نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات دریادگیری
فناوری اطلاعات و ارتباطات درمدت زمان کوتاهی که ازپیدایش آن می گذرد توانسته است تغییرات فراوانی را درنحوه زندگی بشر به وجود آورد. یکی از زمینه هایی که سهم عمده ای ازاین تغییرات را به خود اختصاص داده است، یادگیری است . نقش فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی درچرخه یادگیری بسیاراهمیت دارد.
دریادگیری به شیوه سنتی، فرد مجبور بود که به طورمداوم بخواند و بنویسد و ارتباط ، تقریبا یک طرفه بود. اما با به کارگیری فناوری اطلاعاتی و ارتباطی دریادگیری ، فرد علاوه براین مهارتهای پایه ، نیازمند داشتن مهارت دراستفاده ازفناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی میباشد . یادگیری های مبتنی برفناوریهای نوین اطلاعاتی، با ایجاد تغییرات بنیادین درمفاهیم آموزش سنتی، توانسته است بسیاری ازناکارآمدیهای نظامهای آموزشی را رفع کرده و دگرگونی های اساسی را درآموزش به وجود آورد . با استفاده ازدنیای مجازی دریادگیری، میتوان به روشهای نوین و کارامدی ازیادگیری دست یافت .
علت کاربرد فناوری اطلاعاتی و ارتباطی دریادگیری، آموزش بهتر و سریعتر میباشد . کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات درآموزش، نوع جدیدی ازیادگیری را به وجود آورد، به طوریکه یادگیری تنها به صورت حضوری انجام نمیشود. زیاد ضرورتی ندارد که یادگیری حضوری و رودررو باشد و انتظارمیرود که یادگیری درمحیط هایی غیرازکلاس، امکان پذیرباشد، به نحوی که بتوان اطلاعات را به راحتی با سایریادگیرندگان به اشتراک گذاشت. این تحول سبب تغییر نقش معلم و نیز نقش کتابخانه ها شده است. به این ترتیب، نوع جدید یادگیری، یادگیری الکترونیکی نام گرفت .
مفهوم یادگیری الکترونیکی
همانگونه که فناوری اطلاعات و ارتباطات دربسیاری ازفرایندهای کاری روزمره همانند بانکداری الکترونیکی، تجارت الکترونیکی،پست الکترونیکی، دولت الکترونیکی و ... مورد استفاده قرارمیگیرد، حوزه یادگیری الکترونیکی یا E-Learning از این نوع فناوری بهره برده است.
حذف محدودیتهای مکان، زمان و سن یادگیرنده که روزگاری دسترس ناپذیر به نظرمی رسیدند ، امروز دیگر محدودیت های بزرگی به نظرنمیرسند . ازطرفی باید توجه داشت که به وجود آمدن نیازهای گسترده و جدید درمیان جوامع با ادامه استفاده ازروشهای سنتی نظام آموزشی قابل تأمین نیست. یادگیری مبتنی بررایانه، یادگیری مبتنی برفناوری اطلاعاتی، کلاس مجازی، کتابخانه های مجازی و ... راه را برای پیدایی شیوه های نوین
آموزش ، هموار ساخته اند.
به لحاظ لغوی، به مجموعه فعالیتهای آموزشی که با استفاده ازابزارهای الکترونیکی اعم ازصوتی، تصویری، رایانه های شبکه ای- مجازی صورت بگیرد یادگیری الکترونیکی گفته میشود. یادگیری الکترونیکی، نظامی مبتنی برفناوری اطلاعاتی و ارتباطی ( همانند سخت افزار، نرم افزار و شبکه های رایانه ای) به منظورایجاد، نگهداری، توسعه و دردسترس قراردادن مواد مطالعاتی/آموزشی برای دانشجویان میباشد که فعالیتهای مطالعاتی/آموزشی را هدایت میکند و ارزیابی دانشجویان را بدون نیاز به وجود محلی برای یادگیرندگان و معلمان امکان پذیرمیکند.
ضرورت فناوری اطلاعات IT ) برای آموزش
فناوری وسیله ای برای توسعه و افزایش توانایی ها و قابلیت های زیستی بشراست ، در جامعه رو به تکامل امروز هر فرد برای ادامه حیات به سواد علمی و فناورانه نیاز دارد و همه افراد باید در مورد استفاده یا عدم استفاده و نتایج این پدیده در زندگی آگاه باشند ، یکی از ابتکارات جدید در برنامه درسی کشور های پیشرفته استفاده از فناوری های جدید به ویژه فناوری اطلاعات در محتوای کتاب های درسی می باشد بدین منظور مفاهیم فنی مربوط به آن در
کتاب های درسی گنجانده شده است به عبارتی آموزش فناوری از همان کودکی و در دوران دبستان در برنامه های درسی این کشور ها داده می شود .
یکی از مهمترین مهارت های پیش بینی شده در کتاب های درسی کشور های پیشرفته داشتن سواد رایانه ای و کار با رایانه است ، مثلا در کتاب علوم سوم ابتدایی ژاپن (صفحه 32 تمرین الف) از دانش آموز خواسته شده است مقدار مواد غذایی یک هفته یکی از حیوانات را اندازه گرفته و سپس مقدار مواد مصرفی را برای یک ماه و آنگاه برای یک سال محاسبه کرده ( با استفاده از ماشین حساب ) و سپس ( با استفاده از رایانه نمودار ) و جداول مربوط را رسم کنند .
یکی از فواید آموزش فناوری های جدید به دانش آموزان ، از بین رفتن ترس از فناوری جدید
می باشد و این خود ، آنان را برای آینده که سواد رایانه ای و سواد فناورانه یکی از نیاز های بشر است آماده می کند .
بهره گیری از فناوری به نحو مطلوب و اثر بخش در سطح مدارس کار آسانی نیست وجود فناوری در مدرسه هنگامی نمود پیدا می کند که معلم و دانش آموز کار و اهمیت آن را در فرایند یاد دهی – یادگیری بشناسند وآن شناخت را باروش های یادگیری و یاد دهی تلفیق کنند، وجود فناوری در مدرسه به خودی خود هیچ ضمانتی برای یادگیری بهتر نیست ، رایانه یا هر ابزار فناورانه دیگر می تواند زمینه ای از دنیای واقعی را برای دانش آموزان فراهم کند و او را به حل مسایل پیچیده ترغیب و کمک کند رایانه باعث حضور فعال یادگیرنده در عرصه یادگیری می شود و امکان مشارکت جمعی را از طریق شبکه های اینترنت و تبادل افکار و آرا فراهم می کند .
یکی از ویژگی های بارزی که اساس ایجاد انگیزه در کودکان برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ( ICT) است ویژگی تعاملی آن است ،برخورداری ICT از قابلیت ذخیره سازی ،مرتب کردن و بازیابی ، مقادیر زیادی از اطلاعات را در اختیار دانش آموزان قرار می دهد که ضرورتا در کلاس های معمولی و یاکتابخانه مدرسه موجود
نمی باشد ، دانش آموزان می توانند از طریق جستجو در جستجو گرهای مناسب آخرین اطلاعات مورد نیاز را استخراج نمایند .
در نگرش سنتی معلمان به منزله مخزنی از اطلاعات و دانش نگریسته می شود و هدف شغلی معلمان القای این اطلاعات در ذهن دانش آموزان می باشد ، اگر این نگرش درست هم باشد اطلاعات جهانی با چنان سرعت شگفت آوری رو به افزایش است که هیچ معلمی نمی تواند امیدوار باشد که توان انتقال تمام اطلاعات مورد نیاز را ( به طور جامع ) به دانش آموزان داشته باشد . فناوری ، دنیایی را که مدارس در آن واقع اند متحول کرده است اکنون زمان آن است که معلمان به این تحولات گردن نهند ، دگرگونی های دنیای ما آنقدر سریع و سرنوشت سازند که مدارس
نمی توانند بدون تغییر بمانند یا صرفا تغییرات سطحی انجام دهند .
در سیستم آموزش سنتی ، کتاب های درسی کاغذی ، تکالیف کاغذی و استاد و کلاس حضوری بوده و چه بسا
با جا ماندن یا فرا نگرفتن محتوای یک درس ، امکان تکرار وجود نداشته باشد . در مقابل در محیط آموزش الکترونیکی ، کتاب ها و مطالب آموزشی به فایل هایی تبدیل می شوند که علاوه بر ویژگی تکرار بی پایان ، دارای جذابیت تصویری ، شنیداری و متنی هستند .
به طور کلی باید گفت ، فرایند آموزش ، خواهی نخواهی به سمت آموزش انتخابی و هوشمند الکترونیکی در حال گذار است . از سال 1381 که برنامه ملی توسعه و کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد تصویب قرار گرفت ، گام های اولیه برای ایجاد زیرساخت های آن در توسعه منابع انسانی دیده شد . در این راستا مدارس به عنوان مهم ترین حلقه و پایه توسعه ملی در نظر گرفته شدند و وزارت آموزش و پرورش برای برداشتن گام های نخستین ، با جذب اعتبارات مورد نیاز ، آغاز به راه اندازی آزمایشگاههای رایانه ایIT در آموزشگاههای دوره متوسطه نمود .
البته توسعه ICT تنها به تجهیز سخت افزاری پایان نمی یابد . این توسعه نیاز مبرم به برنامه ریزی دقیق و
گسترده ای برای آموزش معلمان و تغییر نگرش در مدیریت مدارس دارد تا بتوان از طریق ایجاد فضای مناسب یادگیری و درگیر کردن همه دست اندرکاران آموزشگاه و دانش آموزان به این مهم دست یافت