گمباکایزن – نگرشی مبتنی بر عقل سلیم و کم کردن
هزینه در مدیریت نوین
کایزن چیست ؟
کایزن ترکیبی دو کلمه‌ای از یک مفهوم ژاپنی است که تعریف آن تغییر به سمت بهتر شدن یا بهبود مستمر و تدریجی است. در واقع کایزن بر این فلسفه استوار است که برای ایجاد بهبود در سازمان‌ها لازم نیست به دنبال تغییرات انفجاری یا ناگهانی باشیم، بلکه هر نوع بهبود یا اصلاح به شرط آنکه پیوسته و مداوم باشد، ارتقای بهره وری را در سازمان‌ها به ارمغان خواهد آورد.
KAI + ZEN = KAIZEN
معنی اصلی واژه کایزن ساده و گویاست : کایزن یعنی بهبود مستمر، بهبود مستمری که تمامی افراد یعنی مدیران کارکنان و کارگران را در بر می‌گیرد: فلسفه کایزن براین اصل استوار است که شیوه زندگی انسان شامل زندگی شغلی، زندگی اجتماعی و زندگی خانوادگی باید پیوسته و مداوم بهبود یابد. فرهنگ کایزن و تعامل آن در بین لایه‌ها و سازمانهای مختلف اجتماعی در ژاپن باعث شده است تا کارخانه به دانشگاه تبدیل شود و دانشگاه به کارخانه، کارگر از مدیر بیاموزد و مدیر از ایده‌های کارگر بهره‌مند گردد. پژوهشگر لباس کار بپوشد و به جای نشستن در برج عاج به صحنه تولید بیاید و فعالان صحنه‌های تولید به فکر و تدبیر در باب بهبودکار خویش بپردازند و به پژوهش روی آورند. پیام استراتژی کایزن در این جمله خلاصه می‌شود که حتی یک روز را نباید بدون ایجاد نوعی بهبود در یکی از بخشهای سازمان یا شرکت سپری نمود.
در مدیریت بر اساس کایزن، بالاترین سطح کیفیت با کمترین هزینه، بدون نیاز به فناوری پیچیده، و مبتنی بر عقل سلیم به دست می‌آید. در این میان همکاری و توجه نیروی انسانی اهمیت زیادی دارد. واقعیت این است که برای کسب موفقیت – در جهان شدیداً متغیر و غیر قابل برگشت – چاره‌ای جز توجه به نیروی انسانی، جزئیات عملیات کاری و تعیین رهیافت مناسب،وجود ندارد. مدیریت گمبا که ژاپن را در بسیاری موارد و بویژه در صنعت به حد اعلای ترقی رسانده است. امروزه به عنوان ابزاری موثر در جهان به کار گرفته می‌شود.
1- معرفی کایزن : در سال 1986 میلادی که کتاب کایزن (KAIZEN)، کلید موفقیت رقابت ژاپنی، منتشر شد، واژه کایزن به عنوان یکی از مفاهیم کلیدی مدیریت مطرح و پذیرفته شد. در زبان ژاپنی، کایزن، یعنی بهبود مستمر، البته بهبودی که همگان اعم از مدیران و کارکنان باید به آن توجه کنند و تقریباً کم هزینه باشد. فلسفه کایزن بر این اساس بنا شده که شیوه زندگی، اعم از کاری، اجتماعی و خانوادگی، بر تلاش در جهت بهبود مستمر تمرکز یابد. (8). مفهوم کایزن پاسخ به این سوال است که چرا شرکتها در ژاپن برای مدتی طولانی، ساکن و بدون حرکت نمی‌مانند. استفاده از کایزن به جای واژه‌هایی مانند بهره وری، کنترل کیفیت فراگیر، تولید بدون عیب، تولید بهنگام، و سیستم پیشنهادها تصویر واضح‌تری از عملکرد کارخانه‌های ژاپنی را نشان می‌دهد. پاره از مفاهیم اصولی کایزن عبارتند از:
کایزن و مدیریت؛
تأکید بر فرایند، به جای تأکید بر نتیجه هدف؛
پیروی از چرخه‌ها؛
اولویت بخشی به کیفیت در درجه نخست؛
اظهار نظر بر اساس آمار و داده‌های صحیح؛
مشتری را فرایند بعدی قلمداد کردن (11)
2- گمبا، محل واقعی انجام کار : در زبان ژاپنی، گمبا (GEMBA) به معنای محل واقعی و جایی است که عملیات اصلی سازمان در آن انجام می‌شود. در صنعت ژاپن، واژه گمبا به اندازه واژه کایزن شهرت دارد. دو واژه کایزن و گمبا، واژه‌هایی هستند که در قلب مدیران ژاپنی جای دارند و مدیران معمولاً تصمیمات خود را بر اساس درک کامل این دو واژه اتخاذ می‌کنند.