با پیشرفت علم ودانش بشری وگسترش جوامع شهری شیوه زندگی وعادات مردم نیز دستخوش تغییر وتحول گردیده است ویکی ازمواردمهم که ازتغیرمصون نمانده است عادات غذایی وذائقه افرادمی باشد.
باگسترش علم ودانش بشری وتوسعه شهرنشینی درکشورمان باعث شده است ازعادات وجیره های غذایی اصیل وسنتی فاصله بگیریم وبسوی غذاهای آماده کنسروشده روبیاوریم.درسفره های ایرانی غذاهایی چون آبگوشت،آش،ترخینه و…جای خودرابه انواع پیتزا،سوسیس و…داده است یکی دیگرازدلایل تغییر وتحول درسفره های ایرانی افزایش سطح توقعات مردم ومشکلات اقتصادی باعث شده است که زنان نیزدراقتصادخانواده نقش داشته باشند وهمانندمردان دربیرون ازخانه به کاروفعالیت مشغول باشند ودیگرفرصتی برای طبخ غذانداشته باشندومجبورمی شوندبدلیل خستگی ناشی ازکارونبودزمان کافی به غذاهای آماده نظیر انواع کنسروها وپیتزا و… روی بیاورند.
یکی دیگرازتغییرات مهمی که درذائقه افرادایجادشده تمایل افرادبه استفاده ازغذاهای سرخ شده درروغن می باشدکه علاوه برازدست دادن بعضی خواص وسرخ شدن در روغن باعث بروزانواع بیماریهای قلبی عروقی و… می گردد
انواع نوشیدنی های صنعتی جای خودرادرسفره ووعدهای غذایی مردم بازکرده اندکه این موادجدای ازعامل زمینه سازبرای چاقی، موادافزودنی مختلفی که به آنهاافزوده می شوند ممکن است اازبدن دفع نشوندودرقسمتهایی ازبدن چون کبدذخیره شوند ودراثرمصرف طولانی مدت باعث بروزمشکلات کبدی وپوکی استخوان گردند.
صنعتی شدن برغذای میان وعده ای دانش آموزان هم تاثیر گذاربوده است وآنها هم بجای مصرف موادغذایی چون نخودچی کشمش،نان وپنیر،و… روی به مصرف موادی چون پفک،چیپس،لواشک،تمر و…آورده اند.
تغذیه: فرایندی که طی آن غذاتهیه وتامین می شودو واردبدن شده وپس ازعمل متابولیسم بروی آن مورداستفاده سلولها قرارمی گیرد.
سوء تغذیه: بهم خوردن تعادل بین ورود مواد مغذی به بدن ومصرف موادمغذی دربدن ایجادمی شود.
موادغذائی:هرماده جامدیامایعی که بتواندنیازهای تغذیه بدن رامرتفع کند
تهیه غذابه عواملی چون دسترسی فیزیکی به غذا-توانایی خرید-آگاهی ازپخت غذا-تقسیم غذادرخانواده-بهداشت موادخوراکی و…بستگی داردوغذاممکن است ازطریق دهان-ورید-زیرجلد واردبدن شده ودرنتیجه فعل وانفعالاتی جذب می گردند.
نکته قابل تامل:دربعضی ازنقاط کشوردرمناطق روستائی وعشایری تقسیم غذادرخانواربه این صورت است که اول پدرخانواده کنارسفره می نشیندوغذا می خوردبعدفرزندان پسرودرآخرباقیمانده غذارامادرخانواده ودختران استفاده می کنند که این خودباعث انواع سوءتغذیه وبیماری دراین گروه می گردد.
موادمغذی به دودسته تقسیم می شوند:
1-موادمغذی ضروری: موادی هستند که بدن قادربه ساختن آنهانمی باشد وحتماًبایدواردبدن شوندمثل اغلب ویتامینها،بعضی اسیدآمینه ها و…
2-موادمغذی غیرضروری:بعضی موادغذائی رابدن ازمواددیگر می سازدمثل بعضی ویتامینها(ویتامینK )و…
عادات غذائی: به مجموعه آداب ورسوم وسنن وقواعدی است که درنحوه انتخاب،تهیه،توزیع ونگهداری ومصرف غذا است
عوامل موثربرعادات غذائی:عوامل ژنتیکی-فرهنگی-مذهبی-سیاسی-اقتصادی
تاریخچه تهیه سوسیس کالباس درایران
سابقه تهیه سوسیس وکالباس درایران ازسال1307هجری شمسی دربندرانزلی توسط فردی روسی شروع شد. سوسیس وکالباس یکی
ازفرآورده های غیربومی وغیرسنتی درکشورماست وماده اولیه ومهم آن گوشت قرمزمی باشدودرکنارآن موادی چون آرد.سویا.شیرخشک.کازئین.نشاسته.گلوتن.وانواع چاشنی مثل:زنجبیل-دارچین-سیر- زیره سیاه و..وموادنگهدارنده چون:پلی فسفاتها-نیتراتها-نیتریتها و… استفاده می شود.
دربرخی موارد ممکن است بدلیل عدم نظارت کافی ومستمرازمواداولیه خوب وسالم استفاده نکنند مشکل دوم مربوط به همین افزودنیهامی باشندهرماده افزودنی بایدشرایط ذیل راداشته باشد:1-قابلیت جذب آسان راداشته باشند 2-رنگش مناسب باشد3-ازلحاظ طعم ومزه مرغوب وپسندیده باشند 4-ضرروزیانی برای بدن نداشته باشند.
موادنگهدارنده
موادنگهدارنده موادی هستندکه ازتغییرات نامطلوب موادغذایی جلوگیری
می نمایندوقادربه خنثی کردن حالت اسیدی موادغذایی فاسدشونده هستندمصرف بیش ازحدآنهانیزمضربوده که بایدمصرف تحت کنترل ونظارت باشدکه این موادبه سه گروه تقسیم می شوند:
1-موادنگهدارنده آلی وشیرین:مثل اسیدسالسیلیک-اسیدسینالیک-
آلدئیدفرمیک- اسیدپیروپیوئیک و…
-موادنگهدارنده معدنی مثل نیتراتها-نیتریتها وسولفیتها و…
3-مواد نگهدارنده فرار:موادی که درحرارت معمولی بشدت فراربوده وحتی قادراندازمنافذپوششهامصرف شده درموادغذائی عبورنمایند.
نیتریت ونیترات سدیم وپتاسیم :ازجمله موادنگهدارنده معدنی می باشدکه درصنعت سوسیس وکالباس مورداستفاده قرارمیگیرندزیراعلاوه برعمل نگهداری تثبیت رنگ قرمز گوشت وجلوگیری ازتغییر رنگ وتیرگی آن می باشدمقدارمجازاین مواد درایران PPm 150می باشد.واستعمال بیش ازحدآن باعث تولیدماده ای بنام نیتروزامین خواهدشدکه این ماده سرطانزامی باشدومصرف بیش ازاندازه آن دراطفال نیزباعث مسمومیت خواهدشد.
نقش تغذیه دریادگیری:
اهمیت تغذیه راازدو دیدگاه موردبحث وارزیابی قرارمی دهیم:
1-تاثیرغذادردوران رشدوتکامل 2-تاثیرتغذیه درکارکردبدنی وذهنی دوران زندگی شواهدزیادی نشان می دهدکه تغذیه دردوران جنینی وسالهای اولیه زندگی تاثیربسیارزیادی برتکامل ذهنی ورشدجسمی کودک داردبگونه ای که سوءتغذیه دراین دوران می تواندباعث واپس زدگی ذهنی شودوتکامل جسمی وروحی کودک رابه تعویق می اندازدوکودکان مبتلابه سوءتغذیه نمی توانند دردوره های بعدی زندگی به توانائی ذهنی لازم برسند.این نکته ازاین
لحاظ اهمیت داردکه این افراددردوران تحصیل دچارمشکلات عدیده آموزشی خواهندشد.علی رغم پیشرفت تکنولوژی وتمدن بشری گرسنگی وسوءتغذیه دونقطه تاریک ولکه ننگ برتارک حیات بشراست وهرروزه 40هزارکودک بدلیل سوءتغذیه وفقربیماری جان خودرا ازدست می دهند.وهنوزبیش ازیکصدمیلیون کودک ازامکانات اولیه آموزشی محروم هستندکه60%آنهادخترهستنددرحالی که تامین تغذیه وسلامت کودکان ونسل آینده باید بعنوان محورکلیدی توسعه اجتماعی واقتصادی قرارگیردولی متاسفانه30%کودکان جهان ازکمبودپروتئین وانرژی رنج می برندوسالانه250هزارکودک دراثرکمبودویتامینA بینایی خودرا ازدست می دهند و5میلیون کودک به سبب کمبودیدازنظررشدجسمی وفکری آسیب می بینندوحدود150میلیون کودک دارای وزن کمترازاستاندارد می باشند. 3میلیون کودک دراثرابتلاء به اسهال می میمرندکه هزینه تامین سلامت یک کودک جهت پیشگیری از مرگ زودرس فقط5دلار می باشدودرمجموع سالیانه حدود13 میلیون کودک قادرنسیتند سال اول زندگی خودراپشت سربگذارند.
تاسالهاقبل میلیونها کودک بعنوان خیابانگرد-یتیم-آواره-قربانیان جنگهای خانمانسوز بودنداما اینک عمیق ترین وبی صداترین دشمنکودکان راسوءتغذیه تشکیل می دهدکه بدلیل خردسال بودن قربانیان این فاجعه راهی به تلویزیون وتریبونهای بین المللی ومیکروفونهای بزرگسالان نمی یابند.