بلوغ نوجوانان
مقدمه
واژه نوجوان و بلوغ به گروه سنی 19-10 سال اطلاق می گردد و در واقع نوجوانی مرحله بلوغ جسمانی، روانی، اجتماعی و گذراز مرحله کودکی به بزرگسالی است که بلوغ جسمانی زودتر از بلوغ روانی و اجتماعی رخ می دهد و همزمان با شروع زندگی باروری، تواناییهای ذهنی و قابلیت های شناختی و عاطفی آنها شکل می گیرد.
رشد جسمانی: رشد جسمانی در مراحل اولیه بلوغ به میزان بالایی می رسد و شامل مرحله ای است که از آن به
عنوان جهش بلوغ نام برده می شود. در این مرحله افزایش فوق العاده ای در قد، وزن و رشد عضلانی بوجود می آید، لگن دختران به تدریج پهن میشود. رشد جسمی در دختران شامل رشد طولی استخوانهای بلند که تقریبا در سن 18 سالگی و رشد توده استخوانی حداکثر تا سن 20 سالگی کامل می گردد. بلوغ بیولوژیکی یا جنسی در دوران اولیه نوجوانی تحت تاثیر هورمونها آغاز می شود که از تغییرات بارز آن ظهور علائم ثانویه جنسی شامل رشد موهای زیر بغل و ناحیه شرمگاهی می باشد.
همچنین اندازه اندامهای تناسلی و پستانها در مراحل اولیه نوجوانی افزایش می یابد، شروع قاعدگی در دختران بین سنین 18-9 سالگی رخ می دهد که می تواند در اثر کمبودهای تغذیه ای به تأخیر افتد، همچنین پدیده دیگری به نام آکنه یا جوش های غرور جوانی در اثر این تغییرات هورمونی پیش می آید که نبایستی دستکاری شوند و با صابون مخصوص شسته شود .
دختران باید بدانند که اگر قاعدگی آنها نامنظم است یا عقب می افتد، درد، خونریزی بسیار شدید و یا کم دارند و یا اگر اولین قاعدگی آنها تا سن 18 سالگی صورت نگیرد، در صورت عدم سوء تغذیه آشکار باید به پزشک مراجعه نمایند. انقباضات شدید شکمی و علائم پیش از قاعدگی نیاز به مشاوره پزشکی دارد.
کمبودهای تغذیه ای که از مصرف ناکافی موادغذایی (کمتر از نیاز غذایی روزانه) که در دراز مدت ناشی می شود.
• کمبودهای خاص مانند کم خونی فقر آهن و کمبود ویتامین آ و ید.
• پرخوری (سوء تغذیه ناشی از پرخوری) مصرف نامتعادل و مقدار بیش از حد مواد غذایی مانند نشاسته، شکر و چربی در دراز مدت ناشی می شود و از تظاهرات شایع آن چاقی می باشد.
• پوسیدگی دندان، مشکل بهداشتی در ارتباط با مصرف بیش از حد مواد شیرین مانند آب نبات، شکلات، بستنی ، کیک و نوشابه های شیرین به همراه غذا یا میان وعده های غذایی می باشد. بنابراین باید نیازهای تغذیه ای افزایش یافته در نوجوان، شناسایی و عادات غذایی ذکر شده رعایت شود
• داشتن رژیم غذایی کامل و غنی (شامل حبوبات، غلات، شیر، گوشت و سبزیجات)
• کنترل پرخوری
• کاهش دریافت شیرینی جات و میان وعده های غذایی
• انجام ورزش منظم
• کنترل بیماریهای انگلی
• کنترل کمبود مواد موجود در محیط مانند فلوراید وید
اصول و شیوه زندگی سالم نوجوان
پیشگیری از بیماریها از طریق بهداشت فردی، بهداشت آب و مواد غذایی، واکسیناسیون، پیشگیری از مصرف خودسرانه دارو، تشخیص زودرس و درمان بموقع بیماریها، عدم استعمال سیگار، عدم مصرف الکل و مواد مخدر،انجام فعالیتهای جسمانی و ورزش ، خواب منظم ، رعایت رژیم غذایی مناسب
و بهداشت فردی.
بلوغ روانی در نوجوانان
سالهاست که نوجوانی دورانی دشوارتر از دوران کودکی محسوب می شود. البته مفهوم نوجوانی تا اواخر قرن نوزدهم به عنوان مرحله ای که با پیچیدگی روانی توام و قابل مطالعه علمی است قلمداد نمی شد.
قبل از هر چیز دوران تغییرات سریع جسمانی، جنسی، روانی، شناختی و اجتماعی است. تغییرات جسمانی بلوغ، از جمله بلوغ جنسی و جهش نموی نوجوانی از طریق افزایش کارکرد هورمونهای فعالی که به کمک غده هیپوفیز مترشح می شود آغاز می شود. این هورمونها سایر غدد مترشحه داخلی را تحریک می کند و این غدد هورمونهای مربوط به رشد و جنسیت را که شامل آندروژن، استروژن و پروژسترون است تولید می کند. سن شروع و دوران جهش نموی نوجوانی در قد و وزن در میان کودکان بهنجار فرق می کند. سن متوسط شروع این دوران در دختران یازده سالگی و در پسران 13 سالگی است، میزان رشد یک سال بعد از این به اوج خود می رسد.
استقلال از خانواده از تکالیف نوجوانان است. والدین قاطع و اطمینان بخش که برای خودمختاری و رفتار منضبط به یکسان ارزش قایلند برای نوجوان توضیح می دهند که چرا از او انتظاراتی دارند و یا او را از کارهایی منع می کنند و با این کار احساس استقلال را در او پرورش می دهند. نوجوانانی که والدین خودکامه و مستبد دارند و صرفا به فرزندان می گویند که چه باید بکنند و نیز فرزندان والدین سهل گیر، بی بندوبار ، مساوات طلب و یا والدین بی اعتنا که غیر مسئول و بی توجه هستند به مشکلات بسیاری دچار می شوند.
از آنجا که پیوند نوجوانان با والدینشان به تدریج ضعیف تر می شود همسالان در رشد روانی آنان نقش حساسی می یابند. همسالان امکاناتی برای یادگیری مهارتهای اجتماعی، کنترل رفتار و درمیان گذاشتن مشکلات و احساسات مشابه فراهم می کنند، پذیرفته شدن از سوی همسالان و داشتن چند دوست نزدیک در زندگی نوجوان اهمیت بسیاری دارد. دوستان نزدیک معمولا هم سن و هم جنس هستند و زمینه های خانوادگی و ارزش ها و هدفهای مشابهی دارند، ولی استثناء هم وجود دارد ( جذابیتهای آدم هایی که خصوصیاتی مخالف خصوصیات نوجوان دارند).
بر خلاف عقیده رایج، همسالان ارزش های اساسی والدین را تقویت می کنند و با آن مخالف نیستند، هر چند که ممکن است از لحاظ سلیقه یا آداب و رسوم اختلافاتی داشته باشند. گروههای همسالان نوجوان شامل جمعیت بزرگتر و غیر شخصی و نیز دسته کوچکتر و دوستی های فردی است. بسیاری از عوامل در پذیرفته شدن نوجوانان از سوی همسالانشان تاثیر می گذارد و این عوامل عبارتند از هوش، شکل ظاهری و مهارتها، موقعیت اجتماعی و استعداد های خاص. به طور کلی، نوجوانان همسالانی را ترجیح می دهند که بدشانس، انعطاف پذیر، خوش طینت و مشتاق باشند، افرادی از نظر آنها محبوبند که به دیگران یاری دهند تا احساس کنند از سوی سایرین پذیرفته شده اند. روابط ضعیف با همسالان در دوران کودکی و نوجوانی پیشگویی ناسازگاریهای عاطفی دوران بزرگسالی، بزهکاری، اختلالات در سازگاری جنسی و سایر رفتارهای ناسازگارانه است.
یکی از مسائل عمده نوجوانان شکل گیری هویت است. بر طبق نظریه اریک اریکسون، افرادی که احساس هویت قوی ای دارند خود را افرادی مجزا و متمایز از دیگران می دانند که د رنیازها و انگیزه ها و رفتار آنان انسجامی وجود دارد. استنباطی را از نوجوانان دارند که نوجوانان از خودشان دارند.
شکل گیری هویت در جوامع صنعتی مدرن بسیار پیچیده است، زیرا نوجوان در اینگونه جوامع با اوضاع و احوالی روبرو می شود که به سرعت در حال تغییر است و به ناچار باید نقش های متنوعی را ایفا کند. مشکلاتی که بر سر راه شکل گیری هویت وجود دارد عبارت است از هویت یابی زودرس و سردرگمی در هویت یابی یا ناتوانی در ایجاد هویتی با ثبات. غالبا زمانی انسان به هویتی رشد یافته دست می یابد که دورانی پر از جستجو و عدم اطمینان را گذرانیده باشد. فرزندان می گویند که چه باید بکنند و نیز فرزندان والدین سهل گیر، بی بندوبار ، مساوات طلب و یا والدین بی اعتنا که غیر مسئول و بی توجه هستند به مشکلات بسیاری دچار می شوند.
از آنجا که پیوند نوجوانان با والدینشان به تدریج ضعیف تر می شود همسالان در رشد روانی آنان نقش حساسی می یابند. همسالان امکاناتی برای یادگیری مهارتهای اجتماعی، کنترل رفتار و درمیان گذاشتن مشکلات و احساسات مشابه فراهم می کنند، پذیرفته شدن از سوی همسالان و داشتن چند دوست نزدیک در زندگی نوجوان اهمیت بسیاری دارد.
تغذیه در سن بلوغ
تغذیه در دوران نوجوانی و بلوغ اهمیت زیادی دارد . زیرا نوجوانان و جوانان به دلیل سوخت و ساز بالای بدن و فعالیت زیاد به انرژی بیشتری نیاز دارند .
البته لازم به ذکر است که پرخوری زیاد در این دوران سبب چاقی بیش از حد نوجوان خواهد شد .
تا جایی که ، گاهی نوجوان برای حفظ تناسب اندام ناچار به رژیم گرفتن می شود .