تاریخچه قرقاول در ایران:
پرورش قرقاول در سالهای اخیر در بسیاری از کشورهای جهان به خاطر استفاده از گوشت، رهاسازی در شکارگاهها و بهره برداری به صورت شکار به یک شاخه مهم از پرورش پرندگان تبدیل شده است. با آن که پرورش این پرنده در عمل به دلیل ریزه کاریهایش مشکلاتی را در بردارد اما در مقیاس کوچکتر با توجه به قابلیت استفاده از محیط زیست و نادر بودن نوع وحشی آن، یکی از سودآورترین پرندگان نسبت به دیگرا پرندگان همطراز از خود است.
قرقا ول از جمله پرندگان بومی و نادر در ایران است که در مراتع و بوته زارها زندگی می کند . این پرنده در زبان محلی تورنگ یا تیرنگ نامیده می شود.قرقاول یکی از زیباترین پرندگان ایران است و به نوعی جز مجموعه تنوع زیستی ایران محسوب می شود که با تغذیه از دانه های گیاهی و حشرات می تواند در حفظ محصولات کشاورزی مفید باشد.
قرقاولهای ایران همه از یک گونه اند ولی با توجه به پراکندگی جغرافیایی و تفاوتهای ظاهری برخی آنها را به 4 زیر گونه تقسیم می کنند:
1- قرقاولهای ارسباران و دشت مغان
2- قرقاولهای تالش از آستارا تا چالوس
3- قرقاولهای گلستان از بابل تا گلستان
4- قرقاولهای سرخس و حوالی رودخانه مرزی هریرود
طبق مدارک موجود در سازمان محیط زیست کشور، این پرنده در دهه چهل شمسی به علت ابتلا به بیماری نیوکاسل مرغی، تخریب محیط زیست و مهاجرت مردم به مناطق میان دشت و ارتفاعات برای ساخت بناهای مسکونی و نیز به علت شکار بی رویه و سم پاشی های مزارع و باغها در معرض انقراض و نابودی قرار گرفت .اما با تلاشهای و پیگیری دوستداران طبیعت و محیط زیست قوانین و مقررات شکار و صید در بیست و نهم خرداد 1346 به تصویب رسید که به موجب آن حمایت و حفاظت از قرقاول در دستور کار مسئولان قرار گرفت و مناطقی از جنگلها و مراتع شمال ایران به محلهای حفاظت شده برای وحوش نادر تبدیل شد.
در سال 1357 به گواهی اسناد موجود تعداد قرقائلهای موجود در حصار مرکز پرورش قرقاول بابل کنار 5000 قطعه بود.در سال 1359 تاسیسات مرکز پرورش قرقاول بابل کنار تبدیل به مرکز پرورش مرغ لاین و اجداد شد که امروزه به عنوان یک مرکز موفق و بی نظیر در خاورمیانه اقدام به تولید مرغ اجداد کرد.
اهداف تحقیقات قرقاول در ایران:
عمده اهداف پرورش قرقاول در ایران ایجاد پرورشگاههای مناسب و مزارع مادر برای تولید تخم های نطفه دار، رها سازی تعدادی از این پرنده در مکانهای که نسل این پرنده در حال انقراص است، حفظ ذخائر ژنتیکی کشور، جذب توریست و شکارچیان به مناطق دیدنی و بکر کشور، تهیه قرقاول برای باغ وحشها به منظور بازدید عموم می باشد.
تفاوت ظاهری جنس نر و ماده:
جنس نر و ماده قرقاول کاملا با هم فرق دارند.آنها معمولا از گونه به گونه دیگراز لحاظ رنگ پر متفوتند. نرهای بالغ پرو بال رنگین و دمی دراز و سر و گردن آنها سبز تیره و براق است. قرقاولهای ماده دارای رنگ پرهای نخودی تیره، بالکه های قهوه ای زیاد و به رنگ محیط اطرلف می باشد. قرقائلهای نر دارای صدایی شبیه به کورکور می باشند و غالبا به هنگام هیجان و تحریک سرو صدای زیادی در زیستگاه خویش ایجاد می کنند. نرهای 87/88 سانتیمتر و ماده ها بین 53 تا 62 سانتیمتر طول دارند. سر این پرنده به رنگ سبز براق و پوست برهنه دور چشمش قرمز روشن است.
شکل شماره یک- مشخصات و تفاوتهای ظاهری قرقاولهای نر و ماده را نشان می دهد.
نکات کلیدی در پرورش قرقاول
جوجه کشی:
جوجه قرقاول یک روزه همانند سایر حیوانات تازه متولد شده به مراقبتهای ویژه وبه خصوص دسترسی به غذاهای کافی نیاز دارد. همچنین سالن محل پرورش جوجه ها باید دراری فضای کافی باشد و در ضمن کاملا تمیز و ضدعفونی شده باشد. هر جوجه قرقاول نیاز به 5/0 فوت مربع فضا دارد. کف سالن باید با خاک اره پوشیده شده باشد و هرگز نباید از کاغذ و مواد نامناسب دیگر برای پوشش بستر استفاده کنیم چرا که جوجه قرقاول در ایستادن روی سطوح صاف، همواره دچار مشکل می شود. هر مادر مصنوعی برای حداقل 200 الی 250 جوجه در نظر گرفته می شود. از آنجایی که معمولا دسترسی به تخم مرغهای نطفه دار در اواخر بهار و اوایل تابستان امکان پذیر است به منابع حرارتی چندانی برای تولید گرما در سالن احتیاج نمی باشد. معمولا برای اعمال برنامه های نوری در سالن از لامپهای مادون قرمز استفاده می شود. این لامپها باید حاوی پرتوهای نور قرمز رنگ باشد چرا که نور سفید باعث ایجاد مشکلات دگرخواری و کانیبالیسم در سالن پرورش می شود. دانخوریها معمولا بعد از هفته اول باید عموما در مکانهای از سالن تعبیه شوند که نور مادون قرمز مستقیما بر مواد خوراکی نتابد زیرا باعث تخریب ویتمسنهای موجود در جیره بخصوص ریبوفلاوین میشود. دمای مادر مصنوعی در هفته اول باید 100 درجه فارنهایت باشد و 24 ساعت قبل از ورود جوجه های قرقاول به سالن باید دمای مناسب در داخل سالن تامین گردد.
نظارت و بازرسی مستمر سالن به خصوص در روزهای اول و دوم ضروری می باشد و عملکرد لامپهای مادون قرمز سالن باید بررسی شود. بعد از هفته اول دمای سالن به تدریج 5 درجه کاهش می یابد تا اینکه نهایتا در 85 درجه فارنهایت باقی می ماند. بعد از گذراندن 4 هفته پرورش از منابع حرارتی کمتری در سالن استفاده کرد ولی بهر حال توصیه می شود که در هر زمان برای پیشگیری از وقوع مسائلی مانند لرزیدن قرقاولها و دیگر مسائل پیش بینی شده، آماده راه اندازی سیستمهای حرارتی موجود در سالن بود. در دوره تخمگذاری قرقاولها دمای سالن در حدود 70 الی 80 درجه فارنهایت توصیه می شود.
تغذیه:
دسترسی به غذا برای جوجه های قرقاول از ضروریات انکارناپذیر پرورش می باشد. جیره های غذایی پرندگان زینتی و یا بوقلمون توسط چندین شرکت تجاری آمریکایی تولید می شود که قابل اطمینان و توصیه می باشد. جیره آغازین باید حاوی 28 الی 30 درصد پروتئین باشد که برای برآورد احتیاجات این پرنده برای رشد سریع و پردرآوری ضروری می باشد. جیره های که به شکل کرامبل و خمیری ارائه می شوند نتایج رضایت بخشی را موجب گردیده اند. اما باید توجه داشت که جوجه های قرقاول قادر به مصرف خوراک پلت شده تا سن سه هفتگی نیستند.جیرههای غذایی قرقاول باید حتما حاوی کوکسیدواستات باشد تا از ابتلا به کوکسیدوز جلوگیری شود.