بیکاری در ایران
نزدیک به یک چهارم از نیروی کار ایران فاقد اشتغال و بیکار است. [۱] حدود ۷۰ درصد جمعیت ایران زیر ۳۵ سال سن دارند. مرکز آمار ایران میزان بیکاری جوانان را 21.8 درصد اعلام کرده که تقریبا دو برابر نرخ متوسط بیکاری در ایران است. نرخ بیکاری در استان‌های مختلف ایران متفاوت است. اما اغلب نرخ بی کاری در استان‌های مرزنشین از دیگر نقاط ایران بالاتر است.
در سال ۲۰۰۵ میلادی (۱۳۸۴ خورشیدی) نشریه تحقیقات اقتصادی خاورمیانه (میس) در یک گزارش کامل تحلیلی از معضل بیکاری در ایران نوشت: «بحران بیکاری ۴۰ درصدی در ایران که ۲۸ میلیون را شامل می‌شود، جمعیت کل کشور را به طور نسبی دچار فقر اقتصادی کرده است.»
در همین سال دولت ایران اعلام کرده است که نرخ بیکاری در کشور حدود ۱۲ درصد است که این آمار در نظر برخی آگاهان غیرواقعی می‌نماید.
برخی کارشناسان انتقادهایی به شیوه های آمارگیری بیکاران در ایران و نتایج آن وارد می کنند، ولی همه بر یک نقطه اتفاق نظر دارند که بیکاری یکی از معضلات اصلی اقتصاد ایران است. جمعیت ایران در 28 سال گذشته تقریبا دو برابر شده و اکثر کسانی که در سالهای بعد از انقلاب 1979 متولد شده اند به سرعت به جمع متقاضیان کار می پیوندند.
بر اساس آمار رسمی، تعداد بیکاران ایران بین سه تا سه و نیم میلیون نفر است اما کارشناسان آمار بیکاران را بیشتر از چهار میلیون نفر برآورد می کنند. هر ساله دست کم حدود هشتصد هزار نفر وارد بازار کار ایران می شوند و ایران توان کافی برای پاسخگویی به این حجم از متقاضیان کار را ندارد.
دولت در دو سال گذشته حجم زیادی از منابع بانکی را به سمت بنگاه های زودبازده هدایت کرده بلکه بتواند از فشار بیکاران بکاهد اما برآوردهای رسمی نشان می دهد که تلاش دولت تاثیر چندانی بر کاهش نرخ بیکاری نداشته است.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ایران برای این که بتواند بیکاری را کنترل و نرخ آن را کاهش دهد باید سالانه بیشتر از یک میلیون شغل ایجاد کند در حالی که در طول سال های اخیر به طور متوسط نتوانسته برای بیشتر از 550 هزار نفر شغل ایجاد کند.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که ایران برای غلبه بر مشکل بیکاری، نیازمند رشد اقتصادی بالای هفت درصد است اما در طول چند سال گذشته متوسط رشد اقتصادی در حد پنج درصد بوده است.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که بخشی از رشد اقتصادی چند سال اخیر حاصل افزایش درآمدهای بالای نفتی بوده است در حالی که دولت بدون سرمایه گذاری کافی نمی تواند به رشدی قابل اتکا دست یابد تا با آن شعار افزایش فرصت های شغلی را تحقق بخشد.
نرخ جدید بیکاری در استان های مختلف ایران
فهرست زیر شامل استان های مختلف کشور ایران است که در آن به درصد بیکاری افراد جویای کار طبق آخرین آمارگیری‌ها اشاره شده است.
استان کردستان: حدود ۲۵ درصد [۲]
استان سیستان و بلوچستان: حدود ۳۵ درصد [۳]
خراسان جنوبی : حدود ۱۸ درصد [۴]
کرمانشاه : حدود ۲۶ درصد [۵]
لرستان : حدود ۳۴ درصد [۶]
آذربایجان شرقی : حدود ۵/۶ درصد [۷]
اصفهان : حدود ۴ درصد [۱]
کهکیلویه و بویراحمد : حدود ۱/۱۵ درصد [۲]
مبارزه با رشد بیکاری در ایران
تایید دوباره وضع بیکاری در کشور از سوی مرکز آمار ایران؛ دورقمی شدن نرخ بیکاری قطعی است.
سایت خبری ایران: بحث بیکاری یک بار دیگر در صدر مسائل اقتصادی کشور قرار گرفته است. به‌نحوی که کارشناسان اقتصادی و مسوولا‌ن مرکز آمار ایران از دورقمی ماندن نرخ بیکاری و شتاب صعودی این نرخ خبر می‌دهند. این در حالی است که پیش از این مسوولا‌ن وزارت کار با ارائه طرح بنگاه‌های زودبازده و استفاده از تسهیلا‌ت بانکی برای ایجاد اشتغال بر این باور بودند که نرخ بیکاری را تا سطح تک‌رقمی شدن کاهش داده‌اند.
به گزارش سرویس اقتصادی سایت خبری ایران(INA)، برهمین اساس تا پایان سال 86 بیش از 19 هزارمیلیارد تومان تسهیلا‌ت به بنگاه‌های زودبازده تزریق شد، آن هم در حالی که در سه سال گذشته تحلیل‌گران و کارشناسان اقتصادی بارها از تزریق نقدینگی بدون تبعیت از استانداردهای اقتصادی و در نظر گرفتن پتانسیل صنعتی کشور و در نهایت بالا رفتن تورم با عنوان اصلی‌ترین گره‌های اقتصادی کشور یاد کرده‌اند. در حال حاضر به‌نظر می‌رسد این اظهارنظر مرکز آمار ایران در مورد گسترش نرخ بیکاری آن هم در میان فارغالتحصیلا‌ن بیش از هر چیز دیگری گویای این ماجرا است که به وسیله پول و تزریق منابع مالی نمی‌توان شغل ایجاد کرد درغیر این صورت تا امروز تزریق 20 هزار میلیارد تومان به زودبازده‌ها حداقل می‌توانست تا حدی واهمه رشد بیکاری در اقتصاد ایرانی را کاهش دهد.
جالب اینجا است که در چند روز پیش در همایشی که به مناسبت روز ملی آمار برگزار شده بود اعلام شد که نزدیک 45 درصد از مدیران دولتی تحصیلا‌ت دانشگاهی ندارند اما از سوی دیگر بیکاری فارغالتحصیلا‌ن رو به افزایش است. البته این تنها بخشی از سناریوی بیکاری را تشکیل می‌دهد. این روزها گروهی از مسوولا‌ن دولتی همچنان انقباضی بودن سیاست‌های بانک مرکزی و عدم پرداخت پرشتاب تسهیلا‌ت بانکی را عامل حرکت صعودی منحنی بیکاری می‌دانند. انگار به این زودی‌ها دولتی‌ها این اظهارنظر کارشناسان اقتصادی را باور نخواهند کرد که با پول و ریخت‌و‌پاش منابع مالی نمی‌توان اشتغال ایجاد کرد.
مسوولا‌ن رسیدن متولدین سالهای 60 تا 65 به سنین کار، افزایش تعداد فارغالتحصیلا‌ن دانشگاهی و خشکسالی را به همراه اتخاذ سیاست‌های انقباضی از سوی بانک مرکزی از دلا‌یل افزایش مجدد نرخ بیکاری اعلام کردند.
علیرضا زاهدیان معاون مرکز آمار ایران با بیان این مطلب درخصوص تغییر نرخ بیکاری در سنوات و فصول مختلف سال گفت: دلا‌یل کاهش یا افزایش نرخ بیکاری در سالهای مختلف تفاوت دارد؛ ولی از آخرین دلا‌یل افزایش نرخ بیکاری در کشور می‌توان به تقاضای زیاد جوانان جویای شغل برای ورود به بازار کار نام برد.
وی اظهار داشت: در سال جاری با رسیدن متولدین سالهای 60 تا 65 به سن اشتغال و تقاضای آنان برای ورود به بازارکار و همچنین با افزایش تعداد فارغالتحصیلا‌ن دانشگاهی به‌ویژه زنان در کشور تقاضا برای ورود به بازار کار تشدید شده است. زاهدیان ادامه داد: پیش‌بینی‌ها نیز نشان می‌داد با توجه به دلا‌یل ذکرشده و همچنین وقوع خشکسالی در کشور نرخ بیکاری دوباره دورقمی شود. وی در بخش دیگری از سخنانش به بررسی وضعیت نوسان نرخ بیکاری در سالهای گذشته پرداخت و گفت: نرخ بیکاری در بهار سال84، 12درصد بوده که این رقم در بهار 87 به 6/9 درصد کاهش یافته است.
معاون مرکز آمار ایران ادامه داد: متوسط نرخ بیکاری در سال 84، 5/11 درصد بوده که این رقم با کاهش به طور متوسط به 5/10 درصد در سال 86 رسیده است.
گفتنی است: آخرین نرخ رسمی بیکاری اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران به عنوان مرجع رسمی صدور آمار مربوط به فصل تابستان سال جاری است که طی آن نرخ جدید با 6/0 درصد افزایش به 2/10 درصد رسیده است. همچنین نرخ بیکاری جدید اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران حاکی است که رقم جدید بیکاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل دارای 3/0 درصد افزایش است. در این میان سید محمد جهرمی وزیر کار و امور اجتماعی با اعلام اینکه از قبل هم پیش‌بینی می‌شد، نرخ بیکاری مجددا افزایش می‌یابد گفت: بیشترین دلیل آن مربوط به اتخاذ سیاست‌های انقباضی در پرداخت تسهیلا‌ت از سوی بانک مرکزی است.