بدست آوردن اطلاعاتی در مورد اثرات برق گرفتگی در بدن انسان مورد علاقه عموم مردم دنیا می باشد این اثرات نه تنها برای پزشکان بخاطر معالجه و مداوا مورد توجه است بلکه برای سازندگان لوازمات برقی و تکنسینها و متخصصین برق نیز مورد علاقه می باشد که بتوانند در جهت جلوگیری از این مخاطرات به راه حلهای مناسب دست یابند.
برق و خطرات آن در بدن انسان
بشر از صدها هزار سال پیش با انرژی الکتریکی برخورد داشته و می دانسته که یک هیولا و اژدهایی در آسمانها وجود دارد ولی نمی دانسته به چه طریقی و با چه وسیله ای از این انرژی گرانبها استفاده بکند.اثرات و خطرات این انرژی را مشاهده می کرد ولی قدرت بهره برداری از آن را نداشته است.زندگی بشر امروزی بدون استفاده از انرژی الکتریکی غیر ممکن می باشد و استفاده هایی را که با ساخت لوازمات الکتریکی می کند هنوز به 20% مزایای این انرژی پی نبرده است. تولید انرژی الکتریکی که یکی از مهمترین و بهترین انرژیهایی است که در اختیار بشر قرار دارد خیلی آسان و تبدیل آن به انرژیهای دیگر خیلی ساده می باشد ولی طریقه حفاظت و بهره برداری صحیح از آن همیشه و در همه جا با مشکلاتی روبرو بوده است.
مهمترین این مشکلات، برق گرفتگی و خطرات ناشی از آن می باشد که موجب از دست دادن جان انسان و حیوانات می گردد علاوه بر آن با اتصال کوتاه هایی که در مسیر جریان برق رخ می دهد باعث قطع شدن شبکه و سوختن لوازم الکتریکی و آتش سوزی می شود که با خسارت و خطرات زیادی همراه است.
بخاطر اقتصادی بودن تولید انرژی الکتریکی و مساعد بودن آن برای محیط زیست استفاده از این انرژی تا هزارها سال آینده نیز برقرار خواهد بود ولی اثرات فیزیکی این انرژی بر روی بدن انسان و هر جانور زنده تغییر نخواهد کرد.
اعتماد به سیم کشی و کابل کشی و استفاده از هرگونه ماشین آلات بویژه پمپ ها، روشنایی پارکها، استخر، پایه چراغ های معابر عمومی، مدارس، باشگاههای ورزشی و بیمارستاها و کلیه لوازم برقی و فلزی بخصوص کولرهای آبی در منازل و کارخانجات به معنای اعتماد به طریقه صحیح ساخت و نصب استفاده از این انرژی الکتریکی در ولتاژهای پایین می باشد.
درخواست این اعتماد برای حفاظت جان انسان و حیوانات اهلی و جلوگیری از خطرات آتش سوزی و انفجارهای عظیم در معادن، انبارهای بزرگی، بخصوص پالایشگاههای نفت و گاز و غیره بسیار مهم و با ارزش می باشد.
با بالا رفتن مصرف انرژی برق و توسعه صنعت و شهرها در همه کشورهای جهان امکان چندین برابر شدن تلفات زیادتر خواهد شد.
رفاه یک جامعه اقتصاد آن جامعه است اقتصاد یک جامعه بستگی به صنعت آن جامعه دارد
صنعت آن جامعه بستگی به توان تولید و مصرف دقیق انرژی الکتریکی آن جامعه را دارد.
تحقیقات انجام شده در مورد برق گرفتگی که باعث مرگ شده ثابت می کند که پنجاه درصد آن در اثر تماس مستقیم سیم حامل برق در حمام، استخر، حیاط، زیر زمین، پارکها و یا جاهای مرطوب بوده که جریان برق مستقیما از بدن افراد به زمین برقرار شده است و بقیه بعلت فرسودگی کابلها ویا عایق نبودن صحیح لوازم خانگی و دستگاه های برقی ویا سیم کشی های غلط و استفاده از لوله های فلزی و سیم افشان اتفاق افتاده است.
سیستم توزیع انرژی الکتریکی که سیستم ارت آن فاصله های مختلف شهر ارت گردیده است این اعتماد را برقرار می نماید که ولتاژهای ایجاد شده در کلیه قطعات فلزی ساختمان و برق گیرها در مواقع خطر همیشه مساوی صفر بوده و سنجش و آزمایشات آن با قوانین استاندارد های بین المللی مطابقت داشته باشد.
قبول و رعایت استانداردهای بین المللی موجود در اجرای دستورالعمل های مورد لزوم در راه جلوگیری از خطرات برق گرفتگی کمک موثری در این مورد می باشد که کشورهای پیشرفته آنرا رعایت و تعداد سوانح برق گرفتگی را تا حد امکان کاهش می دهند.
در مواقع رعد و برق و یا شعله ور شدن دستگاههای برقی چه در ولتاژهای پایین ویا ولتاژهای بالا در نزدیکی انسان امکان برق گرفتگی نیز وجود دارد که خطرات و خسارات آن را به طور ساده نمی توان در این بخش تشریح کرد.
جریان و فشار برق در بدن انسان در جاهایی که مقاومت اهمی بدن کمتر باشد بیشتر و راحت تر جریان می نماید و سعی می کند که این موانع را برطرف نماید چنانچه این موانع مقاومت در مقابل فشار برق را نداشته باشد جریان برق باعث متلاشی کردن و سوزاندن و به آتش کشیدن و برطرف کردن آین موانع خواهند شد ( مانند سوخت فیوز) سوزاندن و به آتش کشیدن یکی از خطرات بزرگ برق است که جزو کاراکتر و قدرت برق می باشد.
در بدن انسان و هر جانور زنده هنگام برق گرفتگی همین واقعه رخ می دهد بارها اتفاق افتاده است که در اثر یک اشتباه ویا دقت ننمودن و رعایت نکردن دستورالعمل های موجود حتی کارگران و مهندسین با تجربه هم دچار برق گرفتگی شده اند که توام با مرگ بوده است.
ساختمان بدن انسان و هر جانور زنده در مقابل جریان برق از مقاومتهای زیادی تشکیل شده است که به طور ساده می توان به شکل زیر نمودار نمود کل مقاومت بدن انسان مساوی با جمع مقاومتها
R1+R2+R3+R4+R5+R6+R7+R8+R9
کمترین مقامتهای بدن انسان عضلات و ماهیچه ها و آاورت و حساسترین وظریفترین آنها دریچه های قلبی،کبد، ریه، غده تیروئید وغیره می باشند.
بزرگترین این مقامتها از پوست بدن شروع و سپس سلسله مویرگها می باشد که در مقابل جریان برق با سوختگی ناگواری مواجه می شود.
این سوختگی ها عمیق بوده و مداوای آن چنانچه زیاد باشند بسیار سخت و در بعضی مواقع غیر قابل علاج می باشند بخصوص که اگر سوختگی در برق گرفتگی با ولتاژ زیاد اتفاق افتاده باشد و زخم های ایجاد گردیده عمقی تر بوده که همیشه با دردهای زیاد و عفونت های سختی همراه خواهند بود.
آشنائی با ساختمان بدن انسان و مقاومتهای داخلی آن بسیار مهم می باشند زیرا در هنگام عبور جریان برق از بدن انسان این مقاومتها در مقابل ولتاژ برقرار شده در نسوج بدن امپدانسی را تشکیل می دهند که بوسیله آن می توان جریان را محاسبه نمود.
این مقاومتها نسبت به ساختمان نسوج بدن مختلف می باشند و جهت طریقه عبور برق نیز متفاوت است.
معمولا حداکثر جریان متناوب را که هیچگونه تخریبی در بدن انسان ایجاد نکند 30MA در مدت20 ثانیه اعلام نموده اند. برق گرفتگی در ولتاژهای بالا غیر قابل علاج می باشد زیرا که قوس های الکتریکی درجه حرارتی بیش از2000 درجه تولید می کنند که در اثر آن تمام عضلات و ماهیچه ها و استخوانها را سوزانده و از بین می برد و به خاطر این هرگز نباید به سیمهای هوایی نزدیک شد زیرا که فشار و اختلاف سطح این وسایل به قدری زیاد است که می توانند از فاصله دوری قوس الکتریکی را از طریق هوا ایجاد بنماید و خطرات ناگواری را برای انسان و حیوان همراه بیاورند که باعث مرگ حتمی خواهند شد.