با پایان یافتن امتحانات دانش‌آموزان، مدارس کشور تعطیل شده است و دانش‌آموزان برای 90 روز از قیدوبندهای مدرسه رها شده‌اند. اگرچه این رهایی در فصل تابستان برای دانش‌آموزان شیرین است اما معلوم نیست که رهایی دانش‌آموزان به مدت طولانی تا چه حد به سود یا زیان آنهاست. چرا که نمی‌توان مطمئن بود این اوقات فراغت طولانی دانش‌آموزان به خوبی سپری و موجب رشد و توانمندسازی آنها شود.
سازمانهای مختلفی در کشور در تلاش هستند که با برنامه‌های متنوع، اوقات فراغت تابستانی دانش‌آموزان را غنی کنند. تشکیل اردو های گردشگری، تفریحی، علمی، برگزاری کلاس های فرهنگی، هنری، دینی، ورزشی، نمایش، نقد فیلم و تئاتر، تشکیل کلاس‌های آموزشی، بخصوص زبان انگلیسی و کامپیوتر و... محورهای اصلی برنامه‌های این سازمان‌ها برای غنی کردن اوقات فراغت دانش‌آموزان است. اما در این بین جای این سوال خالی است که فعالیت این نهادهای مختلف برای غنی کردن اوقات فراغت جوانان و نوجوانان در سال‌های گذشته چه نتایجی داشته است؟ آیا این سازمان‌ها توانسته‌اند همه دانش‌آموزان کشور را زیر پوشش برنامه‌های خود قرار دهند؟ آیا برنامه‌های آنها در جهت رشد تعالی علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و هنری دانش‌آموزان بوده است؟ آیا این برنامه‌ها سبب سازندگی دانش‌آموزان شده یا بالعکس موجب تنبلی و راحت‌طلبی و افزایش توقعات آنها شده است؟ آیا این اقدامات تعطیلات سه ماه دانش‌آموزان را غنی کرده است یا تنها چندروزی از این تعطیلات را به خود اختصاص داده است.
متأسفانه از آنجایی که هیچ مطالعه جامعی درباره نتایج فعالیت سازمان‌ها و نهادهای مسئول غنی‌سازی اوقات فراغت جوانان در فصل تابستان صورت نگرفته است ما از نتایج و اثرات سازنده فعالیت‌های این سازمان‌ها که بودجه‌های زیادی را هم در این زمینه هزینه می‌کنند، اطلاعی نداریم. آنچه که این سازمان‌ها اعلام می‌کنند تنها ارائه کمی فعالیت‌های آنهاست. اما بهتر بود که در پایان تابستان هر سال این دستگاه‌ها نتایج کار خود را در زمینه غنی کردن اوقات فراغت جوانان بررسی و منتشر می‌کردند.
در شرایط کنونی که توان اقتصادی کشور جهت غنی کردن اوقات فراغت جوانان و نوجوانان سراسر کشور محدود است پس باید از همین سرمایه‌های موجود نیز به بهترین نحو استفاده کرده و در جهت افزایش کیفیت برنامه‌ها تلاش کرد نه اینکه این اقدامات تنها در حد فعالیت‌ها و کلاس‌های فوق برنامه باقی بماند.
برنامه‌های سازمان‌ها و نهادها
وزارت آموزش و پرورش، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان دانش‌آموزی، نیروی مقاومت بسیج، وزارت علوم و... برنامه‌های خود را برای پرکردن اوقات فراغت جوانان و نوجوانان در فصل تابستان اعلام کرده‌اند. این برنامه‌ها در واقع نگاه متولیان کشور به موضوع اوقات فراغت و نحوه پر کردن آن را نشان می‌دهد و به گفته رئیس سازمان ملی جوانان، برنامه‌های امسال 23 درصد جوانان 10تا24 سال را در بر می‌گیرد که در مقایسه با سال گذشته 2% افزایش داشته است.
12هزار دانش‌آموز به سفر حج عمره مشرف می‌شوند
به گزارش روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش به مناسبت سال پیامبر اعظم صلی‌الله علیه‌وآله 12000 دانش‌آموز دختر و پسر دوره متوسطه در قالب 100 کاروان دانش‌آموزی به همراه مربیان پرورشی از سوم تیرماه تا 26 شهریور سال 1385 به مکه معظمه و مدینه منوره اعزام می‌شوند. همچنین برگزاری اردوهای دانش‌آموزی در مناطق محروم، اردوی دانش‌آموزی تلاش و سازندگی، سراسری پیشتازان، اردوی کشوری تربیتی، اردوی فرهنگی و سیاحتی فرزندان شاهد و اردوهای موقت، اردوی استانی یکروزه به منظور زیارت اماکن متبرکه از برنامه‌های طرح غنی‌سازی اوقات فراغت دانش‌آموزان در سازمان دانش‌آموزی کشور است. آموزش خبرنگاران خبرگزاری دانش‌آموزی پانا، نشست مجامع دانش‌آموزی، فعال‌سازی سینماها و استخرها و سالن‌های ورزشی کانون‌های طرح ملی و تشکیل انجمن‌های حمایت از نوجوانان مسلمان فلسطین از دیگر برنامه‌های سازمان دانش‌آموزی است. همچنین کلاس‌های آموزشی و مسابقات در زمینه‌های قرآنی و مهارت آموزی و کلاس‌های جوانه و آموزش ادعیه نیز برگزار می‌شود.
برنامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
به گفته دکتر محمدباقر خرمشاد، معاون فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، برنامه‌های اوقات فراغت این نهاد برای دانشجویان، شامل برگزاری اردوهای دانشجویی است و تعداد قابل توجهی از این برنامه‌ها نیز مشارکت وزارت علوم با سازمان‌هایی است که برای جوانان کار می‌کنند و یکی از وظایفشان پر کردن اوقات فراغت جوانان است و در این زمینه قراردادهایی با سازمان ملی جوانان منعقد شده که وزارت علوم تأمین کننده بخش جوانان اردوهای تابستانی سازمان باشد. همچنین با بسیج سازندگی قرارداد متقابلی برای اعزام دانشجویان به مناطق محروم منعقد شده تا آنها از نزدیک با مشکلات مناطق محروم آشنا شوند. به طور مثال یکی از کارهای جالبی که دانشجویان در اوقات فراغت انجام می‌دهند یک کار گروهی سازمان یافته و خودجوش است، مبنی بر اینکه بچه‌های خوب رشته‌های ریاضی و فنی در حرکتی اختیاری به مناطق محروم رفته به دانش‌آموزان آن نواحی آموزش رایگان می‌دهند و مجلات تست منتشر می‌کنند.
خرمشاد به پروژه دیگر اوقات فراغت دانشجویان هم اشاره می‌کند: پروژه دیگر این است که با سیاستگذاری‌های جدید تلاش کرده‌ایم تولیدات فرهنگی دانشجویی جایی برای بروز و نمایش داشته باشد. برای مثال امسال برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر دانشجویی 7 اجرای عمومی در سالن‌های تهران دارند. همچنین به دلیل ساخت وسازهای سریع، یک سری خوابگاه‌های دور از شهر وجود دارد که بسیار بی‌روح هستند و یا خوابگاه‌های قدیمی که آنها نیز به شکل دیگری نازیبا هستند برای بهبود ظاهر این خوابگاه‌ها و نیز استفاده از هنر دانشجویان در کانون‌های تجسمی، به این دانشجویان اعلام کرده‌ایم که دیواره‌های خوابگاه‌ها در اختیار آنهاست تا بتوانند طرح‌هایشان را اجرا کنند و برای این کار به آنها دستمزد نیز می‌دهیم و بدین ترتیب می‌توانیم از تولیدات فرهنگی این دانشجویان به بهترین شکل استفاده کنیم.
سازمان فرهنگی، هنری شهرداری تهران
سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، هر ساله برنامه تابستانه‌ای را با عنوان نهضت تابستانه به شهروندان تهرانی عرضه می‌کرده اما محور برنامه‌ها صرفاً برای پر کردن اوقات فراغت برنامه‌ریزی شده و این در حالی است که هدف برنامه‌های گذشته این سازمان غنی‌سازی و مدیریت اوقات فراغت بوده است، به همین دلیل در سال جاری این سازمان با رویکردی تازه سخن از اوقات فراغت دارد و مدیریت اوقات فراغت به عنوان اصول برنامه‌ها مد نظر مسئولین سازمان فرهنگی هنری شهرداری قرار دارد و دیدگاه مسئول برنامه اوقات فراغت این سازمان ابتکارات و خلاقیت‌هاست. همچنین از آنجا که تقویم تاریخی مناسبت‌های امسال تابستان منطبق بر اعیاد و جشن و سرور است، عنوان نهضت تابستانه امسال جای خود را به جشنواره تابستانه داده است. به گفته علی عسگری رئیس سازمان فرهنگی هنری، در دوره سه ماه تابستان بیش از دو میلیون نفر در طول 100 روز از خدمات بهره‌مند خواهند شد، همچنین برنامه‌های ستاد جشنواره تابستانه به دو گونه تقسیم‌بندی شده است: برنامه‌هایی که مراکز و فرهنگسراها برگزار می‌کنند. اینگونه برنامه‌ها از طریق مراجعه به فرهنگسراها قابل دسترسی است و دیگر برنامه‌هایی که ستاد سازمان انجام خواهد داد و برای استفاده بیش‌تر مخاطبان سیستمی طراحی شده که خانواده‌ها بتوانند شرکت کنند. به گفته مسئولین سازمان قرار است در خدمات ارائه شده حتی‌الامکان خانواده‌ها به معنای واقعی آن بتوانند استفاده کنند. یکی از این برنامه‌ها که به نهاد خانواده نیز نگاهی بنیادی دارد توزیع بسته‌های فرهنگی است که میان بیش از یک میلیون نفر از شهروندان تهرانی توزیع خواهد شد. بسته‌های تابستانی به منظور استفاده خانواده‌ها توزیع می‌شود. به عبارت دیگر خانواده‌ها هم از برنامه‌های فرهنگی بهره خواهند برد. این بسته‌ها دو ویژگی دارند: یکی اینکه برای خانواده‌هاست و دیگری وسعت و تیراژ بالای آنهاست. بالغ بر یک میلیون بسته که در آن جزوات آموزشی و طنز، چند سری کتاب‌های مرتبط با موضوعات مورد نیاز خانواده‌ها، طراحی بازی‌هایی به صورت مشترک برای همه اعضای خانواده‌ها، فیلم و محصولات فرهنگی و دیگر کالاهای فرهنگی و هنری توزیع می‌شود.
اندیشه ای برای فردا کنیم ناهماهنگی ها در برنامه اوقات فراغت پایان می یابد؟
برنامه های اوقات فراغت مصوب شورای عالی جوانان بررسی شد... خدمت سربازی باید به مدرسه زندگی جوانان تبدیل شود... برنامه های زیادی برای بهینه سازی اوقات فراغت جوانان داریم... باید متولی واحدی برای غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان وجود داشته باشد... اولویت های برنامه ازدواج جوانان تصویب شد... سلامت معنوی جوانان در برنامه ملی سلامت لحاظ می شود... سبد تدوین برنامه های ملی ساماندهی امور جوانان تکمیل می شود... جلسه اوقات فراغت دبیران سازمانهای مردم نهاد برگزار شد و... بخشی از وعده هایی را که به نقل از مسئولان سازمان ملی جوانان طی دو سال اخیر مطرح شده است، خواندید. این سازمان سیاست گذاری امور دوسوم از جمعیت 70میلیونی ایران اسلامی را برعهده دارد اما به نظر می رسد به دستگاهی برای صدور توصیه، بیانیه و البته دستورالعمل های بدون ضمانت اجرایی تبدیل شده است.