تحقیق مقاله مسئولیت کیفری بیماری های ناقل ایدز و سایر بیماری های مسری

چکیده

این کار تحقیقی تحت عنوان «مسئولیت کیفری بیماری‌های ناقل ایدز و سایر بیماری های مسری» علاوه بر جذابیت موضوع برای خودم بدین دلیل بوده که تاکنون کار زیادی در این زمینه صورت نپذیرفته و آثاری که در این خصوص به نگارش درآمده بسیار پراکنده و مختصر می‌باشد. به علاوه اینکه با نگاهی به معضلات فعلی جامعه این مهم، بدون اغراق یکی از مبهمات کنونی جامعه ما می‌باشد.

عفونت با ویروس ایمنی انسان (HIV) منجر به ایدز می‌گردد، هر 13 ثانیه یک نفر به این ویروس آلوده می‌شود و هر 9 دقیقه یکنفر به علت آلودگی به این ویروس جان خود را از دست می‌دهد.

ایدز AIDS (مخفف Asquired Immono Defieiency Sysdom ) (سندرم نقص ایمنی اکتسابی)، اختلال شدید در وضعیت سیستم ایمنی بدن انسان است که اغلب منجر به مرگ می‌گردد. علت مرگ این افراد، افزایش حساسیت فرمان برای ابتلا به عفونتهای شدید ناشی از عوامل عفونی فرصت طلب (میکروبهای که در حالت عادی ضرر هستند) یا سرطان‌ها می‌باشد. به عقیده دانشمندان منشاء این ویروس (HIV) از آفریقا می‌باشد. این ویروس در طی کار گرفته شدن یک انسان توسط میمون، از طریق بزاق این حیوان به انسان منتقل شده و سپس از این فرد به سایر انسانها انتقال یافته است.

در ابتدا به نظر می‌رسید که این بیماری مختص هم جنس بازان و معتادان تزریقی کشورهای پیشرفته است. اما امروزه میلیونها انسان در قاره‌های مختلف به این بیماری مبتلا شده‌اند.

هم‌اکنون تعداد مبتلایان به ایدز در جهان 50% بیش از رقم پیش بینی شده در سال 1991، می‌باشد همچنین پیش بینی می‌شود که در طی 20 سال آینده 70 میلیون زن، مرد، بچه به خاطر ایدز جان خود را از دست بدهند.

قسمت دوم :

در قسمت دوم مقدمه می‌پردازیم به تعریف مسئولیت کیفری :

جرم از دیرباز به مثابه رفتاری معارض با وضعیت مطلوب انسان، پیوسته با مجازات در اشکال گوناگون آن همراه و همدوش بوده است. و اگر مسئولیت کیفری را در ساده‌ترین معنای خود عبارت از تحمل مجازات در برابر رفتاری معین بدانیم، باید تصدیق کرد که این نوع مسئولیت در جوامع بشری از عمری در درازای جرم و مجازات برخوردار بوده است. زیرا به هر حال مجازات به عنوان واکنش انسانی به «موجود» معطوف می‌شود که به نحوی در پدید آمدن جرم موثر بوده است.

در مراحل نخستین زندگی اجتماعی، مجازات واکنشی بود که صرفاً برای رفع الم و ناراحتی ناشی از رفتاری خاص ابراز می‌شد و لاجرم تمایزی بین منشاء پیدایش درد و الم در انواع گوناگون آن قائل نمی‌شدند. این منشاء در هر حال موضوع مجازات قرار می‌گرفت و در برابر رفتاری که به نحوی در ایجاد درد و الم موثر بود «مسئولیت کیفری» داشت فارغ از این که انسان یا حیوان و یا حتی جهاد باشد.

در مراحل پیشرفته‌تر، مجازات به عکس‌العملی در برابر زیان ناشی از یک رفتار معین تبدیل شد در این مرحله بشر یک گام فراتر گذاشت و مسئولیت کیفری یک موجود را بر مبنای نوع و میزان خسارت مالی یا جانی که از ناحیه او بهم می‌رسید، معین می‌ساخت. مسئولیت در این دو مرحله تاریخی، صرفاً ماهیتی مادی و عینی داشت اما رفته رفته با ورود عنصر تقصیر به نهاد مسئولیت کیفری، مسئولیت معنوی و شخصی هم رسماً به قلمرو حقوق جزا وارد شد و عرصه را بر مسئولیت مادی و عینی تنگ و محدود ساخت. اما طولی نکشید که حقوقدانان جزایی با این مساله مواجه شدند که مسئولیت کیفری – در مفهوم معنوی و شخصی خود – تنها با تحقق تقصیر در رفتار مرتکب جرم پدید نمی‌آید، بلکه لازم است که فاعل برخوردار از ویژگی‌هایی باشد تا بتوان او را در ازای رفتار توام با تقصیر و قابل سرزنش، «مؤاخذه» و «مجازات» کرد. از این پس بود که در کنار رابطه ذهنی خاص فاعل با جرم که با عنصر تقصیر تبیین می‌شد، وضعیت روانی خاص مجرم بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. این وضعیت خاص که تحت عنوان اهلیت جزائی[1] مرکز توجه حقوقدانان جزایی قرار گرفت، رفته رفته از چنان اهمیتی در ساختمان مسئولیت کیفری برخوردار شد که امروزه به جزء تفکیک ناپذیر مسئولیت کیفری تبدیل شده به نحوی که درک مفهوم مسئولیت کیفری بدون فهم اهلیت جزایی میسر نیست. در حال حاضر، این رابطه تنگاتنگ تا آنجا اهمیت پیدا کرده که واژه مسئولیت کیفری فارغ از هر نوع مجاز و مسامحه در اهلیت جزائی به کار می‌رود، در بسیاری از متون حقوقی و قانونی مراد از فرد مسئول، کسی جز همان شخص دارای اهلیت جزائی نیست.[2]

در حال حاضر، قانونگذار جزایی، در مقررات حدود و قصاص از «بلوغ»، «عقل»، «اختیار» و احیاناً «قصد»، به عنوان شرایط ثبوت مجازات یاد کرده، ضروری است که این شرایط، در پرتو اصول جزایی تبیین و جایگاه هر یک در مبحث مسئولیت کیفری مشخص می‌گردد.

بخش اول

تاریخچه و میزان شروع ایدز در ایران و جهان

اولین موارد بیماری در ژوئن 1981 در بین افراد هم جنس بازی در آمریکا که شیوع مارکوم کابوزی (نوعی سرطان پوست) و پنومونی (ذات‌الریه) به علت پنوموسیتیس در آنها بیش از حد انتظار بود شناسایی شد و در ایران اولین مورد بیماری در سال 1366 در یک کودک 6 ساله که فرآورده‌های خونی وارداتی استفاده می‌کرد مشاهده گردید.

ویروس عامل بیماری برای اولین بار در اواسط سال 1983 شناسایی و کشف شد و در اوایل سال 1984 دانشمندان گزارش جامعی در مورد آن منتشر کردند. در ماه مارس 1985 اولین آزمایش برای تجسس آنتی بادی (پادتن) HIV در آمریکا مورد تایید قرار گرفت و در مارس 1987 اجازه مصرف آزمایشی داروی زیدوو دین در بیماران داده شد.

بر اساس گزارش مرکز مدیریت بیماری‌ها تا پایان سال 2003 در جهان 42 میلیون زن، مرد و کودک حاصل (HIV) مبتلا به ایدز بوده‌اند و 26 میلیون نفر نیز به علت این بیماری فوت کرده‌اند. همچنین 5 میلیون انسان در سال 2002 به HIV آلوده گشته‌اند و در همین سال 1/3 میلیون زن و مرد و کودک به خاطر ایدز جان خود را از دست داده‌اند، تعداد مبتلایان و حاملین ویروس HIV در ایران تا پایان شهریور ماه سال 1381، 4863 نفر گزارش شده است.

هر چند ایدز در همه جای دنیا دیده می‌شود لیکن شیوع این بیماری در آفریقا بیشتر از سایر نقاط جهان بوده است به نحوی که بیش از 70% بزرگسالان و 80% کودکان حامل HIV و بیش از 75% از موارد مرگ و میر ناشی از این بیماری مربوط به این قاره می‌باشد.

در کشورهای پر درآمد به علت درمان موثر، بیماران مدت بیشتری زنده نگه داشته می‌شوند در نتیجه مرگ و میر ناشی از ایدز در این کشورها کاهش یافته است.

در منطقه مدیترانه شرقی وسعت این بیماری بسیار کمتر از سایر نقاط جهان است لیکن شیوع ایدز در این منطقه در حال افزایش می‌باشد.

بر طبق گزارشات تا پایان شهریور سال 81 تعداد آلودگان به HIV و مبتلایان به ایدز در منطقه مدیترانه شرقی بالغ بر هفتصد هزار نفر بوده است ولیکن به علت عدم کشف عده زیادی از مبتلایان آمار افراد مبتلا آلوده بسیار بیشتر خواهد بود تا جایی که تخمین زده می‌شود به ازای گزارش هر بیمار مبتلا به ایدز 50 تا 70 نفر دیگر نیز به HIV مبتلا هستند.

وضعیت ایدز در جهان تا سال 2002 و برگرفته از فصلنامه علمی آموزش دانشکده بهداشت :

تعداد انسانهایی که با ایدز زندگی می‌کنند : 42 میلیون نفر

مردان مبتلا به ایدز : 4/19 میلیون نفر

زنان مبتلا به ایدز 2/19 میلیون نفر

کودکان زیر 15 سال مبتلا ایدز 2/3 میلیون نفر

تعداد موارد جدید آلودگی به HIV در سال 2002    3/5 میلیون نفر

تعداد موارد جدید آلودگی به HIV در هر روز 15000 نفر

مجموع افرادی که در سال 2001 به علت ایدز مردند 3 میلیون نفر

مجموع افرادی که در سال 2002 به علت ایدز مردند 1/3 میلیون نفر

مبحث اول : نحوه انتقال بیماری

مایعات بدن افراد آلوده، شامل خون، منی، ترشحات مهبل، شیر و بزاق افراد آلوده حاوی ویروس آزاد (HIV) یا سلولهای محتوی ویروس می‌باشند. بنابراین HIV می‌تواند از طریق :

تماس جنسی

سوزنهای مشترک

انتقال خون یا فرآورده‌های خونی

عبور از جفت یا عبور از کانال زایمانی و شیرداران انتقال یابد.

شواهد قطعی در مورد انتقال عامل بیماری‌زا از طریق خون و مایع منی وجود دارد ولی در مورد انتقال ویروس از طریق سایر مایعات بدن شواهد قطعی وجود ندارد.

گفتار اول : انتقال از مادر به کودک

اکثر کودکان مبتلا، در زمان حاملگی یا حوالی تولد از طریق مادر، آلوده گشته‌اند، زودترین زمان برای انتقال ویروس در هفته 15 بارداری می‌باشد.

همچنین ممکن است مادر آلوده بعد از زایمان با شیر دادن به نوزادش موجب آلوده شدن او گردد.

گفتار دوم : انتقال از راه خون و تزریق

HIV می‌تواند ضمن انتقال خون یا گرفتن یک عضو پیوندی از فرد آلوده منتقل شود همچنین یکی از علل شایع انتقال ویروس در بین معتادان تزریقی استفاده از سرنگ یا سوزن مشترک می‌باشد. فرو رفتن اتفاقی سوزن آلوده در بدن افراد سالم نیز (بویژه در بین پرسنل پزشکی) منجر به بروز مواردی از عفوت شده است البته خطر آلودگی در چنین مواردی کمتر از 5/0 درصد می‌باشد.

گفتار سوم : انتقال از طریق تماس جنسی

ویروس می‌تواند از مرد به مرد، از مرد به زن، و از زن به مرد انتقال یابد. خطر انتقال از مرد به مرد و به خصوص در شخصی که این عمل روی او انجام می‌گیرد بیشتر است احتمال انتقال در یک رابطه جنسی بین یک درصد تا یک در هزار گزارش شده است. همچنین امکان انتقال عفونت از زن آلوده به مرد سالم به مراتب کمتر از انتقال مرد آلوده به زن سالم است. ابتلا به سایر بیماری‌های مقاربتی همراه با زخم در دستگاه تناسلی، خطر آلودگی به ویروس را در طی مراقبت افزایش می‌دهد (این بیماری‌ها شامل سینلیس و شانکرنرم می‌باشد).

عفونت با HIV از راههای زیر منتقل نمی‌گردد :

تماس‌های عادی و روزمره با افراد مبتلا مثل همکاران یا زندگی در یک منزل مشترک

استفاده از لوازم شخصی و غذا خوری فرد مبتلا

استفاده از توالت، حمام و استخر فرد مبتلا

سرفه کردن، عطسه کردن، دست دادن و بوسیدن (در صورت عدم تبادل بزاق)

همچنین شواهدی حاکی از انتقال ویروس از طریق آب وغذا و هوا و گزش حشرات در دست نیست. زیرا هنگام گزش، خون فرد قبلی را به بدن فرد بعدی تزریق نمی‌کند و تنها بزاق خود را به بدن فرد وارد می‌نماید پس بنابراین امکان انتقال ویروس از طریق گزش حشرات وجود ندارد.

مبحث دوم : چگونگی عملکرد ویروس ایدز

ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) بر اثر ویروس HIV که نوعی ویروس از گروه رتر و ویروس و خانواده انتی ویروس می‌باشد ایجاد می‌شود.

HIV ویروس پوشش داراست که ژنوم آن از دو رشته یکسان RNA تشکیل شده است. دو نوع ویروس HIV وجود دارد HIV نوع I و HIV نوع II .

هر دو نوع ویروس فوق سبب سندرم ایدز در انسان می‌شوند لیکن عفونت‌های ناشی از HIV نوع 2 از شدت و انتشار اندکی برخوردار می‌باشند و اغلب در غرب آفریقا دیده می‌شوند در حالی که HIV نوع I انتشار جهانی دارد.

در پوشش این ویروس دو نوع گلیکو پروتئین با نام‌های gp41 و gp120 وجود دارد که برای بیماری‌زایی HIV بسیار مهم می‌باشند.

Gp120 به مولکول CD4 موجود در سطح لنفوسیت‌های T کمک کننده، ماکروفاژها و منوسیت می‌چسبد سپس gp41 اجازه ادغام پوشش ویروس و غشای سلولی سلولهای میزبان در یکدیگر را می‌دهد و ویروس را می‌تواند وارد سلول شود.

ویروس در داخل سلول تکثیر می‌شود و سپس از سلول آزاد می‌گردد، آزاد شدن ویروس از سلول‌های T دارای مولکول CD4 اغلب منجر به تخریب سلول می‌شود این امر موجب کاهش سلولهای T دارای مولکول CD4 در بدن و به وجود آمدن نقص ایمنی می‌گردد.

به دنبال ایجاد نقص ایمنی، بدن نسبت به عوامل عفونی فرصت طلب حساس می‌شود این عفونت‌های فرصت طلب ممکن است دارای منشاء ویروسی، باکتریایی، قارچی یا انگلی باشند.

ویروس نقص ایمنی انسان به میزان زیادی در طی همانند سازی جهش پیدا می‌کنند یعنی محتوی ژنتیکی آن تغییر پیدا کرده و در نتیجه آنتی ژنهای آن نیز متفاوت می‌شوند. به علت جهش‌های ایجاد شده، ویروس‌های HIV جدا شده از نقاط گوناگون از نظر ژنتیکی متفاوت می‌باشند به همین دلیل ساخت واکسن برای این ویروس بسیار مشکل می‌باشد.

این ویروس در برابر اشعله ماوراء بنفش و رادیاسیون مقاومت نشان می‌دهد ولی در مجاورت با سفید کننده‌های خانگی، اتانول، ایزوپروپازل، پارافرمالائید، آب اکسیژنه و محلول ید به طور کامل غیر فعال می‌گردد.

مبحث سوم : تشخیص وجود ایدز از طریق آزمایش

آنتی بادی ضد ویروس 3 تا 17 هفته بعد از عفونت ایجاد می‌گردد در فرد مشکوک به آلودگی، با آزمایش خون و آزمون آنتی بادی ضد ویروس HIV می‌توان تشخیص را تائید کرد.

آزمایش نیز متداولترین روش در بررسی آنتی بادی ضد ویروس HIV می‌باشد در این روش خون فرد مشکوک مجاور ویروس زنده HIV قرار می‌گیرد در صورت وجود آنتی بادی در خون فرد مشکوک جذب ویروس شده و واکنش نشان خواهند داد.

البته در این آزمایش احتمال پاسخ مثبت کاذب وجود دارد یعنی فرد عفونت را ندارد ولی به اشتباه مثبت گزارش می‌شود.

روش و ستون – بلات نیز روشی بسیار حساس و دقیقی است که در آن آنتی بادی‌های اختصاص HIV مورد شناسایی قرار می‌گیرد، این روش هم موارد مثبت و منفی کاذب دارد در صورت منفی شدن نتیجه آزمایش HIV باید 3 ماه دیگر برای آزمایش خون مراجعه نمود.

برای ارزیابی انسانهای آلوده به HIV چندین قسمت خونی انجام می‌شود در این قسمت‌ها شدت سرکوبی ایمنی بیمار اندازه‌گیری می‌گردد و این آزمایشها عبارتند از :

شمارش تعداد سلولهای T دارای مولکول CD4 که در ارزیابی وضعیت سیستم ایمنی فرد اهمیت دارد. در افرادی که با HIV آلوده نشده‌اند شمار سلولهای T دارای مولکول CD4 به طور نرمال بالای 500 سلول در هر میلی لیتر است ولی در افراد آلوده با HIV شمار این سلولها کاهش می‌یابد زمانی که تعداد سلولهای T دارای مولکول CD4 به زیر 200 رسید بیماران به عنوان افراد با سیستم ایمنی سرکوب شده تلقی می‌گردند و در معرض خطر ابتلا به عفونتهای فرصت طلب قرار می‌گیرند.

اندازه گیری تعداد ویروس در واحد حجم خون

آزمایش انرژی

کشت HIV که اختصاص ترین روش تشخیص عفونت ایدز می‌باشد.

آزمایش تشخیص عفونت‌های فرصت طلب مثل ساتید مگالویروس، سل، ترکسوپلاسما و …

اندازه‌گیری بتا 2 میکروبولین سرم و آلفا تیموزین سرم