تحقیق مقاله ماهی

ماهی

مقدمه

موجودات زیادی شبیه به ماهی هستند و ماهی نامیده می‌شوند اما در برخی موارد این نامگذاری اشتباه است. مثلا آمفیوکسوس و لامپری را ماهی می‌دانند اما این جانوران با ماهیان ولاقعی منقرض شده و کنونی جهان اختلاف فاحشی دارند. ماهی در واقع موجودی است که حداقل دارای آرواره و فک بوده، اسکلت غضروفی یا استخوانی داشته و دارای باله‌های شنا زوج و فرد است .

ماهی یک مهره‌دار خونسرد و آبشش‌دار است که در آب زندگی می‌کند. ماهیها (با بیش از 27315 گونه) یک گروه نزدیک ‌نیا (پارافیلتیک Paraphyletic) هستند و به سه گروه ماهیهای استخوانی (استیکتیس Osteichthyes)، با (22000 گونه)، ماهیهای غضروفی (کندریکتیس Chondrichthyes با بیش از 800 گونه) و گروههای مختلف ماهیهای بدون آرواره (75 گونه) از جمله ماهی‌های مکنده و دهان‌گِرد (hagfish) تقسیم می‌شوند. ماهیها در اندازه‌های مختلف به چشم می‌‌خورند و طول آنها از 45 فوت مثل کوسه نهنگی تا 8 میلی متر مثل گوبی کوتوله (dwarf goby) متغییر می‌‌باشد. جانوران آبزی دیگر همانند عروس دریایی و ماهی مرکب ماهیهای حقیقی نیستند.

برای نمونه برخی از ماهیان چون صخره‌های ناهنجار و برخی مانند کرمهای لولنده هستند. بعضی تخت و مسطح چون کلوچه آردی و پاره‌ای مانند توپ هستند. ماهیان همه گونه رنگی دارند. یعنی همه رنگ‌های رنگین کمان. بسیاری از ماهیان رنگهای روشن همچون رنگهای درخشان و روشن پرندگان. سرخ تند زرد آبی و ارغوانی و صدها نمونه و گونه رنگ زیبا و دلربا و طرح‌های راه راه و خطوط شبیه توری یا نقطه چین دارند.

کوچک‌ترین ماهی پیگمی گابی فیلیپینی است که کمتر از 13 میلیمتر در کمال رشد طول دارد. بزرگ‌ترین ماهی شارک وال می‌‌باشد که در رشد کامل 18 متر طول و 14 تن وزن دارد. این ماهی جانوران کوچک دریایی و گیاهان را می‌‌خورد و به طور کلی بی آزارتر از ماهیان دیگر نسبت به انسان است. خطرناکترین ماهی تنها چند کیلوگرم وزن دارد. سنگ ماهی که برآمدگی زهرداری دارد که می‌تواند با زهرش آدمی را در چند دقیقه بکشد. ماهی‌ها تقریباٌ در همه آبها زندگی می‌کنند: در آبهای در نقطه یخ زدن قطب شمال و در رودها و جویبارهای بخارآلود جنگلهای استوایی و در جویبارهای خروشان کوهستانها و در آبهای رودهای آرام زیرزمینی. برخی از ماهیان سفرها و مهاجرتهایی سرتاسری اقیانوسی می‌کنند. ماهیان دیگر بیشتر زندگی خود را درون شنها و کف اقیانوسها می‌‌گذرانند. بیشتر ماهیان هرگز اب را ترک نمی‌گویند. اما برخی از ماهیان ممکن است ماهها در بستر خشک رودخانه زنده بمانند.

یک نوع ماهی به نام آناباس در سواحل فیلیپین، مالزی و مشرق هند وجود دارد که پس از این که بر اثر طغیان آب از آب دریا بدور و در برکه‌ای خشک شد از میان گل و لای خزان خزان همچون خزندگان راه می‌‌روند تا خود را به دریا برساند. ماهیان برای آدمی اهیمت بسیار دارند، خوراک میلیون‌ها نفر از مردم از ماهی فراهم می‌شود عده‌ای برای تفریح به شکار ماهی می‌‌روند و بسیاری آنها را همچون جانوران دست آموز در آکواریوم و غیره نگه می‌‌دارند. ماهیان در تعادل طبیعت نقش مهمی دارند. ماهیان گیاهان و جانوران آبزی را می‌‌خورند و باز خوراک گیاهان و جانوران می‌‌گردند و ماهیان تعادل مجموع کلی گیاهان و جانوران کرده زمین برقرار می‌‌سازند.

همه ماهیان مهره دار و دارای آلت تنفسی مخصوصی برای دم و بازدم در آب و خونسرد هستند. ماهیان نمی‌توانند حرارت بدن خود را با حرارت محیط اطراف خود میزان کنند. بعلاوه تقریباٌ همه ماهیان باله‌ها و پره‌هایی دارند که در شنا کردن به کار می‌‌روند. جانوران آبی دیگر مانند دلفین‌ها و وال‌ها شبیه ماهی به نظر می‌‌رسند گرچه مهره دار و باله دار می‌‌باشند ولی بر خلاف ماهیان بچه زا هستند و بچه‌های خود را شیر می‌‌دهند به علاوه بر خلاف ماهیان با شش دم و بازدم می‌کنند همچنین خونگرمند

نخستین ماهی ها

در 500 میلیون سال پیش بر زمین پدید آمدند. ماهیان نخستین جانوران مهره داران گیتی بودند بیشتر دانشمندان عقیده دارند که این ماهیان نخستین اجداد همه جانوران مهره دار بوده اند. ماهیان برای آدمی سودهای فراوانی داشته‌اند خوراک عمده بسیاری از مردمان است. از جمله ژاپن و نروژ را تشکیل می‌‌دهد.در کشورهای دیگر مردم ماهی را ضمن خوراکهای دیگر می‌‌خورند.

بوم‌شناسی ماهی ها

ماهیها را می‌توان تقریباً در همه نوع آب، چه شیرین چه شور، چه کم عمق درست زیر سطح آب و چه با عمق هزاران متر یافت. ولیکن دریاچه‌های بسیار شور همانند دریاچه گریت سالت Great salt lake واقع در ایالت یوتای امریکا زیستگاه خوبی برای زندگی ماهیها نیست. بعضی از گونه‌های ماهی فقط جهت نگهداری و نمایش در اکواریوم پرورش داده می‌شوند. ماهی‌ها به‌عنوان یک منبع مهم مواد غذایی بشمار می‌‌آیند. دیگر جانوران آبزی نظیر نرم تنان و سخت پوستان که معمولاً ماهی صدف نامیده می‌شوند.) اغلب زمانی به‌عنوان ماهی در نظر گرفته می‌شوند که به‌عنوان غذا مورد استفاد قرار گیرند. گرفتن ماهی به‌عنوان غذا و یا به منظور ورزش، ماهی گیری نامیده می‌شود. برداشت سالانه از تمام حوزه‌های ماهیگیری جهان در حدود 100 میلیون تن می‌‌باشد.

صید بی رویه ماهی نسل گونه‌های مختلف ماهی را به خطر انداخته است. گزارشی که در 15 می‌‌سال 2003 در مجله Nature منتشر شده، حاکی از این بود که صید بی رویه سازمان یافته گونه‌های مختلف ماهی در اقیانوس‌های بزرگ به حدی زیاد بوده است که تنها کمتر از 10 در صد از تعداد ماهیهایی که در سال 1950 وجود داشتند، باقی مانده اند. بویژه کوسه ها، ماهی‌های روغن (کاد مُرُو)ی اقیانوس اطلس و ماهی‌های ساردین اقیانوس آرام در خطر می‌‌باشند. نویسندگان بر کاهش، جدی، سریع و فوری صید ماهی و محافظت از زیستگاههای اقیانوسی در سرتاسر جهان توصیه اکید دارند.

چگونگی حرکت ماهی ها

ماهی به ‌وسیله حرکت دادن قسمت عقبی بدن خود به سمت جلو حرکت می‌کند. ماهیچه‌های که دو طرف ستون فقرات (اسخوانهای پشتی) او را پوشانده‌اند حرکت دم او را کنترل می‌کنند ماهی ابتدا این ماهیچه را به یک طرف می‌‌کشاند و بعد به طرف دیگر و هم‌زمان دم خود را از یک طرف به طرف دیگر حرکت می‌‌دهد و به این ترتیب به جلو حرکت می‌کند ماهیها برای حرکت به سمتهای راست و چپ و همچنین بالا و پایین از باله‌های خود استفاده می‌کنند.

رشد ماهیها : رشد ماهیان و عواملی که روند رشد تحت تأثیر آنهاست برای پرورش دهنده ماهی ، در درجه اول اهمیت قرار دارند ، زیرا حداکثر رشد ماهی در حداقل مدت زمان با حداقل مقدار غذا ، هدف اصلی اوست .
ماهی جانوری خونسرد است و جهت حفظ درجه حرارت بدن خود ، مجبور به صرف انرژی نیست ، بدین لحاظ ، یک ماهی نسبت به یک جانور خونگرم ، از لحاظ تبدیل مواد غذایی به پروتئین بدن ، از کارآیی و استعداد بیشتری برخوردار است .
تغذیه ماهیان انرژی مورد نیاز ماهی از غذا تأمین میشود ، بهر حال این انرژی در اصل از خورشید تولید می شود . انرژی خورشید به وسیله گیاهانی که برای ساختن کربوئیدرات ها، انرژی مصرف می نمایند، به غذا تبدیل می گردد. جانوران این گیاهان را خورده و انرژی ذخیره شده را جهت انجام فعالیت های خود مورد استفاده قرار می دهند ، بنابراین گیاهان بعنوان تولیدکنندگان اولیه مواد غذایی شناخته شده اند ، که این مواد به صور دیگر تبدیل می گردد و سپس در اختیار ماهیان قرار می گیرد. در زیر بطور فشرده نیازهای غذایی ماهیان مورد اشاره قرار می گیرد.
ترکیبات معدنی ماهیان از مواد معدنی بیشماری استفاده می نمایند که عناصر ذیل ضرورت بیشتری برای آنان دارد که عبارتند از : کلسیم ، فسفر ، سدیم ، مولیبدن ، کلر، منیزیم، آهن، سلینیوم، ید، منگنز، مس، کبالت و روی که عوامل یاد شده از طریق محصولات جنبی کشتارگاهها همچون پودر ماهی در اختیار ماهیان قرار می گیرد.
ترکیبات آلی که خود شامل مواد زیر هستند: پروتئین ها
پروتئین ها ترکیبات آلی پیچیده ای هستند که از واحدهای اسید آمینه ساخته شده اند و از طریق اسیدهای دیواره روده به داخل خون جذب و یا جهت تولید انرژی می سوزند. منابع گیاهی و غالباً حیوانی در تأمین پروتئین مصرفی ، در جیره غذایی مصرفی ، تغذیه مصنوعی پرورش دهندگان گنجانده می شود. چربیها
این مواد از واحدهای اصلی به نام اسیدهای چرب تشکیل می شوند . اطلاعات در مورد جزئیات نیاز ماهی به چربی در دست نیست، لذا در غذاهای ویژه مصنوعی اهمیتشان در درجه دوم قرار دارد. ئیدرات های کربن
این مواد شامل گروه وسیعی از مواد شامل قندها، نشاسته ها و سلولز هستند، ساده ترین ئیدرات های کربن، قندها و پیچیده ترین آنها پلی ساکاریدها است . این مواد غالباً در تغذیه مصنوعی ماهیانی به کار می رود که از طریق آنزیم آمیلاز، قادر به بهره وری از محصولات گیاهی هستند. ویتامینها : برای سلامت ماهی ضروری و شامل دو دسته اند
محلول در آب که شامل موارد زیر هستند:
الف) تیامین که در غلات و حبوبات و سبزیجات و خمیرترش (Yeast) و بافت حیوانی یافت می شود و کمبود آن باعث کمی رشد و تشنج ها است.
ب) پیریدوکسین، که در خمیر ترش، غلات وحبوبات موجود است و کمبود آن کم خونی ماهی را به دنبال دارد.
ج) اسید اسکوربیک که در سبزیجات و بافت حیوانی موجود و کمبود آن باعث خونریزی بافتها می شود.
محلول در چربی که خود شامل ویتامین های A-D- KوE می باشد الف) ویتامین A در روغن ماهی موجود و از طریق گنجاندن پودر ماهی در جیره غذایی تأمین می شود. ب) ویتامینD از طریق تأثیر نور ماوراء بنفش در پوست ماهی ساخته می شود و کمبود آن اختلال در فرآیند استخوان سازی را باعث می شود. ج) ویتامین E و K در بافت گیاهی و سبزیجات موجود و کمبود آنان باعث کم خونی و اختلال در انعقاد خون می گردد.

عوامل زیر نیز در رشد ماهیان آب شیرین از اهمیت برخوردارند : چه در آب شیرین و چه شور ماهی بدلیل خونسرد بودن ، میزان فعالیت بدنش با افزایش حرارت بسرعت زیاد می شود، لذا هرچه درجه حرارت بیشتر، انرژی بیشتری مورد نیاز ماهی است . بطور معمول در نقاط گرمسیر نسبت به نقاط سردسیر رشد ماهیان آب شیرین بیشتر است.

جریان آب :ماهیان آب شیرین در صورتیکه در آبی با جریانی سریع نگهداری شوند، نسبت به موقعیکه در یک استخر بسر می برند، مجبور هستند که برای شنا کردن و موضعگیری در مقابل جریان آب ، انرژی بیشتری مصرف نمایند.
اندازه بدن : میزان سوخت و ساز یک ماهی کوچک بالاتر از میزان مزبور در یک ماهی بزرگ است . بنابراین در عرصه تکثیر و پرورش آبزیان، عملاً معلوم شده که ماهی کوچک ، برحسب واحد وزن بدن به غذای بیشتر نیاز دارد.
سایر عوامل: افزایش مستمر و ممتد فعالیت بدنی یا سوخت و ساز ، نیاز به انرژی یک ماهی را ترقی می­دهد. اینگونه افزایش عمدتاً نتیجه عواملی هستند که به عوامل فشار مشهورند که شامل ازدحام ، سطوح پائین اکسیژن ، آلودگی ، میزان های آمونیاک ، همگی عوامل فشار موجود در عرصه تکثیر و پرورش محسوب می­گردند که میزان نیاز به انرژی را افزایش داده و قادرند بطور نامطلوبی بر میزان رشد تأثیر بگذارند.

استحصال تخم و بچه ماهی: در صنعت تکثیر و پرورش آبزیان ، واژه تخم یا بچه ماهی به مراحل جوانی حیوان مورد استفاده جهت ماهیدار نمودن استخرهای پرورش ماهی اطلاق می­گردد. تهیه و تأمین بچه ماهی در زمینه پرورش ماهیان تحت تأثیر وجود اختلافی مهم بین رفتار تخم ریزی گونه های مختلف ماهیان قرار دارد. به عبارت دیگر برخی از انواع ماهیان آب شیرین از روی میل در استخرهای پرورش ماهی تخم­ریزی می­کنند و تأمین تخم به راحتی صورت می­گیرد و برخی در کارگاه تخم ریزی می­کنند.
بهترین نوع ماهی شناخته شده که به سهولت در استخر تخم­ریزی می­نمایند ، ماهی تیلاپیا است. نوع دیگری از سیستم تکثیر ماهیانی که در آب شیرین استخرها به حد بلوغ و تخم­ریزی و بهره­برداری می­رسد ماهی قزل­آلا است. البته وجه تمایز آن با ماهیان دیگر آب شیرین ، در استفاده از استخرهای بتونی بوده که ویژه اینگونه ماهیان است. در صورت عدم استفاده از این گونه استخرها لازم است در شرایط حوضچه تخم­ریزی ماهیان قزل­آلای مولد از استخر برداشته و با استفاده از دست ، از طریق وارد آوردن فشار بر روی بدن ماهی تخم کشی صورت و سپس تخمهای بارور شده را به خارج از حوضچه ( استخرهای غیربتونی ) هدایت کرد.

آب:منشاء آب شیرین جهت پرورش ماهیان، بارندگی است که با توجه به موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی محل تغییر می­کند. چشمه­ها و چاهها در اثر نفوذ آب باران در زمین بوجود آمده­اند که جهت پرورش و تکثیر ماهیان مورد بهره­برداری قرار می­گیرند. گاهی نیز از هرز آبهای جمع شده در زمینهای شیب­دار با منشاء باران در تکثیر و پرورش استفاده می­گردد. مردابها، دریاچه­ها و رودخانه­ها منابع ذخیره هرز آبها هستند.
برای یک استخر پرورش ماهی ، نیازمند یک مقدار آب اولیه جهت آبگیری متناسب با حجم مورد نیاز استخر هستیم. مقدار آب مورد نیاز برای پرورش ماهی در آبهای شیرین از مجموع عوامل زیر تعیین می­گردد: