تحقیق مقاله پرورش گاو

مقدمه :

اگرچه در ایران پرورش و نگهداری گاو گوشتی به معنا و مفهومی که در کشورهای خارجی مرسوم و متداول است رایج نیست ولی از آنجا که ممکن است در آینده عده ای به این کار علاقمند گردند و بخواهند در این زمینه فعالیت نمایند لازم است که در این باره مطالبی بیان گردد تا شاید راهنمایی برای اینگونه اشخاص باشد. انچه که در این فصل عنوان می گردد مبتنی بر اصول جدید دامپروری در دنیای امروز بوده ممکن است با شرایط اطن مرز و بوم صد در صد وفق ندهد. ولی بعضی از قسمتهای آن عملی و بقیه موارد نیز با تغییراتی قابل اجراست.

پرورش گاو گوشتی در اغلب نقاط با استفاده از مراتع و چراگاههای خوب ممکن بوده و مقرون به صرفه می باشد. در ایران نیز باید این نکته مورد توجه قرار گیرد و بهتر است کسانی به این کار مبادرت ورزند که امکان دسترسی آنها به مراتع برایشان فراهم و میسر باشد.

در ایران در شرایط موجود پروار کردن گوساله های نر نژاد هولشتین کم و بیش رواج یافته این کار یا به وسیله خود دامپروران تولید کننده شیر به عنوان یک کار جنبی عملی می شود یا اینکه عده ای گوساله های مذکور را بعد از, شیر گرفتن خریداری و آنها را تا 10 الی 12 ماهگی پروار کرده و سپس عرضه می نمایند.

انتخاب گاوهای گوشتی

قبل از شروع به کار و ایجاد گله گاوهای گوشتی باید در انتخاب اینگونه گاوها بصیر بود و کلیه خصوصیاتی را که قبلاً درباره گاوهای پرواری ذکر گردید به خاطر داشت زیرا اساس کار و موفقیت بعدی مربوط به همین مسئله می باشد. این گاوها در درجه نخست باید پیش رس باشند بدین معنی که در کوتاهترین مدت به حداکثر رشد و نمو خود رسیده زود فربه و چاق شده و نهایت استفاده را از اغذیه بنمایند. در موقع خرید باید به شکل و هیکل حیوان و اندام و جثه دام و بالاخره جنس و سن آن کاملاً توجه شود و کلیه مزایا و محاسن مربوط به استعداد پرواری در نظر گرفته شود.

گاوهای گوشتی اصولاً دارای بدنی پر رشد و کپل و ران و سرین آنها کاملاً عضلانی بوده در صورتی که سر و گردن و اعضای بدنشان کوتاه و کوچک است. در دنیا همانطور که قبلاً نیز شرح داده شد نژادهای گوشتی مشخص بوده و تشخیص آنها نیز آسان است. به طوری که در انگلستان نژاد شورت هورن و دورهام و در فرانسه لیموزین و در آمریکا نژاد شورت هورن و هرفورد و دورهام و ابردین Aberdeen و انگوس Angus  می باشد.

ولی در ایران چنین نژادهایی وجود نداشته دامدار خود باید بصیر در شناسایی اینگونه گاوها باشد.

آنچه که درباره ارزش گاوهای گوشتی حائز اهمیت می باشد به قرار ذیل است که به شرح آن پرداخته می شود:

1 – جنس: در دامهای بالغ گاو نر و ماده دارای ارزش یکسان از لحاظ گوشتی می باشند ولی در گاوهای جوان این قسم نبوده مثلاً ارزش یک گاو ماده سی ماهه غیر آبستن از یک گاو نر هم سن بیشتر بوده به طوری که لطافت گوشت و استعداد چاق شدنش فزونتر است.

2 -  سن: گاوهای نر تا پانزده ماهگی کاملاً چاق شده ولی بعد  از این سن باید اخته گردند.

3 – شکل و هیکل: اندام گاو باید طوری باشد که کاملاً از احاظ قصابی مورد توجه واقع شده و همانطور که بیان شد قسمتهای خلفی اش پر رشد و عضلانی باشد.

4 – ظرافت: ظرافت پوست و نازکی اسکلت در بهره گوشت گاو تأثیر دارد. گاوهایی که بسیار ظریف باشند نسبت دور قلم به دور سینه آنها نزدیک یا برابر یک پانزدهم می باشد.

انتخاب گاو های نر گوشتی

پس از ایجاد گله گاو گوشتی باید از میان آنها یا از خارج گاوهای نر اصیل و ممتاز و برجسته جهت تکثیر انتخاب نمود. زیرا تا حدود بسیاری اساس و پیشرفت کار مربوط به انتخاب گاو نر خوب می باشد.ودر انتخاب گاو نر علاوه بر خصوصیاتی که در بالا ذکر گردید باید به نتایج حاصله نیز توجه داشت و آن را ملاک قرار داد.

در خارج بهترین گوساله هایی را که از گاوهای نر اصیل و آزمایش شده بدست آمده اند جهت جفت گیری انتخاب می نمایند زیرا معتقدند  که پدران آنها امتحان خود را داده اند. ولی در ایران متأسفانه جز دانایی و بصیرت دامدار در موقع انتخاب گاو نر راه دیگری وجود ندارد. از اینرو بهتر است این انتخاب از میان گوساله های نر پیش رس گله به عمل آید. مطابق تجربیاتی که در آمریکا به عمل آمده است پیش رسی گوساله ها در دوره شیرخواری مربوط به دو عامل می باشد:

یکی مقدار شیر مادر و دیگری خصوصیات فردی و نژادی حیوان. ولی بعد از دوره شیر خواری تا 12 الی 15 ماهگی اگر گوساله ها مناسب و خوب نگهداری گردند پیش رسی و رشد بیشتر آنها تنها مربوط به خصوصیات ذاتی و نهانی حیوان می باشد.

بنابراین اگر  گاو نر هر گله ممتاز باشد می تواند خصوصیات پیش رسی را به گوساله ها نیز منتقل نماید. در انتخاب گاو نر هر اندازه دقت و مطالعه شود ارزش داشته باعث موفقیت قطعی و مسلم در کار خواهد  بود.

اگر برای یک دامدار امکان داشته باشد بهتر است گاوهای نر خود را از لحاظ پیشرسی فردی و نتایج حاصله آزمایش کند و در صورت موفقیت و رضایت بخش بودن آنها را نگاهدارد وگرنه از پرورش آنها صرفنظر کند. اگر چنین آزمایشی به دقت عملی گردد و اصالت و ارزش پیشرسی گاو نر به ثبوت رسد می توان از گوساله های نر چنین گاوی برای جفت گیری در آینده استفاده کرد ولی باید در نظر داشت که مادران این گوساله ها نیز از لحاظ پیشرسی برجسته بوده و میزان شیر و سلامتی آنها نیز کاملاً مورد توجه باشد.

انتخاب ماده گاوهای گوشتی

انتخاب ماده گاوهای خوب و برجسته نیز چون گاوهای نر برای یک گله گوشتی لازم است. گاو ماده باید پیشرس بوده و بتواند خصوصیات گوشتی و پرواری خود را به گوساله های خود منتقل نماید. به دست آوردن چنین ماده گاوهایی در ابتدای کار بسیار دشوار و در ایران شاید غیر عملی باشد ولی پس از تهیه گله باید در صدد انتخاب برآمد و ماده گاوهای خوب و با ارزش را نگاهداری کرد و بقیه را به بازار عرضه نمود.

دامپرورانی که در این راه فعالیت می کنند در ابتدا ممکن است بسته به سرمایه ای که به کار می گذارند گاوهای مختلف را خریداری نمایند ولی بسیار لازم است که کم کم و طبق برنامه صحیح به اصلاح نژاد گاوهای خود بپردازند و گاوهای پیش رس و یک شکل و یکدستی از میان گله خود انتخاب نموده و به پرورش آنها همت گمارند.

در خارج معمولاً گاوهایی را در گله نگهداری می نمایند که بتوانند گوساله هایی تولید کنند که در 6 ماهگی 200 الی 220 کیلو لااقل وزن داشته باشند. ولی اتخاذ این روش در ایران به زودی عملی نیست بلکه به تدریج و طی سالها آزمایش و تجربه می توان به این مرحله رسید. مگر آنکه در ابتدا از نژادهای اصیل گوشتی خارجی استفاده شود.

ویژگیهای جایگاه گاوهای گوشتی

جایگاه گاوها و گوساله های گوشتی با اندک تفاوتهایی نظیر گاوهای شیری می باشد به ویژه آنکه این دسته از دامها سرما را بهتر تحمل می کنند و بازدهی بیشتری نیز دارند. مهمترین نیاز گاوهای گوشتی در فصل سرما داشتن سرپناهی پشت به باد و بستری خشک می باشد.

از همین رو طویله های باز با مشخصاتی که در مورد جایگاه گاوهای شیری شرح داده شد ساده ترین و اقتصادی ترین بنا برای نگهداری دامهای پرواری محسوب می گردند. در این ساختمانها که از سه طرف مسدود و یک طرف باز می باشند می توان به خوبی و آسانی گاوهای گوشتی را نگهداری و پرورش داد.

در ایران نیز که اغلب از گوساله های نر نژاد اصیل "هلشتاین" برای یک مدت 6 الی 8 ماهه جهت پرواربندی استفاده می شود طویله های باز پاسخگوی نیاز زیستی و پرورشی گوساله های پرواری بوده     می تواند بازدهی مناسب و قابل انتظاری را نیز به دنبال داشته باشد.

مشخصات طویله های باز:فضای لازم برای هر دام در زیر قسمت مسقف یا سر پناه به طور معمول 4 تا 5 متر مربع است ولی اگر چنانچه در نظر است گوساله های نر اصیل از 3 تا 4 ماه از شیر گرفته شده را خریداری و در زیر همین قسمت مسقف نگاهداری نمود باید قسمت مسقف یا سایبان را به وسیله نرده یا دیوارهایی به دو یا سه قسمت تقسیم کرد و مطابق با سن سطح مورد نیاز را پیش بینی نمود. به طوری که در قسمتی که گوساله های از 3 – 5 ماهه نگهداری می شوند سطح مورد نیاز برای هر رأس در حدود 2 مترمربع و برای گوساله ها 6 – 9 ماهه حدود 3 مترمربع و برای گوساله های بالاتر در حدود 10 الی 12 ماهه تا موقع کشتار در حدود 4 مترمربع در نظر گرفته می شود, عرض جایگاه مسقف نیز حدود 6 تا 8 متر پیش بینی می گردد.

ارتفاع قسمت جلو جایگاه را باید طوری انتخاب کرد که تراکتور و یا سایر وسایل نقلیه مربوط به خارج کردن کود به راحتی قادر به وارد شدن به زیر جایگاه باشند. بهتر است این ارتفاع در جلو حدود 4 متر و در عقب 80/3 متر باشد.

بهاربند یا گردشگاه:وجود بهاربند یا گردشگاه برای دامهای گوشتی ضروری است. مساحت لازم برای هر دام تقریباً دو برابر سطح مسقف می باشد. بنابراین با تقسیم بندی انجام شده در فوق که باید در داخل بهاربند نیز مراعات گردد برای هر رأس از دامهای ذکر شده 4 , 6 , 8 مترمربع بهاربند در نظر گرفته شود.

آخورها:آخور دامها که بهتر است در خارج محل مسقف ساخته شده(تا جایگاه مسقف کمتر مرطوب شود) و بر روی آن نیر سایبانی نصب گردد باید دارای چنین ابعاد و ویژگیهایی باشد:

            - ارتفاع آخور از سطح زمین در قسمت داخلی باید حدود 30 سانتیمتر باشد تا از ریخت پاش علوفه جلوگیری شده و در ضمن دام قادر باشد از عمق 70 الی 110 سانتیمتر مواد غذایی که در داخل آخور ریخته شده استفاده نماید. ولی این ارتفاع در لبه خارج آخور 60 سانتیمتر انتخاب می گردد.

            - عرض آخور, بین 60 الی 80 سانتیمتر پیش بینی می شود.

            - طول آخور بسته به سن از سه ماهگی تا 24 ماهگی از 40 تا 70 سانتیمتر می باشد.

            - در جلو آخورها نیز با مشخصات ذکر شده در مورد گاوهای شیری باید نرده کشی شود.