مترو نام قطار داخل شهری است.
مترو و یا قطار شهری میتواند در زیر یا بر روی سطح زمین و بر روی ریل مخصوص خود حرکت کند. مترو در کم شدن مشکل ترافیک و نیز آلودگی هوا در کلانشهرها بسیار موثر است.
از کشورهای پیشرفته در زمینه راه اندازی خطوط مترو میتوان به ایالات متحده آمریکا، فرانسه، ژاپن و آلمان اشاره کرد.
بزرگترین و طولانیترین خط متروی شهری در جهان متعلق به متروی نیویورک است که با داشتن ۴۶۲ ایستگاه و طول ۱۳۵۵ کیلومتر و دارا بودن ۲۶ مسیر، در جهان بیهمتا است. در متروی تهران هشت خط عادی و چهار خط سریع السیر در نظر گرفته شده که همکنون تنها 3 خط عادی فعال به همراه یک خط بین شهری بین تهران وکرج دارد
اولین مترو در ایران
آشنایی با متروی تهران
سابقه بحث درباره احداث قطار شهری در تهران به 110 سال قبل باز میگردد
تاسیس تراموای شهری از جمله نکات پیش بینی شده در امتیاز نامهای بود که بارون ژولیوس دو رویتر در عهد ناصرالدین شاه روی کاغذ آورد.[آشنایی با مترو]
اولین طرح شبیه به متروی امروزی که برای تهران طراحی و اجرا شد، طرح واگن اسبی بود که از حرم حضرت عبدالعظیم تا میدان حُر امروزی کشیده شده و تا سال 1310 نیز دایر بود.
در مهر سال 1353 مطالعات مربوط به حل مشکلات ترافیک متروی تهران توسط شرکتهای مشاور خارجی از جمله سوفرتو منتج به پیشنهاد سیستم اتوبان مترو (با 7 خط) شد.
بر اساس این مطالعات، احداث مترو به عنوان اساسیترین راه حل بهبود ترافیک تعیین شد.
شرکتهای فرانسوی از سال 1356 عملیات اجرایی احداث خط 1 مترو را در اراضی شمال تهران (بزرگراه شهید حقانی کنونی) آغاز کردند.
عملیات اجرایی مترو تا آذر سال 59 نیز ادامه یافت ولی در این زمان و درپی جریانات جنگ تحمیلی، نمایندگان شرکتهای خارجی ایران را ترک کردند و در اواخر سال 60 هیئت وزیران توقف کامل طرح توسط مشاوران خارجی را اعلام کرد.
در سال 63 پس از ارائه گزارشی از طرف جمعی از کارشناسان ایرانی در خصوص لزوم احداث مترو، در فروردین سال 64 هیئت وزیران اجرای طرح متروی تهران را تصویب و فعالیتهای مترو مجددا در تهران آغاز شد.
برنامه اول مترو شامل احداث خط 1 (میرداماد - حرم مطهر)، خط 2 (دردشت - صادقیه) و مسیر برون شهری خط 5 (تهران - گلشهر) جمعا به طول 90 کیلومتر با 52 ایستگاه بود.
فعالیتهای اجرایی این برنامه از سال 1366 با عقد مشارکت مدنی با سیستم بانکی آغاز شد.
برنامه دوم مترو نیز شامل طرح توسعه خط 1 از ایستگاه میرداماد تا میدان تجریش، احداث خط 3 از منطقه اُزگُل تا شهرک ولی عصر در جنوب غرب تهران، احداث خط 4 مترو از میدان شهید کلاهدوز تا شهرک اکباتان و طرح توسعه خط 2 از دردشت تا پارک جنگلی سرخه حصار بود.
ساخت و بهرهبرداری از خطوط مترو در برنامه دوم از سال 84 شروع شد و تا سال 1390 ادامه خواهد داشت. [اینجا تهران است، مترو]
متروی تهران از نگاه تاریخ:
سال 1350:
شروع مطالعات اجتماعی، اقتصادی و ترافیکی شهر تهران و پیش بینی تغییرات آن برای سال 1370توسط شرکتهایسوفرتو و RATP
سال 1353:
ارایه گزارش نهایی و انتخاب سیستم مختلط (سیستم مختلط شامل یک شبکه خیابانی با یک کمربندی در پیرامون منطقه مرکزی و دو بزرگراه برای نواحی تازه ساز شهری و یک شبکه مترو با 7 خط که به وسیله شبکه اتوبوس رانی و تاکسی رانی تکمیل میشد)
سال 1354:
تصویب قانون تاسیس شرکت راه آهن شهری تهران و حومه (مترو)
سال 1356:
شروع عملیات اجرایی
سالهای 65-1359:
توقف کامل طرح به دلیل جنگ تحمیلی
سال 1374:
عقد قرارداد برای خرید تجهیزات ثابت و متحرک خطوط 1 ، 2 و 5
سال 1377:
افتتاح و بهره برداری از قطار سریع السیر تهران - کرج
سال 1378:
افتتاح و بهره برداری از بخش غربی خط 2، از ایستگاه صادقیه (تهران) تا امام خمینی (ره)
سال 1380:
افتتاح و بهره برداری از نیمه شمالی خط یک از ایستگاه میرداماد تا علی آباد به طول 14.6 کیلومتر و 17 ایستگاه
سال 1381:
افتتاح و بهره برداری از پایانه و تعمیرگاه غرب خط 2 متروی تهران
10،8 بهره برداری از خط یک از ایستگاه علی آباد تا حرم مطهر به طول
کیلومتر و 3 ایستگاه
سال 1382:
بهره برداری از بخش شرقی خط 2، از ایستگاه امام خمینی (ره) تا بهارستان به طول 2 کیلومتر و 2 ایستگاه
سال 1383:
بهره برداری از ایستگاه ایران خودرو (خط 5)
بهره برداری از خط 5 از ایستگاه کرج تا گلشهر به طول 10کیلومتر
سال 1384:
بهره برداری از ایستگاه چیتگر (خط 5)
بهره برداری از ایستگاه باقرشهر (خط 1)
افتتاح و بهره برداری از پایانه فتح آباد
افتتاح نیمه شرقی خط 2 به طول 9 کیلومتر و بهره برداری از ایستگاههای دانشگاه علم و صنعت، سرسبز و شهید مدنی