ماه محرم 1342 که مصادف با خرداد بود فرا رسید. امام خمینى از این فرصت نهایت استفاده را در تحریک مردم به قیام علیه رژیم مستبد شاه به عمل آورد.
امام خمینى در عصر عاشوراى سال 13 خرداد 1342شمسى در مدرسه فیضیه نطق تاریخى خویش را که آغازى بر قیام 15 خرداد بود ایراد کرد.
در همین سخنرانى بود که امام خمینى با صداى بلند خطاب به شاه فرمود : آقا من به شما نصیحت مى کنم، اى آقاى شاه ! اى جناب شاه! من به تو نصیحت مى کنم دست بردار از این کارها، آقا اغفال مى کنند تو را. من میل ندارم که یک روز اگر بخواهند تو بروى، همه شکر کنند... اگر دیکته مى دهند دستت و مى گویند بخوان، در اطرافش فکر کن.... نصیحت مرا بشنو... ربط ما بین شاه و اسرائیل چیست که سازمان امنیت مى گوید از اسرائیل حرف نزنید... مگر شاه اسرائیلى است ؟ شاه فرمان خاموش کردن قیام را صادر کرد. نخست جمع زیادى از یاران امام خمینى در شامگاه 14 خرداد دستگیر و ساعت سه نیمه شب ( سحرگاه پانزده خرداد 42 ) صدها کماندوى اعزامى از مرکز، منزل حضرت امام را محاصره کردند و ایشان را در حالیکه مشغول نماز شب بود دستگیر و سراسیمه به تهران برده و در بازداشتگاه باشگاه افسران زندانى کردند و غروب آنروز به زندان قصر منتقل نمودند. صبحگاه پانزده خرداد خبر دستگیرى رهبر انقلاب به تهران، مشهد، شیراز ودیگر شهرها رسید و وضعیتى مشابه قم پدید آورد.
نزدیکترین ندیم همیشگى شاه، تیمسار حسین فردوست در خاطراتش از بکارگیرى تجربیات و همکارى زبده ترین مامورین سیاسى و امنیتى آمریکا براى سرکوب قیام و همچنین از سراسیمگى شاه و دربار وامراى ارتش وساواک در این ساعات پرده برداشته و توضیح داده است که چگونه شاه و ژنرالهایش دیوانه وار فرمان سرکوب صادر مى کردند.
امام خمینى، پس از 19 روز حبس در زندان قصر به زندانى در پادگان نظامى عشرت آباد منتقل شد.
با دستگیرى رهبر نهضت و کشتار وحشیانه مردم در روز 15 خرداد 42، قیام ظاهرا سرکوب شد. امام خمینى در حبس از پاسخ گفتن به سئوالات بازجویان، با شهامت و اعلام اینکه هیئت حاکمه در ایران و قوه قضائیه آنرا غیر قانونى وفاقد صلاحیت مى داند، اجتناب ورزید. در شامگاه 18 فروردین سال 1343 بدون اطلاع قبلى، امام خمینى آزاد و به قم منتقل مى شود. به محض اطلاع مردم، شادمانى سراسر شهر را فرا مى گیرد وجشنهاى باشکوهى در مدرسه فیضیه و شهر به مدت چند روز بر پا مى شود. اولین سالگرد قیام 15خرداد در سال 1343 با صدور بیانیه مشترک امام خمینى و دیگر مراجع تقلید و بیانیه هاى جداگانه حوزه هاى علمیه گرامى داشته شد و به عنوان روز عزاى عمومى معرفى شد.
امام خمینى در 4 آبان 1343 بیانیه اى انقلابى صادر کرد و درآن نوشت : دنیا بداند که هر گرفتارى اى که ملت ایران و ملل مسلمین دارند از اجانب است، از آمریکاست، ملل اسلام از اجانب عموما و از آمریکا خصوصا متنفر است... آمریکاست که از اسرائیل و هواداران آن پشتیبانى مى کند. آمریکاست که به اسرائیل قدرت مى دهد که اعراب مسلم را آواره کند. افشاگرى امام علیه تصویب لایحه کاپیتولاسیون، ایران را در آبان سال 43 در آستانه قیامى دوباره قرار داد.
سحرگاه 13 آبان 1343 دوباره کماندوهاى مسلح اعزامى از تهران، منزل امام خمینى در قم را محاصره کردند. شگفت آنکه وقت باز داشت، همانند سال قبل مصادف با نیایش شبانه امام خمینى بود.حضرت امام بازداشت و به همراه نیروهاى امنیتى مستقیما به فرودگاه مهرآباد تهران اعزام و با یک فروند هواپیماى نظامى که از قبل آماده شده بود، تحت الحفظ مامورین امنیتى و نظامى به آنکارا پرواز کرد. عصر آنروز ساواک خبر تبعید امام را به اتهام اقدام علیه امنیت کشور ! در روزنامه ها منتشر ساخت.
علی رغم فضاى خفقان موجى از اعتراضها به صورت تظاهرات در بازار تهران، تعطیلى طولانى مدت دروس حوزه ها و ارسال طومارها و نامه ها به سازمانهاى بین المللى و مراجع تقلید جلوه گر شد.
اقامت امام در ترکیه یازده ماه به درازا کشید در این مدت رژیم شاه با شدت عمل بى سابقه اى بقایاى مقاومت را در ایران در هم شکست و در غیاب امام خمینى به سرعت دست به اصلاحات آمریکا پسند زد. اقامت اجبارىدر ترکیه فرصتى مغتنم براى امام بود تا تدوین کتاب بزرگ تحریر الوسیله را آغاز کند.
مجاهدین خلق و 15 خرداد 1342
در بررسی مطالب منتشره شده در نشریه مجاهد روز 15 خرداد سال 1342 بوضوح جعل و تحریف یک واقعه تاریخی بچشم می خورد . تعریف مجاهدین از پانزده خرداد قبل از 30 خرداد 1360 با تعریف آنها از این واقعه در پس از 30 خرداد 1360 دقیقاٌ 180 درجه با هم در تضاد و تناقص قرار می گیرند . بنحوی که هر محقق منصفی پس از مطالعه مواضع مجاهدین در خصوص این قضیه تاریخی بخوبی در می یابد که عمق دشمنی مجاهدین با جمهوری اسلامی و رهبری آن حتی به گذشته تاریخ نیز تسری پیدا کرده و باعث شده تا مجاهدین علناٌ به تحریف و واژگون نمایاندن 15 خرداد بپردازند .
در نشریه مجاهد شماره 81 تاریخ 14 خرداد 1359 تحت عنوان " درسها و پیام قیام 15 خرداد " می خوانیم . " گفتنی که در جریان مبارزات سالهای 42 - 40 و با حضور فعال روحانیت مبارز درآن به رهبری امام خمینی نیز دو نوع اسلام از هم فاصله گرفته بود یک اسلام مسالمت جو تسلیم طلب و سازشکار و متمایل به قرار گرفتن در خدمت قدرتمندان و یک اسلام سرسخت و پرخروش و مبارز و متمایل به در آمیختن با توده های محروم و قرار گرفتن در خدمت آنها ، و همین اسلام بود که توان ، پتانسیل و دینامیزم مکتب را به اذهان روشنفکر و جوان انقلابی الهام می کرد.
همانگونه که ملاحظه نمودید دسته بندی مجاهدین از اسلام شامل دو نوع اسلام تسلیم طلب و اسلام سرسخت و پر خروش می شود که در راس اسلام پرخروش " حضور فعال روحانیت مبارز به رهبری امام خمینی " ذکر شده است .
و فقط سه سال پس از تحلیل فوق یعنی دقیقاٌ 12 خرداد ماه 1362 در نشریه شماره 154 مجاهد مطلبی تحت عنوان " 15خرداد نقطه عطفی در تاریخ مبارزات خلق " چنین می خوانیم :
" به این ترتیب 15 خرداد با تولد ایدئولوژیکی و تاریخی عنصر مجاهد خلق " به سرفصلی تبدیل گردید که صف انقلابیون و رهبران راستین خلق را از خیل مدعیان دروغین و بی صلاحیت رهبری مشخص نمود و سره را از ناسره جدا ک رد . این مرزبندی از جنبه ی ایدئولوژیک نیز عمدتاٌ مبین بروز رشد تعارض آشتی ناپذیر میان دو نوع اسلام به کلی متضاد بود : یکی اسلام انقلابی مجاهدین که پیام آور " آزادی و آگاهی و نفی استثمار " بود و دیگری مجموعه ای از تفاسیر و برداشت های ارتجاعی و استثماری ک بخصوص توسط خمینی و خمینی گرایان نمایندگی می شد .
و بالاخره معلوم نیست که در آن روز چند دسته اسلام وجود داشت اسلام مسالمت جو - اسلام سرسخت ، اسلام انقلابی و یا اسلام ارتجاعی ؟!
هر چند که در بحث های مطرح شده در نشریه شماره 81 اصلاٌ نامی از مجاهدین یا نقش آنها در جریان 15 خرداد ذکر نشده مشخص نیست چرا بعداٌ مجاهدین را بعنوان یک طرف قضیه 15 خرداد حساب می کند و اسلام خود را در تعارض با اسلام خمینی قرار می دهند ؟
حال اینکه حتی بر اساس همان مطالب منتشر شده در نشریه شماره 81 یا آوری می شود که " روز15 خرداد زادروز یک نسل انقلابی و همچنین تجدید حیات یک مکتب انقلابی است . 15 خرداد نقطه پایان مبارزات رفرمیستی و زاد روز " انقلاب " است . در این روز در میان آتش و خون نسل مصممی زاده شده که ارتقاء مبارزات رهائی بخش میهنمان را به یک حرکت طراز نوین انقلابی وجهه ی همت خود قرار داد . "
و جالب اینجاست که در 15 خرداد 1342 اصلاٌ چیزی به نام " سازمان مجاهدین خلق ایران " وجود خارجی نداشته است و این سازمان رسماٌ در سال 1344 اعلام موجودیت نموده است . و حداکثر نقشی که نشریه مجاهد (با ارفاق) به عناصر مجاهد در جریان قیام 15 خرداد داده چنین است . " مثلاٌ سازمان مجاهدین خلق بنیانگذاران آن از نزدیک ، مبارزات منتهی به 15 خرداد را تجربه کرده بودند ، با دریافت پیام قیام 15 که می توان آن را مختصراٌ در کلمات " مکتب و انقلاب " خلاصه کرد ... "
بر این اساس اولاٌ سازمان مجاهدینی در کار نبوده است ، ثانیاٌ بنیانگذاران آن " دریافت کنندگان پیام قیام خرداد " بوده اند و نه ارائه دهنده " اسلام انقلابی " و به تعبیر نشریه مجاهد درگیری بین دو جناح از روحانیون بوده و مشخص نیست مجاهدین که قرار شده پس از این روز زاده شوند چطور می توانسته اند در ایجاد آن نقش بازی کنند . ؟
در تایید مطالب فوق قسمت دیگری از نشریه مجاهد شماره 81 اشاره شده که اسدالله اعلم با طرح مسئله ی انجمن های ایالتی و ولایتی در صدد " ایجاد شکاف بین مخالفین " بوده است و " جناح راست روحانیت ، نمی تواند هدف این مانورهای مزدورانه رژیم را درک کند و با خرده کاری و پرداختن به مسائل جزئی [ نظیر همین انجمن ها ] عملاٌ از مسئله ی اصلی که خود رژیم و وابستگی بی چون و چرایش به آمریکاست غافل می ماند .
و دقت می فرمائید که بر اساس تحلیل خود مجاهدین مسئله بین دو " جناح " روحانیت مطرح بوده و اصلاٌ بحثی بنام مجاهدین " و اسلام انقلابی " آنها در میان نبوده است . و حال ادامه تحلیل مجاهد را راجع به جناح " روحانیت مترقی " و مبارزات آنها چنین دنبال می کنیم .
" بر خلاف این جناح ، روحانیت مبازر به رهبری امام خمینی ، اولاٌ دست از بازی و مماشات با رجال سیاسی بر می دارد و به توده های مردم روی می آورد و ثانیاٌ شعار سرنگونی رژیم را به تدریج مطرح می کند .
امام خمینی در سخنانی به مناسبت رفراندوم قلابی شاه می گوید : " 000 اگر به بیدار کردن و متوجه ساختن توده ی مردم اقدام نکنیم و از افتادن آنها به دام استعماری که برای آنان گسترده اند جلوگیری ننمائیم ، ملت اسلام در معرض فنا و تضاهرات قرار خواهد گرفت . "
" به زودی در شهرهای قم ، تهران ، مشهد و 000 گسترده تر می گردد ، شعار امام خمینی محور گروه های مبارز است . مردم معترض فریاد می زنند : " خمینی خدا و باز در یک موضعگیری کاملاٌ متضاد در نشریه 154 همین " محور گروههای مبارز " را به باد انتقاد گرفته و او را محکوم به سازشکاری با رژیم شاه می نماید : " منجمله عمکرد همین خمینی ... مبارزه ی او با شاه تا آن زمان ( در آستانه ی قیام مردم در 15 خرداد ) گاه در ارسال تلگراف به " حضور مبارک اعلیحضرت همایونی " و اظهار نگرانی از این که " دولت به زن ها حق رای داده ": و نصیحت و برانگیختن " خاطر همایونی " به " حفظ دین مبین اسلام " به منظور فراهم کردن موجبات " دعاگوئی ملت مسلمان " و ... خلاصه می شده است و بعد از 15 خرداد نیز که دیگر با تغییر شرایط امکان این قبیل نصیحت گوئی ها منتفی گردیده ، در لاک خود فرو رفت .