط گوناگون تطبیق یابد، می‌تواند ساپروفیت (قارچ‌های خوراکی) پارازیت( قارچ‌های بیماری‌زای گیاهی) و یا همزیست ( قارچ‌های میکوریز) با گیاهان عالی باشد. سرانجام با شناخت اسرار زندگی قارچ بود که انسان توانست آن را پرورش دهد(2).

قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید (White button mushroom) :

خصوصیات مرفولوژیکی:

اصطلاح تکمه‌ای سفید از شکل ظاهری این قارچ در هنگام جوانی گرفته شده است، هر چند که این مرحله ناپایدار است و قارچ در مرحله بلوغ به حالت چتری در می‌آید. قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید با نام علمی Agaricus bisporus جز قارچ‌های کلاهک‌دار است و لذا ساختمان ظاهری آن به شرح زیر می‌باشد:

به طور کلی قارچ‌ خوراکی تکمه‌ای سفید از دو قسمت اصلی تشکیل شده است؛ قسمت چتری که به شکل کلاهک است و در واقع همان اندام باردهی است و به رنگ سفید، کرم، تقریباً صاف و نرم و در برخی موارد دارای پولک‌های کوچک است، سطح آن محدب بوده که در نهایت ممکن است پهن شود(5). بافت کلاهک گوشتی بوده و تیغه‌های آن به صورت آزاد، باریک و پرپشت می‌باشند که در ابتدا صورتی رنگ و به تدریج که از سن قارچ می‌گذرد به رنگ قهوه‌ای در می‌آیند(6). اسپورهای قهوه‌ای رنگ روی تیغه‌ها قرار دارند و از آن طریق به طرف پایین می‌افتند و از درون چتر در هوا رها می‌شوند. قسمت دوم آن پایه است که کلاهک را نگه می‌دارد و به رنگ سفید، حلقوی و محکم است که قسمت تحتانی آن ضخیم بوده و به تدریج که بالا می‌آید باریک‌تر می‌شود. به زبان علمی دو قسمت پایه و کلاهک را کارپوفور[4] می‌نامند.

چرخه زندگی قارچ خوراکی تکمه‌ ای سفید:

چرخه زندگی قارچ‌های عالی از اسپور به میسلیوم[5] است و پس از تولید و رشد میسلیوم اندام باردهی به وجود می‌آید. وسیله تکثیر در قارچ، اسپور می‌باشد که در اینجا بازیدیوسپور نامیده می‌شود چنانچه بازیدیوسپورها در شرایط مناسب رویشی قرار بگیرند، تندش کرده و از آن‌ها رشته‌های نازکی خارج شده که هیف یا ریسه نامیده می‌شود. هیف‌ها به سرعت‌ رشد کرده و دارای دیواره عرضی می‌شوند و تولید یک شبکه هیفی به نام میسلیوم می‌کنند که این قسمت اندام رویشی قارچ را تشکیل می‌دهد. در شرایط مناسب قارچ وارد دوره جنسی می‌شود و کلاهک ( بازیدیوکارپ) را تشکیل می‌دهد. وقتی کلاهک رشد کرد و به بلوغ رسید تیغه‌ها تشکیل می‌گردند، سپس بازیدیوم‌ها تشکیل می‌شود. بازیدیوم‌ها سلول‌هایی هستند که بازیدیوسپورها روی آنها قرار می‌گیرند. هر بازیدیوم‌ دارای دو اندام خارمانند به نام استریگما است که در انتهای هر یک از آنها یک بازیدیوسپور تشکیل می‌شود.

بازیدیوسپورهای قارچ Agaricus bisporus بسیار کوچک و سبک هستند و شکل آنها عموماً بیضوی است(5).

فیزیولوژی قارچ:

کشت خالص قارچ معمولاً به دو طریق صورت می‌پذیرد، یکی از طریق کشت بازیدیوسپورها و دیگری از طریق کشت بافت ماشروم (اندام باردهی).

-کشت اسپور

 اسپورهای تهیه شده در صورت عدم آلودگی و یا ضدعفونی به کمک کلروفرم، به راحتی روی محیط‌های کشت غذایی جوانه می‌زنند. میسلیوم حاصل از جوانه‌زنی اسپورها به لوله‌های آزمایش حاوی محیط کشت مناسب آگاردار منتقل می‌شوند، سپس در انکوباتور در حرارت 1+24 درجه سانتی‌گراد نگهداری می‌شوند