سقفها به قسمتی از ساختمان اطلاق می شود که برای پوشش و تقسیم طبقات ساختمان از هم ساخته می شود و در صورتیکه حد فاصل بین ساختمان و هوا باشد آنرا بام نامند.
سقفها را بطور کلی به سه دسته بشرح زیر تقسیم می کنند.
سقفهای مستوی یا مسطح .
سقفهای شیب دار.
سقفهای کاذب.
سقفهای مسطح یا مستوی
این سقفها را بر حسب نوع مصالح مصرفی بشرح زیر تقسیم می نمایند.
الف) سقفهای مستوی چوبی
ب) سقفهای مستوی آجری
ج)سقفها مستوی بتنی
الف) سقفهای مستوی چوبی
سقفهای مسطح چوبی را بیشتر در ساختمانهای چوبی یا توده ای که نیروها بوسیله دیوار ها به پی و زمین منتقل می شوندو همچنین در نقاطی که چوب ارزان و فراوان است ساخته می شود.
پس از ساختن دیوارها که غالبا از آجر یا سنگ و گاهی از خشت خام است ،سقف را به کمک تیرهای چوبی گرد که دو سر آنها به فواصل معین بر روی دیوار قرار گرفته و روی آنها تخته کوبی می کنند ، می سازند.
نوع بهتر سقفهای فوق به این ترتیب است که پس از تیر ریزی روی آنها را با تخته های نسبتا منظم و درز بندی شده پوشانده و سپس یک لایه حصیر یا نی بافته شده روی آنها می کشند و سپس کف سازی می کنند .
گاهی اگر تخته های پوشش قطور و نسبتا طولانی باشند و دقت کافی در نصب آنها بعمل آمده باشد همان را بعنوان سقف و کف استفاده می کنند.
سقفهای مستوی آجری
ساده ترین سقفهای مستوی آجری سقف ضربی معمولی است که به کمک تیرآهن پوشش که بر حسب دهانه و بارهای وارده و هم چنین فاصله آنها از یکدیگر محاسبه می شوند روی دیوارهای طرفین و یا به تیرآهنهای قویتر، که پل نامیده می شوند ، اتصال و نصب میکنند. سپس بین انها را با طاق های ضربی آجری می پوشانند. فاصله تیرآهن ها را بین 80 تا 120 سانتیمتر میگیرند(معمولا یک متر )
در ساختن سقفهای فولادی آجری نکات زیر را باید در نظر گرفت:
1)ضد زنگ نمودن تیرآهن های پوششی
2) قرار دادن زیر سری برای تیرآهن ها
3)نصب میل مهار
4) آماده کردن سقف برای کف سازی
5) نصب توری فلزی
سقفهای آجری مستوی توخالی با تیرآهن
گاهی بجای طاق ضربی معمولی از بلوکهای آجری توخالی که به اشکال مختلف ساخته می شوند، استفاده می کنند و به کمک آجرهای تو خالی فاصله بین تیرآهنها را پوشش می نمایند.
اگر تیرآهن های سقف کوچک و بین نمره های 12 تا 16 باشد از آجرهای مخصوص که در لبه های بالهای تیرآهنها قرار می گیرند استفاده می کنند. آجرهای مجوف را طوری می سازند که اطراف بال تیرآهنها را در زیر سقف بپوشانند. تا اندود سقف روی یک جنس قرار گرفته و از ترکها مویی ناشی از غیر هم جنس بودن سقف جلوگیری شود. این گونه سقفها علاوه بر سبکی زیاد و سرعت عمل فوق العاده ساخت ، در مقابل انتقال صوت و حرارت به مراتب مقاوم تر از سقفهای آجری توپر معمولی می باشند و بعلاوه میتوان روی آنها را بلافاصله کف سازی کرد.
سقفهای آجری بدون کمک تیرآهن (سقفهای سفالی )
سقفهای سفالی بدون تیرچه های پیش ساخته شده.
این سقفها را به کمک بلوکهای آجری توخالی نسبتا بزرگ و با استفاده از میلگرد و بتن می سازند. اگر سقف مستقیما روی دیوار آجری حمال قرار گیرد بتن ریزی را طوری انجام می دهند که روی دیوار شنازی ادامه داشته باشند.
سقفهای سفالی با تیرچه های پیش ساخته
تیرچه های پیش ساخته ممکن است بصورت تمام فولادی ، تمام بتن مسلح (پیش تنیده و یا ساده ) و یا قالبهای سفالی ساخته شوند.
تیرچه های تمام فولادی از قطعات نبشی ، تسمه و یا ورق خم شده نهیه می شوند. تیرچه های فنری راکه معمولا از ورق خم شده تهیه می کنند از دو قسمت فوقانی و تحتانی تشکیل می گردد. اتصال دو قسمت فوقانی و تحتانی با تسمه و یا از خم کردن تیرچه های تمام بتن مسلح را ممکن است ساده و یا بصورت پیش فشرده تهیه کنند. تیرچه های تمام بتن مسلح ساده از تن و میلگرد می سازند. این تیرچه ها از میلگرد خرپایی شکل، و یا در پاره ای موارد از ورق فلزی ، که در بالا و قسمت تحتانی محکم شده است ساخته میشوند.
تیرچه های تمام بتن مسلح پیش فشرده را معمولا از میلگردهای مخصوص با مقاومت زیاد ( در حدود 17500 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع ) که در قسمت تحتانی تیرچه قرار داده و می تنند ساخته می شوند. هدف اصلی از پیش فشرده کردن ازدیاد مقاومت کششی بتن و در نتیجه تقلیل ابعاد تیرچه ها و کاهش هزینه است.
تیرچه های با فالبهای سفالی ، که معمولترین نوع از انواع تیرچه های پیش ساخته در ایران است را از بتن و میلگردهایی، که معمولا آجدارند، و یا استفاده از قالبهای سفالی می سازند.
استقرار تیرچه ها در محل و نصب بلوکها
پس از انجام زیر سازی و قالبهای لازم تیرچه های حمل شده به کارگاه را بر حسب مورد با دست، قرقره و یا بالابرهای مکانیکی بر روی کار حمل کرده و در محل خود قرار می دهند. تنظیم فاصله تیرچه ها از هم معمولا به کمک بلوک صورت میگیرد. از جوش سر میلگردهای تیرچه ها به تیرآهن های سقف بایر خودداری نمود.
تعبین کلاف بتنی
اگر دهانه تیرچه ا چهار متر کمتر باشد احتیاجی به تعبیه کلاف بتنی نیست ولی دهانه های بیش از چهار متر نیاز به کلاف بتنی دارند. برای دهان های بیش از 6 متر دو کلاف عرضی با تقسیمات مساوی نسبت به دهانه باد در نظر گرفته شود. آرماتورهای داخل کلاف بتنی باید حتی المقدور در ناحیه کششی سعنی روی تیرچه ها قرار داد و آنها را به میلگردهای خارجی تیرچه ها وصل نمود.
نصب میلگردها حرارتی
نصب میلگردهای حرارتی ک معمولا از نمره 6 انتخاب می شود آخرین مرحله آماده ساختن سقف قبل از بتن ریزی است در صورتی که آرماتور بالایی تیرچه ها بالاتر و یا همسطح بلوکها باشد میلگردهای حرارتی تنها در جهت عمود بر تیرچه ها قرار می دهند که فاصله آنها از هم نباید بیش از 30 سانتیمتر باشد. فاصله میلگردهای حرارتی از بلوکها تقریبا نصف ضخامت بتن سقف است. منظور اصلی از نصب میلگردهای حرارتی تقسیم فشارو جلوگیری از ترک خوردن مطح بتن سقف در اثر تغییر حجم ناشی از تغییر درجه حرارت و عوامل دیگر است.
5)نصب میلگردهای ممان منفی برای اتصالات گیردار یا طره ( کنسول )
میلگردهای ممان منفی یا کششی را غالبا برای اصالاتی که بصورت گیردار محاسبه شده اند بکار میبرند. طول این میلگردها معمولا 5/1 دهانه و قطر آنها محاسبات تعیین می شود. برای استفاده از میلگردهای ممان منفی تیرچه ها باید در امتداد یکدیگر باشند.
ج) سقفهای مستوی بتنی
سقفهای مسطح بتنی که غالبا به کمک مسلگردهای تقویتی مسلح و ساخته می شوند بیشتر در ساختمانهای اسکلتی بتن آرمه مورد استفاده قرار مسگسرند و دارای انواع مختلفی بشرح زیرند:
1) سقفهای بتن مسلح صفحه ای ساده
2) سقفهای بتن مسلح دندانه ای
3) سقفهای بتن مسلح مضاعف
4) سقفهای بتن مسلح معکوس
5) سقفهای بتن مسلح قارچی
6) سقفهای بتن مسلح با قالف های توخالی
1) سقفهای بتن مسلح صفحه ای ساده
سقفهای بتن مسلح صفحه ای ساده
این نوع سقف را در مواقعیکه دهانه سقف کوچک و در حدود سه متر بیشتر نباید باشد می توان ساخت. ضخامت این سقفها بستگی به دهانه و بارهای وارده داشته و از هشت سانتیمتر کمتر و بیست سانتیمتر زیادتر نباید بود. تکیه گاه این سقفها ممکن است دیوارهای آجری و یا تیرهای بتنی و یا پلهای فلزی باشد.
سقفهای بتن مسلح دندانه ای
اگر دهانه و بارهای وارده به سقف بیش از اندازه باشد که نتوان سقف کسطح ساده بکار برد اجبارا از سقف مسلح دندانه ای استفاده می شود. در این حالت بین بیرهای اصلی به فواصل لازم و معین تیرچه های فرعی ساخته و بار سقف را به کمک تیرچه های مذکور به تیرهای اصلی منتقل می کنند. اگر سقفی که به ترتیب فوق ساخته شده است از زیر نگاه می کنیم ضخامت تیرچه های مشاهده می شود ، به همین جهت آنرا دندانه ای نامند.