بارها دیده شده که فرد برق گرفته به نظر بهبود یافته و به کارهای عادی خود باز می‌گردد، اما بعدا در خلال کار ممکن است دچار عوارضی شود که این عوارض را می‌توان به برق گرفتگی نسبت داد، مانند اثرات زیر:
اختلالات قلبی: نوع شایع برق گرفتگی است که ممکن است پس از چند هفته یا ماه حتی چند سال بعد بروز کند و مهمترین آنها ناراحتی دریچه‌های قلب ، انبساط قلب و حتی ترمبوز (لخته شدن خون) که خطرناک و کشنده است می‌باشد و چنانچه شخص قبلا دچار ناراحتی قلبی بوده باشد، مسلما عوارض ناشی شدیدتر خواهد بود.
اختلالات در حس شنوایی و بینایی: اینگونه اختلالات اغلب بلافاصله پیدا می‌شود. ولی آب مروارید ، ناراحتیهای اعصاب چشم ، تورم عصب و بالاخره ورم پای چشم ممکن است مدتها پس از برق گرفتگی عارض گردد. در مورد اختلالات شنوایی هم باید از کم شدن حس شنوایی و یا کری نام برد.
اختلالات عصبی: خوشبختانه در مواردی که ولتاژ زیاد نباشد عوارض عصبی زود گذر است، ولی گاهی اختلالات عصبی پس از مدتی بروز می‌کند، که واقعا تأسف انگیز است. مانند اختلالات مشاعر هذیان ، از دست دادن حافظه پتکهای عصبی و سایر تظاهرات دیگر عصبی.
زمین کردن حفاظتی
اول زمین کردن
درتمامی تأسیسات الکتریکی، بخصوص تأسیسات فشارقوی ،زمین کردن یکی ازمهم ترین واساسی ترین اقدامی است که برای رفاه وسلامتی واصولا ادامه زندگی اشخاصی که به نحوی بااین پست هادرتماس هستندوحتی در خارج از پست دررفت وآمد می باشند، باید بادقت هرچه تمام تروباتوجه به قواعد وقوانینی که بدین منظورتحریر شده است انجام می گیرد.
درتأسیسات برقی دونوع زمین کردن وجود دارد که مایکی را « زمین کردن حفاظتی » ودیگری را«زمین کردن الکتریکی » می نامیم .
- زمین کردن حفاظتی :
زمین کردن حفاظتی عبارتست اززمین کردن کلیه قطعات فلزی تأسیسات الکتریکی که درارتباط مستقیم (فلزبافلز) بامدارالکتریکی قرارندارند. این زمین کردن بخصوص برای حفاظت اشخاص درمقابل اختلاف سطح تماسی زیادبه کاربرده می شود.
بدین منظوردرپست های فشارقوی بایدتمام قسمت های فلزی که درنزدیکی وهمسایگی بافشارقوی قرارگرفته اند ومکان تماس عمدی یاسهوی باآن ها موجود است، به تأسیسات زمینی که برای این منظوراحداث شده است (زمین حفاظتی ) متصل ومرتبط گردند. این قسمت هاعبارتند از ستون 1- زمین کردن حفاظتی :
زمین کردن حفاظتی عبارتست اززمین کردن کلیه قطعات فلزی تأسیسات الکتریکی که درارتباط مستقیم (فلزبافلز) بامدارالکتریکی قرارندارند. این زمین کردن بخصوص برای حفاظت اشخاص درمقابل اختلاف سطح تماسی زیادبه کاربرده می شود.
بدین منظوردرپست های فشارقوی بایدتمام قسمت های فلزی که درنزدیکی وهمسایگی بافشارقوی قرارگرفته اند ومکان تماس عمدی یاسهوی باآن ها موجود است، به تأسیسات زمینی که برای این منظوراحداث شده است (زمین حفاظتی ) متصل ومرتبط گردند. این قسمت هاعبارتند از ستون هااوپایه های فلزی ، درب هاونرده های فلزی، قسمت های فلزی دسترس تمام دستگاه های اندازه گیری ، ایزولاتورها، مقره های عبور، بخصوص قسمت های فلزی که برای کارکردن بادستگاه ها بایدباآنها لمس کردودردست گرفت ، مثل چرخ های فرمان انواع واقسام تنظیم کننده هاورگولاتور، دسته کلیدها وغیره. زیرادراین قسمت هادراثرعبورجریان خیلی کم نیزعضلات دست به طوری منقبض می شودکه بازکردن ورهایی پیداکردن ازآن غیرممکن ومحال به نظرمی رسدوعاقبتی وخیم واسفناک برای تماس گیرنده به پیش خواهدداشت.
بدین منظوروبرای جلوگیری ازهرحادثه ای باید زمین حفاظتی به نحوی تأسیس گرددکه قسمتس ازمسیرجریان که توسط تماس اعضای بدن انسان اتصالی می شود(دست وپا ویا دو دست یادوپا)دارای تفاوت پتانسیل یا افت ولتاژ زیادنباشد. افت ولتاژ بستگی به شدت جریان ومقاومت مسیرجریان دارد. شدت جریان قابل محاسبه ودرضمن غیرقابل پیشگیری .
لذا برای کوئچک نگه داشتن افت ولتاژ بایدمقاومت مسیرجریان حتی المقدور کوچک نگه داشته شود. به طورمثال اگریک مقره عبورکه دردیوار مرطوبی نصب شده است، بشکندوسیم فشارقوی بادیوارتماس پیدا کندوجریان اتصال زمین دراین حالت 25 آمپرومقاومت هرمتر دیوار 10 اهم باشد،مابین دونقطه ازدیوار که انسان باآن تماس دارد(فاصله دست وپاتقریبا 2 متر) اختلاف سطحی برابر با:
U = I . R = 25 . 2 .10 = 500 volt
به وجودمی آید که مسلما برای انسان خطرناک استولی اگرپایه فلزی مقره که به دیوار محکم شده به وسیله یک سیم نسبتا ضخیم به زمین وصل شود، درموقع اتصال بدنه یا اتصال زمین ، قسمت عمده جریان اتصالی ازاین سیم عبورخواهدکرد وکلیه قسمت های دیوار هم پتانسیل سیم درآن نقطه قطع خواهدشد. لذاافت ولتاژ درامتداد دیوارناچیز شده وبرای انسان خطری ایجاد نخواهدکرد.
ایمنی در برق
ایمنی در برق در بررسی های انجام شده روی حوادث سایر کشورها ملاحظه می شود ، حوادث صنعت برق در کشورهای پیشرفته تقریبا نزدیک به صفر است و این دلیل اهمیت دادن به مسئله ایمنی و اجرای دقیق مقررات ایمنی در این کشورها می باشد . بطوریکه با اجرای برنامه های منظم و از پیش تدوین شده فرهنگ ایمنی برای کارکنان و کار برای این صنعت از طریق بهره گیری از برنامه های آموزشی و تهیه مقررات و استفاده از رسانه های گروهی مانند روزنامه ، تلویزیون ، رادیو ، بروشور و مجلات زنده نگاهداشته می شود .
1- علل حوادث با توجه به اینکه هیچ حادثه ای بدون علت رخ نمی دهد ، علل وقوع حوادث برای افرادی که در گروههای اجرایی کار می نمایند به شرح ذیل عنوان می شود .
1 _ عدم آموزش لازم برای کارهای اجرایی
2 – عدم آموزشهای لازم در خصوص ایمنی و رعایت مقررات آن
3 – عدم رعایت مقررات و دستورالعملهای ایمنی ایمنی بر حسب آموزشهای دیده شده
4 – عدم استفاده از وسایل و تجهیزات ایمنی فردی و گروهی
5 – استفاده از وسایل غیر مجاز و غیر استاندارد
6 – عدم استفاده از فرمها و کارتهای حفاظتی در زمان اجرای کار
7 – در نظر نگرفتن روحیه افراد در زمان اجرای کار
2-- متد جلو گیری از وقوع حوادث این روش که امروزه در کشورهای صنعتی بیشتر بکار گرفته می شود دارای اعتبار و ارزش علمی و فنی بیشتری است ، لذا اقدامات ایمنی که می بایست انجام شود عبارتند از :
1 – بررسی ونظارت فنی مخاطرات موجود در عملیات اجرایی آینده قبل از شروع طراحی
2 – کنترل شرایط مخاطره آمیز و انجام پیشگیریهای لازم در این زمینه
3 – خذف شرایط مخاطره آمیز در صورت تکرار
4 – پیگیری مربوط از زمان طراحی تا نصب و بهره برداری جهت کسب اطمینان از اینکه کلیه نکات ایمنی مورد توجه قرار گرفته و اقدامات لازم انجام شده باشد .
5 – کسب اطمینان از اینکه اطلاعات لازم در مورد مخاطرات موجود به کارکنان بهره برداری منتقل گردیده و آنان از تعلیمات کافی جهت جلوگیری از وقوع حوادث برخوردار می باشند .
6 – در صورت تولیدات بخصوص ، که در بعضی از شرکتهای برق منطقه ای انجام می شود لازم است که از طریق ضمیمه نمودن کاتولوگ و دستورالعمل و در صورت امکان از طریق رسانه های گروهی طرز استفاده از ایمنی کالای مورد نظر به مصرف کنندگان آموزش داده شود