چین
- ویژگی های جغرافیایی
کشور بزرگ چین درآسیای شرقی در مجاورت کشور های مغولستان، روسیه ، قزاقستان ، قرقیزستان، تاجیکستان، هند، نپال، بوتان ، برمه ، لائوس، ویتنام ، کره شمالی و اقیانوس آرام قراردارد .
این کشور در حدود 9500000 کیلومتر مرببع ( تقریبا 6 برابر ایران) وسعت دارد و بیش از یک میلیارد نفر در آن زندگی می کنند .مردم کشور چین پیرو عقاید بودا و کنفیسیوس و اسلام (حدود 6%) هستند واز نژاد زرد بوده و به زبان چینی صحبت می کنند. اساس اقتصاد کشور چین صنایع، استخراج معدن ، کشاورزی و دامداری در نواحی غربی و شمالی می باشد.
سابقه تاریخی
اگر چه فرشبافی سنتی قدیمی در چین است اما فرش به اندازه سایر هنر های تزئینی در چین رایج نیست وتقریبا به تازگی فرش وارد سبک رسمی ملزم شده توسط قوانین چین شده است.دلایل زیادی برای این امر وجود دارد . پشم به جز در استان های شمال غربی در جاهای دیگر به مبزان فراوان وجود نداشت و در آب و هوا و سبک زندگی چینی ، فرش آن اهمیت موجود در سایر کشور های شرقی را ندارد.
علاوه بر این دلایل علمی ، دلایل زیبایی شناسی نیز وجود دارد. بزرگان هنر چین ، فرش را به عنوان هنری فرعی در کنار هنرهای رسمی سلطنتی چین قلمداد می کردند. تا حدی به خاطر اینکه فرش داری دقت و کمال موجود در سایرهنرهای چینی نیست.
این دلایل و نبود نمونه هایی قدیمی از فرشبافی چینی نظر عموم مردم را به این سوق داده است که فرش چینی را با تولیدات صادراتی قرن بیستمی بشناسند.
اما نقاشی ها و منابع ادبی نشان می دهد که فرش در چین سابقه ای طولانی دارد و در زمان سلسله های " هان" (206 ق.م تا 220 میلادی ) و تا " تانگ" (618 تا 906 میلادی) ساخته شده است .فرشبافی اولین بار در دوران قدیم در مناطق مانند « نینگ ریا »شروع شده است. دراین مناطق روابط فرهنگی با میراث آسیای میانه قوی تر از این روابط با استان شرقی امپراتوری چین بوده است.
در قرن هفدهم در نتیجه ارتباطات متعدد با فرشبافان آسایی مرکزی ، فرشبافی در چین رواج بیش از پیش یافت و در اواخر این قرن امپراتوران چینی و نوادگان به فرشبافی اهمیت و اعتبار
زیادی قائل می شدند.
فرش های چینی تا ابتدای قرن بیستم در خارج از کشور معروفیتی نداشته و در سالهای بعد از جنگ جهانی بوده که فرش چینی در اروپا و آمریکا مورد توجه قرار گرفت و صادرات آن افزایش یافت.
- توزیع جغرافیایی فرش بافی
فرش بافی در چین توزیع جغرافیایی همگونی ندارد ، به طوری که در مناطق تیانجین و هبی و پکن روی هم 73% فرش این کشور تولید می شود.
جدول تخمینی میزان تولید فرش در مناطق مختلف چین
درصد تولید
تین چین یا تین تسن (Tainjin) و هپی (Hebei)
پکن(Beijing)
شانگهای(Shanghai)
سن کیانگ اویغور چی چی کو(Xinjiang Uyagur Zizhigu)
مناطق دیگر بخصوص شن دانگ (Shandong) گن چوودالیان(Dalian)
- مواد اولیه
پشم : پشم در کشور چین بیشتر از مناطق شمالی به دست می آید. پشم داخلی دارای خصوصیات بسیار خوب نظیر بلندی الیاف ، استحکام ، جلا ، قدرت کشش و حالت ارتجاعی است ولی عرضه آن نیازهای فرش بافی کشور را تامین نمی کند .کمبود داخلی پشم عامل باز دارنده ای در توسعه فر شبافی و افزایش تولید آن در چین است. برنامه های مربوط به استفاده از پشم مرینوس و تشویق دامداری در مناطق کوهستانی کشور از جمله اقدامات معمول در زمینه جبران کمبود پشم داخلی است. الیاف پشم بوسیله ماشین های ریسندگی آماده می شوند. پشم بنابر شماره الیاف ترکیبی است از پشم زلاندنو و چینی. چینی ها در حال بهبود نژاد گوسفند هایشان نیز هستند و حتی پشمی با رنگ طبیعی فوق العاده ای تولید کرده اند.این فرش ها از پشم با رنگ های طبیعی سیاه ، قهوه ای و طوسی بدون اینکه رنگ شوند، بافته می شوند. به عنوان یک توسعه دیگر، صنعت فرش چینی 600 رنگ و سایه مختلف رنگ بوجود آورده است.تمام این رنگ ها شماره گذاری شده اند و در تمام چین استفاده می شوند.
پنبه: کشور چین از تولید کنندگان عمده پنبه در جهان است .فرشبافی در چین از نظر تامین تار وپود فرش که معمولا از نخ پنبه ای چند لایه تهیه می شود، کمبودی ندارد.میزان تولید پنبه در چین در سال 1980 بیش از 7/2 میلیون تن بوده است.
ابریشم : چین سرزمین اصلی تولید ابریشم است و پرورش کرم ابریشم در این کشور نزدیک به 3000 سال سابقه دارد .تولید ابریشم خام در کشور چین در سال 1980 بیش از 35000 تن بوده است که بخشی از آن به مصرف فرشبافی رسیده است.تولید فرشهای ابریشمی در کشور چین سالانه بیش از 000/50 متر مربع می باشد.
- واحدهای تولیدی
فرش بافی در چین بر خلاف بسیاری از کشور های تولید کننده فرش ، صنعتی روستایی و خانگی نیست در این کشور بیش از 300 کارگاه بزرگ به تولید انواع فرش مشغول هستند .فرشبافان چینی در کارگاه های بزرگ بصورت متمرکز و کارخانه ای در 6 روز هفته به صورت تمام وقت کار می کنند.
از نظر توزیع جنسیت اکثر فرشبافان چینی زنان جوان هستند. البته مردان نیز در سال های اخیر به این شغل روی آورده اند. در واحدهای تولیدی متمرکز امکانات و شرایط مطلوب بهداشتی و سایر امکانات و تاسیسات ایجاد شده است و برای فرشبافان که اکثر زنان هستند امکاناتی چون مهد کودک ، بیمارستان و مسکن ارزان فراهم شده است.
یکی از ابتکارات جالب در فرش چین تعیین علائم تجاری و نام های سنتی برای فرش نقاط مختلف چین است که بطور مثال برای فرش های بافته در شهر پکن علامت ویژه «معبد بهشت» برای فرشهای بافته شده در شانگهای علامت «درنا» و «سرو» برگزیده اند . این کار موجب شده است تا بافندگان تشویق شوند و برای ارتقاء کمی و کیفی و سطح تولید در نتیجه خوشنامی شهر و دیارشان از هر لحاظ بکوشند.
- ساختار
گره فرش های چینی فارسی بافت نا متقارن می باشد با این تفاوت که نسبت به فرشهای ایرانی پرزها معمولاٌ کم تاب تر و کلفت تر هستند .فرشهای چینی نوعاٌ به پشت باز و به پشت بسته تقسیم می شوند که در اولی نخ های تار پیدا و دومی نا پیدا هستند.
عمده فرش های تولیدی در چین 19 رجی هستند .البته فرشهای 15 و 17 رجی نیز تولید می شود. فرشهای ناحیه « تین سین » معمولاٌ ظریف تر هستند و در میان آنها فرشهای 23 و 26و حتی 51 رجی نیز یافت می شود.فرشهای ابریشمی معمولاٌ رجشماری بالای 51 دارند. البته فرش های ابریشمی در پشت باف 43 و حتی 28 رجی نیز در چین بافته می شود.
در چین مانند بسیاری از کشور های تولید کننده فرش ، بیشتر فرش ها در اشکال و ابعاد سفارشات خارجی بافته می شود. بافت فرشهای گرد و بیضی شکل در کنار سایر اشکال فرش در چین متداول است ولی به علت مشکل بودن بافت فرشهای گرد و بیضی تنها درصد کمی از کل تولید فرشهای چینی در این نوع اشکال بافته می شوند.