مقایسه سه زنبور ملکه کارگر
در شهر کندو به طور معمول طی چرخه طبیعی حیات زنبوران عسل ، ملکه باکره جوان پس از انجام پرواز جفت گیری وبازگشت به کندو با استقبال تعدادی از زنبوران کارگر جوان مواجه می شود. ملا زمین ملکه به دورش حلقه زده او را با خرطوم های خود تمیز می کنند و ژله شا هانه تقدیمش می کنند. کاگران ملکه را ترغیب به تخم گذاری می کنند. ملکه پس از گذشت مدتی شروع به تخمگذاری می نماید. تخم ها پس از چند هفته به زنبورانی جوان با جنسیت نر یا ماده عقیم می شوند. زنبوران نر پس از بلوغ به طور آزادانه به هر کلنی در زنبورستان که بخواهند رفت و آمد می کنند و تلاش می کنند تا ژنوم اجدادی خود را طی جفت گیری با ملکه ای جوان به نسل های آتی منتقل سازند. زنبوران ماده عقیم (زنبوران کارگر) پس از گذرندان یک سوم عمر خود درون کندو سرانجام به خارج از کندو رفته ، شهد ، گرده ، آب و صمغ گیاهان را جمع آوری می نمایند. طی سهل انگاری زنبوردار ملکه جوان بین دو قاب مانده و به طور کاملاً تصادفی می میرد. پس از گذشت حدود یک روز زنبوران کارگر در شهر خود درصد پرورش ملکه ای جدید خواهند بود. سوالی که پیش می آید این است که چگونه ده ها هزار عدد زنبور کارگر متوجه وجود و یا عدم وجود ملکه در شهر خود می شوند؟ چه چیزی سبب می شود که زنبوران کارگر با وجود ملکه جوان ملکه دیگری را پرورش نمی دهند؟
غده آرواره ای ملکه Queens Mandibular Glands
سه جفت غده درسر زنبوران ماده( کارگر و ملکه) شناخته شده است. غده بزاقی ، غده هیپوفارینژل و غده فکی(آرواره ای ) غده بزاقی در زنبوران کارگر و ملکه عملکردی مشابه دارند(هضم غذا). غده هیپوفارینژل در دوره خاصی از حیات زنبوران کارگر فعال است و ژله رویال(غذای شانه ها) تولید می نماید و غده آرواره ای در ملکه و زنبوران کارگر کاربردی متفاوت دارند. غده آرواره ای در دو طرف سر، زیر شاخک ها و قسمت فوقانی آرواره ای بالایی زنبور عسل قرار دارد. ترشحات این غدد توسط کانلی از آرواره به دهان ریخته می شود.در سال 1961 Butler و همکارانش دو نوع اسید مهم از ترکیبات فرمون آرواره ای را تشخیص دادند.
1)9-oxo-2-decenoic acid or 9-keto-(E)-2-decenoic acid (9ODA)
2) 9-Hydroxy-2-decenoic acid (9HDA)
در سال 1987 محققین دانشگاه Simon fraser سایر ترکبیات ناشناخته این فرمون را ( این فرمون از 5 ماده تشکیل شده است) کشف کردند. مقدار فرمون ترشح شده در ملکه به سن ملکه ، جفت گیری ملکه ، فصل و اوقات روز وابسته است. پس از لقاح ملکه و شروع تخم ریزی آن میزان ترشح فرمون تا حله بالایی افزایش می یابد. میزان ترشح فرمون در ملکه های پیر به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. همچنین در فصول پاییز و زمستان نیز میزان ترشح کاهش می یابد. در کل در مواقع تخم گذاری ملکه نسبت به سایر اوقات میزان ترشح این فرمون بیشتر است.
عملکرد فرمون غدد آرواره ای در جنس کارگر
این غده تاسن 12 روزگی به همراه غده هیپوفارینژل در جنس کارگر مسئول تولید ژله رویال می باشد. ژله رویال غذای مصرفی لاروها تا سن 3 روزگی و ملکه تا پایان عمر می باشد. تحقیقات نشان می دهند که این دو غده در غیاب دیگری قادر به تولید ژله رویال نمی باشند . با مسن شدن زنبوران کارگر و غیر فعال شدن هیپوفارینژل غدد آرواره ای تغییر کاربری می دهند. این غده فرمون 2-heptanone را ترشح می سازد که این فرمون در هشدار و دفاع کاربرد دارد.