یافتن همسری مناسب و تشکیل خانواده از آرزوهای هر پدر و مادری است. با نگاهی به جامعه کنونی به آسانی می توان دریافت که این امر مقدس و باارزش دستخوش تغییرات فرهنگی قرار گرفته است و بسیاری از جوانان اندکی پس از ازدواج سر از دادگاه های خانواده درمی آورند. طبق آمارها آمار طلاق در بسیاری از نقاط کشور بالا رفته است و جمعیت زیادی از جوانان ٢٠ ساله ای که زود دست به انتخاب می زنند، از ادامه زندگی مشترک اعلام انصراف می کنند.تبعات ناشی از طلاق، خانواده ها، جوانان و جامعه را دربر می گیرد و بر کسی پوشیده نیست که مضرات آن به تمامی ارکان جامعه می رسد. به هر روی با توجه به اهمیت امر ازدواج و مشکلات عدیده ای که افراد زیادی به علت انتخاب نادرست دست به گریبان آن هستند، کارشناسان موضوع مشاوره پیش از ازدواج را پیشنهاد کردند. آن ها می گویند علاوه بر آموزش و شناخت ازدواج در مقاطع تحصیلی پسرانه و دخترانه، جوانانی که قصد ازدواج دارند با شرکت در کلاس های مشاوره پیش از ازدواج می توانند راهی را که در پیش دارند، روشن تر ببینند تا براساس احساس عمل نکنند.در این باره با دکتر مصطفی اقلیما، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران و مشاور خانواده تماس گرفتیم. وی با استقبال از این موضوع ترجیح داد در ابتدا مهم ترین نکته هایی را که یک جوان در مشاوره پیش از ازدواج با آن آشنا می شود، ذکر کند. دکتر اقلیما با تاکید بر این که هر جوانی که قصد ازدواج دارد، باید با اولین اصول ازدواج که در پی می آید، آشنایی داشته باشد، ادامه داد: احراز شرایط اولیه، اولین قدم برای ازدواج است که شامل بلوغ جسمی، بلوغ عقلی، بلوغ اجتماعی، بلوغ عاطفی، بلوغ اقتصادی و بلوغ رشدی است. به عبارتی یک جوان باید به بلوغ جسمی رسیده باشد. بلوغ عقلی دومین گام است. فرد باید بتواند مستقل باشد و عقل معاش داشته باشد. متکی به خانواده اش نباشد و قدرت تصمیم گیری داشته باشد و بعد باید به بلوغ اجتماعی رسیده باشد. جوان باید قدرت تعامل اجتماعی داشته باشد و بتواند با مردم درست برخورد کند و توان سرپرستی خانواده را در اجتماع داشته باشد. بلوغ عاطفی مرحله بعد است که طی آن فرد باید با شناخت به سوی ازدواج گام بردارد و بداند با ازدواج به چه مرحله حساسی از زندگی اش رسیده است. آیا توان محبت کردن و دریافت محبت دیگران را دارد یا خیر. در مواردی مشاهده شده است فردی به بلوغ اجتماعی، جسمی و عقلی رسیده اما به بلوغ عاطفی نرسیده است و هنوز تا رسیدن به بلوغ عاطفی راه زیادی دارد (بلوغ عاطفی پیشتر در همین صفحه مورد بررسی قرار گرفته است).دکتر اقلیما تاکید کرد: در ادامه جوانی که قصد ازدواج دارد باید به بلوغ اقتصادی رسیده باشد. یعنی برای آینده اش برنامه داشته باشد و از نظر اقتصادی به خانواده اش وابسته نباشد. داشتن درآمد حداقلی برای یک جوان اولین گام است، کسانی که بدون در نظر گرفتن مسائل اقتصادی ازدواج می کنند، به سرعت به ورطه مشکلات می افتند. جوان باید نسبت به کارکرد خانواده و فرهنگ آن آشنایی داشته باشد تا بتواند انتخاب درستی کند. وقتی او هنوز خانواده خودش را درست نمی شناسد چطور می تواند دیگری را بشناسد. در مرحله آخر بلوغ رشد قرار می گیرد. یعنی جوان چقدر از نظر جسمی و عقلی رشد کرده است. گاهی مشاهده می شود حرکات یک جوان در شأن یک فرد متاهل نیست. این به دلیل نرسیدن او به بلوغ رشدی است. جوان باید از همه لحاظ آمادگی پذیرش مسئولیت خانواده را داشته باشد تا بتواند زندگی مشترک بدون دغدغه ای را آغاز کند.وی ادامه داد: در مرحله بعد سن اهمیت بسیاری دارد. البته منظور سن شناسنامه ای نیست بلکه سن عقلی است. یعنی ممکن است یک دختر ١٦ ساله بتواند یک خانواده را سرپرستی کند اما یک مرد ٣٠ ساله نتواند از عهده این کار بربیاید.بنابراین والدین توجه داشته باشند سن عقلی مهم تر از سن طبیعی است. اما درباره سن ازدواج باید گفت در فرهنگ های مختلف این سن متفاوت است به شرطی که فرد شرایط اولیه ازدواج را که پیشتر ذکر کردیم، دارا باشد.تا این جا، جوانی که حائز این شرایط است، می تواند ازدواج کند. به محض روبه رو شدن با اولین مورد، او باید توسط مشاور ازدواج در جریان عمده ترین مسائلی که در انتخاب به او کمک می کند، قرار بگیرد.اولین کاری که یک جوان در رویارویی با ازدواج باید انجام دهد، کسب اطلاعات اولیه است. او باید بداند ازدواج چه معنایی دارد. از مشاوره کمک بگیرد تا دریابد چه مشکلاتی پیش رو دارد. در مرحله اول باید به شناخت تفاوت های بین مرد و زن برسد. بداند همسر آینده اش از او چه توقعاتی دارد، چه نیازهایی دارد، چه ویژگی هایی دارد. مشاور در این مرحله کمک می کند تا یک جوان، خودش را بشناسد. وظایف و تکالیف زن و مرد را بشناسد. ما در ایران دارای فرهنگ های متفاوتی هستیم. وظایف زن و مرد در تهران در یاسوج در اصفهان با وجود شباهت های کلی، تفاوت های زیادی دارد. وقتی جوانی قصد ازدواج با یک دختر ایلامی را دارد، باید فرهنگ آن ها را بشناسد و توقع نداشته باشد چون تهرانی است، همسرش فرهنگ تهران را بپذیرد. در چنین مواقعی، گاهی اوقات خانواده ها دختر یا پسر متعلق به فرهنگ دیگر را طرد می کنند و این آغاز مشکلات برای جوانی است که چشم و گوش بسته ازدواج کرده است.توجه به رسوم و سنن به هنگام ازدواج نیز یکی دیگر از مسائل مهمی است که متاسفانه بسیاری از جوانان از کنار آن آسوده می گذرند، در حالی که اهمیت بسیاری دارد. جوانان باید بدانند که پشت پا زدن به رسوم و سنن طرف مقابل، هرگز بخشیده نمی شود و گاهی منشاء اختلافات دامنه دار و فراوان می شود. بنابراین رسوم و سنن ازدواج باید طبق شئونات طرفین انجام شود. آداب و سنن ازدواج باید صورت گیرد زیرا جوان اندک اندک وارد این مرحله حساس می شود و باور می کند که ازدواج کرده است اما بسیاری از جوانان پس از ازدواج هنوز باور نکرده اند که ازدواج کرده اند و مثل یک جوان مجرد زندگی می کنند. مراحل ازدواج باید طی شود تا جوان به آمادگی برای ازدواج برسد. پشت پا زدن آگاهانه به رسوم و سنن هم در میان بسیاری از جوانان مایه اختلاف می شود.به گفته دکتر اقلیما زن و شوهری که چهار سال پس از ازدواج اقدام به خرید لباس عروسی می کنند و در آتلیه عکس می گیرند حتما به دلیل حذف جشن و نپوشیدن لباس عروسی دچار اختلاف شده اند.پس از تمام این مراحل، جوان باید به خودشناسی برسد، خود واقعی و خود ایده آل را باید شناخت. این که خود را چقدر می شناسید. خود واقعی ام چیست و می خواهم چگونه باشم (خود ایده آل) ما انسان ها بعضی اوقات متعجب هستیم که چرا به هزاران مشکل در زندگی برخورد می کنیم زیرا هنوز خودمان را نمی شناسیم. بسیاری از مردان در منزل خود واقعی شان را نشان می دهند یعنی در اجتماع بسیار مهربان، دلسوز و رئوف هستند اما در منزل خود واقعی شان را نشان می دهند که آدمی سختگیر و نامهربان و خشن هستند. در بسیاری موارد دختر و پسر در ابتدای ازدواج خود واقعی شان را نشان نمی دهند و پس از شروع زندگی مشترک، خود واقعی شان را نشان می دهند. در چنین مواقعی ایده آل نگاه کردن به زندگی و همسر مایه بروز بسیاری از مشکلات است و همه این مشکلات به خودشناسی فرد برمی گردد. از مهم ترین ابعاد خودشناسی اعتقاد مذهبی است. یعنی این که تا چه حد به مذهب پای بند است. سپس اخلاق خود را بشناسد و ظاهر خود را قبول داشته باشد و تصور غلطی از خود نداشته باشد. شناخت صحیح از سلایق، فرهنگ خانواده، وضعیت اقتصادی، شناخت انتظارات و توقعات خانواده، طرز تفکر سیاسی، موقعیت اجتماعی، موقعیت تحصیلی، شعور اجتماعی، سطح هوش، خصلت های شخصیتی (درون گرا، برون گرا) از دیگر ابعاد مهم خودشناسی است. تا این مرحله فقط ٢٠ درصد کارها انجام شده و ٨٠ درصد به توافق والدین برمی گردد. آیا والدین رسیدن جوان به بلوغ و رشد کافی را قبول دارند و آیا آن ها با ازدواج پسر یا دختر خود با فرد مورد نظر موافق هستند یا خیر. توافق نداشتن والدین با جوانی که قصد ازدواج دارد، مشکلات بسیاری برای جوانان به وجود می آورد. این مقدمه نه چندان کوتاه فقط گام های اولیه ازدواج هر جوانی است که در صورت شناخت و انجام آن ها می تواند دست به انتخاب درستی بزند.