تحقیق مقاله بورس

انواع بورس

بطور کلی در حال حاضر تالارهای بورس به سه دسته تقسیم می شوند:

1-بورس کالا:

بازار منظمی است که در  آن کالاهای معینی مورد معامله قرار می گیرد.مانندبورس طلای نیویورک یا بورس پشم استرالیا.

2-بورس اسعار:

در این بازار پول کشورهای مختلف (ارز)مورد معامله قرار می گیرد. معاملات ارزی بر اساس نوسانات بهای پولهای مختلف در مقابل یکدیگر صورت می گیرد.

3-بورس اوراق بهادار:

در این بازار اورق بهادار مورد معامله واقع می شود.

روش برگزاری و تشکیل بورس اوراق بهادار

به سه طریق بورس های بهادارممکن است تشکیل شوند:

1-روش آزاد

از ویژگیهای این روش این است که افراد درتشکیل بورس آزادندخودشان مقررات مربوط به خرید وفروش را تنظیم نمایندودولت نیزدرکارآنان مداخله نمی کند.این روش درصورتی که تشکیل دهندگان بورس از اخلاق قوی برخوردارنباشند ممکن است تقلب و خدعه و نیرنگ را در معاملات بورس رواج دهد. نظر باینکه این روش در انگلستان پیاده شده است،آنرا طریقه انگلیسی تشکیل تالارهای بورس نیز می نامند. در بورس انگلستان که پایگاه آن در لندن می باشد، افرادی که قصد عضویت دارند براحتی نمی توانند وارد تشکیلات بورس لندن شوندمگر اینکه مورد بررسی و تحقیق دقیق قرار گیرند. به همین دلیل بورس لندن در رعایت امانت درمعاملات و پایداری در اصول خود مشهور است.

2-روش دولتی

از ویژگیهای این بورس این است که تحت اشراف دولت بواسطه نمایندگانی که به منظور نظارت تعیین می کند قرار می گیرد (مانند بورس آلمان ).نمایندگان دولتی مراقب عملیات بورس بوده و در تعیین قیمت مداخله می کنند.کما اینکه شروطی را برای انجام معاملات بورس تعیین می کنند که متعاملین موظف به رعایت آنها می باشند.

با توجه به اینکه این طریقه در قاره اروپا معمول است،به روش قاره ای معروف است.ایراد این روش این است که بدلیل مداخله دولت در وضع برخی قیود و شروط گاهی موجب اشکالاتی درامرمعاملات بورس می گردد.

3-روش مختلط

از خصوصیات این طریقه این است که کارگزاران بورس را دولت همانگونه که در بورس اوراق بهاداردرفرانسه معمول است تعیین می نماید،لکن افراد در مبادرت به عملیات خرید وفروش مانند بورس انگلستان آزادند.در واقع دخالت دولت صرفا به منظور جلوگیری از تبانی و تقلب و خدعه در امر بورس می باشدو بگونه ای است که در حرکت معاملات بورس وقفه یا مانعی ایجاد نمی کند. بنظر می رسد این روش برتر ازدوروش دیگر است.

بورس اوراق بهادار تهران

بر طبق ماده 2قانون تاسیس بوری اوراق بهادار مصوب اردیبهشت ماه1345تشکیلات وارگان بورس عبارتند از:شورای بورس،هیات پذیرش اوراق بهادار،سازمان کارگزان بورس و هیات داوری بورس.بکن با توجه به ماده 8قانون مذکور بورس بوسیله سازمان کارگزاران اداره می شود.سازمان کارگزاران بورسی به وسیله هیات مدیره بورس اداره می شود که مرکب است از هفت نفر عضو که برای مدت سه سال انتخاب می شوند. براساس ماده 2اساسنامه سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران موسسه ای است غیر تجاری وغیرانتفاعی که دارای شخصیت حقوقی بورده و برای مدت نامحدودی تاسیس می گردد.

مرکز این سازمان نیز در تهران است. اهم وظایف سازمان کارگزاران بورس با توجه به ماده 10 قانون تاسیس بورس اوراق بهادار و ماده 4 اساسنامه سازمان مذکورعبارتند از:

-اداره امور بورس

-ایجاد تسهیلات جهت خرید و فروش انواع سهام،اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار

-اعلام نرخهای اوراق بهاداردر بورس تهران

مراقبت در حسن جریان اموروروابط بین کارگزاران و مشتریان

-تنظیم رواط کارگزاران با یکدیگرو تسهیل مبادله اطلاعات بین آنان با توجه به لزوم حفظ اسرار مشتریان

-نظارت برمیزان حق العمل دریافتی کارگزاران از مشتریان درازای خدماتی که برای آنان انجام می دهندوتوصیه های لازم نسبت به روش های ارزیابی و محاسبه حق العمل مزبور و تجدید نظر در میزان آن

محاسبه حق العمل مزبور و تجدید نظر در میزان آن

-همانگونه که ملاحظه می شود کشور ایران روش دولتی بورس مورد پذیرش قرار گرفته است.

انواع اوراق بهادار:

الف)سهام شرکتهای سهامی،اوراق قابل معامله ای هستند که هر یک از آنها نماینده تعدادی سهام است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد(ماده 24لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب24/12/247).اوراق سهام باید متحدالشکل و چاپی ودارای شماره ترتیب بوده وحاوی نکات ذیل باشد.

1-نام شرکت و شماره ثبت آن در دفتر ثبت شرکت ها

2-مبلغ سرمایه ثبت شده و مقدار پرداخت شده آن

3-تعیین نوع سهام

4-مبلغ اسمی مهم ومقدارپرداخت شده آن به حروف وبه اعداد

5-تعداد سهامی که هرورقه نماینده آن است

ب)اوراق قرضه ،نیز اوراق قابل معامله ای هستند که هر ورقه معرف مبلغ وام است با بهره معین که تمامی آن یا اجزاءآن در موعد یا مواعد معینی باید مستردگردد. البته برای اوراق قرضه ممکن است علاوه بر بهره حقوق دیگری نیز شناخته شود.

اوراق قرضه دارای انواع مختلفی همچون اوراق قرضه معمولی (debenture )یا اوراق قرضه رهنی(mortgage )و یا اوراق قرضه درآمدی(income bonds )می باشد.

ج)اسناد خزانه ،اوراق بهادار بی نام و کوتاه مدتی هستندکه برای تامین احتیاجات مالی خزانه داری کل در جریان سال مالی انتشار می یابند. این اوراق در هنگام فروش به مبلغی پایین تر از مبلغ اسمی خود بفروش می رسند که دارنده در سر رسید همان مبلغ اسمی را دریافت می کند.

د)اوراق مشارکت،که اوراق بهادار با نام و بی نام می باشند بمنظور مشارکت عمومی مردم را دراجرای طرحهای عمرانی انتفاعی دولت وطرحهای سودآورتولیدی وخدماتی دولت وشرکتهای دولتی وشهرداری وموسسات وشرکتهای وابسته به دستگاههای مذکور وهمچنین شرکتهای سهامی عام وخاص وشرکتهای تولیدی صادر می شود.

پذیریش اوراق بهادار در بورس

بمنظور پذیرش اوراق بهادار در بورس و قید آن در جدول قیمتهای رسمی این اوراق باید حائز شرایط معینی که سازمان کارگزاران بورس تعیین می نمایند باشند. مثلا برای پذیرش سهام شرکت ها در بورس تهران می بایستی شرکت صادر کننده سهم در ایران به ثبت رسیده و دارای تابعیت ایرانی باشد و در زمره شرکت های سهامی عام باشد که سرمایه پرداخت شده آن از یکصد میلیون کمتر نباشد. و نیز تعداد سهامداران آن از یکصد شخص اعم از حقیقی و حقوقی کمتر نباشد (به استثنای شرکتهایی که بیش از 50 درصد سهام آنها متعلق به دولت شرکتها و موسسات دولتی و بانکها میباشد).

قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران

ماده 1) فصل اول تعاریف و اصطلاحات
1 شورای عالی بورس و اوراق بهادار: شورایی است که به موجب ماده(3) این قانون تشکیل می شود و بعد از این «شورا» نامیده می شود.
2 سازمان بورس و اوراق بهادار: سازمانی است که به موجب ماده (5) این قانون تشکیل می شود و بعد از این «سازمان » نامیده می شود .
3 بورس اوراق بهادار: بازاری متشکل و خود انتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران و یا معامله گران طبق مقررات این قانون مورد دادوستد قرار می گیرد. بورس اوراق بهادار (که از این پس بورس نامیده می شود) درقالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می شود .

4 هیأت داوری : هیأتی است که به موجب ماده (37) این قانون تشکیل می شود .
5 کانون: کانون کارگزاران،معامله گران، بازار گردانان،مشاوران و ناشران،سرمایه گذاران و سایر مجامع مشابه، تشکلهای خود انتظامی است که به منظور تنظیم روابط بین اشخاصی که طبق این قانون به فعالیت در بازار اوراق بهادار اشتغال دارند، طبق دستور العمل های مصوب «سازمان» به صورت مؤسسه غیر دولتی،غیر تجاری و غیر انتفاعی به ثبت می رسند .

6 تشکل خود انتظام: تشکلی است که برای حسن انجام وظایفی که به موجب این قانون برعهده دارد و همچنین برای تنظیم فعالیتهای حرفه ای خود و انتظام بخشیدن به روابط بین اعضا مجاز است ضوابط و استاندارد های حرفه ای و انضباطی را که لازم می داند،با رعایت این قانون وضع و اجرا کند .

7 شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه :شرکتی است که امور مربوط به ثبت، نگهداری ،
انتقال مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه را انجام می دهد .

8 بازار های خارج از بورس: بازاری است در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایۀ مذاکره صورت می گیرد .

9 بازار اولیه: بازاری است که اولین عرضه و پذیره نویسی اوراق بهادار جدید الانتشار در آن انجام می شود و منابع حاصل از عرضه اوراق بهادار در اختیار ناشر قرار می گیرد .

10 بازار ثانویه: بازاری است که اوراق بهادار پس از عرضۀ اولیه،در آن مورد داد و ستد قرار می گیرد.
11 بازار مشتقه: بازاری است که در آن قراردادهای آتی و اختیار معامله مبتنی بر اوراق بهادار یا کالا داد و ستد می شود .

12 ناشر : شخص حقوقی است که اوراق بهادار را به نام خود منتشر می کند .
13 کارگزار: شخص حقوقی است که اوراق بهادار را برای دیگران و به حساب آنها معامله می کند .
14 کارگزار/معامله گر: شخص حقوقی است که اوراق بهادار را برای دیگران و به حساب آنها و یا به نام و حساب خود معامله کند .

15 بازارگردان: کارگزار/معامله گری است که با اخذ مجوز لازم با تعهد افرایش نقد شوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنۀ توسان قیمت آن،به داد و ستد آن اوراق می پردازد .
16 مشاور سرمایه گذاری: شخص حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص، درباره خرید و فروش اوراق بهادار، به سرمایه دار مشاور می دهد .

17 سبدگردان : شخص حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص و به منظور کسب انتفاع، به خرید و فروش اوراق بهادار برای سرمایه گذار می پردازد .

18 شرکت تأمین سرمایه : شرکتی است که به عنوان واسطه بین ناشر اوراق بهادار و عامه سرمایه گذاران فعالیت می کند و می تواند فعالیت های کارگزاری،معامله گری،بازارگردانی،مشاوره سید گردانی،پذیره نویسی، تعهد پذیره نویسی و فعالیتهای مشابه را با اخذ مجوز از « سازمان » انجام دهد .

19 صندوق بازنشتگی : صندوق سرمایه گذاری است که با استفاده از طرحهای پس انداز و سرمایه گذاری،مزایای تکمیلی را برای دوران بازنشستگی اعضای آن فراهم می کند .
20 صندوق سرمایه گذاری: نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه گذاری در اوراق بها دار می باشد و مالکان آن به نسبت سرمایه گذاری خود،در سود و زیان صندوق شریک اند .