فصل اول – تعاریف
این فصل به تعریف اصطلاحها و کلمه های بکار رفته در آئین نامه می پردازد .
1 - زمین ( ارت )[1] :
رسانندگی جرم زمین را درصورتی که پتانسیل الکتریکی در هر نقطه از زمین به صورت قراردادی برابر
صفر در نظر گرفته شود ، زمین ( ارت ) می نامند .
2 - سیستم اتصال به زمین ( ارتینگ )[2] :
یک یا چند الکترود همراه با سیمهای ارت را که قابلیت اتصال به ترمینال اصلی داشته باشند ، سیستم
اتصال به زمین (ارتینگ ) می نامند.
3 – الکترود ارت (زمین )[3] :
رسانا یا گروهی از رساناهای متصل به هم است که اتصال الکتریکی به زمین را فراهم می کنند.
4 – مقاومت الکترود ارت[4]:
مقاومت بین ترمینال اصلی زمین و کره زمین است .
5 – امپدانس حلقه اتصال به زمین[5] :
امپدانس حلقه جریان اتصالی زمین است که شروع و پایان آن نقطه اتصالی است و با z sنشان داده
می شود .
حلقه اتصالی زمین درسیستمهای مختلف به شرح ذیل است :
الف- سیستمهای TN
نقطه شروع ( محل اتصالی ) ، از بدنه دستگاه به ترتیب به سیم ارت ، شینه ارت ، شینه نول ، نقطه
ترانس ، سیم پیچ ترانس ، سیم فاز اتصالی و نقطه اتصال به بدنه .
ب – سیستمهای TT و IT
نقطه شروع (محل اتصالی ) ، سیم اتصال به زمین ، الکترود زمین ، زمین ، الکترود سیستم ، شینه نول ،
نقطه صفر ترانس ، سیم فاز اتصالی و نقطه اتصالی.
6 – اتصالی :
حالتی از مدار است که جریان در مسیری غیر عادی یا بدون اینکه پیش بینی شده باشد یا در نظر
گرفته شود ، جاری می شود . این جریان امکان دارد از نقص در عایق بندی یا از بستهای به کار رفته
بر روی عایق رساناها ناشی شود .
7 – جریان اتصال به زمین (جریان اتصال کوتاه )[6] :
اضافه جریانی است که درنتیجه بروز اتصالی با امپدانسی قابل چشم پوشی بین هادیهایی با
پتانسیل های مختلف در شرایط عادی کار برقرار شود.
8 – جریان نشتی زمین[7] :
جریان جاری به زمین یا رساناهای دیگری را که مدار الکتریکی آنها به زمین راه دارد ، جریان نشتی
زمین می نامند . درصورت استفاده از خازن در مدارها ، امکان دارد جریان مذکور دارای مقداری جزء
خازنی هم باشد.
9 – سیم اتصال به زمین (سیم ارت )[8] :
سیم حفاظتی را گویند که ترمینال اصلی ارت تأسیسات را به الکترود ارت یا سایر قسمتهای اتصال به
زمین وصل می کند.
10- سیم خنثی (نول)[9] :
سیمی متصل به نقطه خنثی در سیستم (صفر زمین ) که قادر است انرژی الکتریکی را انتقال دهد.
11 - هادی حفاظتی ( PE )[10] :
دربعضی از اقدامات حفاظتی برای تأمین ایمنی در برابر برق گرفتگی لازم است با استفاده از هادی حفاظتی قسمتهای زیر به همدیگر وصل شوند :
-بدنه های هادی ؛
-قسمتهای هادی بیگانه ؛
-ترمینال اصلی زمین ؛
-الکترود زمین ؛
-نقطه صفر ترانس ( نقطه خنثی ) ؛
12 – سیم غلافدار فلزی به منظور زمین کردن :
یک نوع سیستم سیم کشی است که در آن سرتاسر طول یک یا چند سیم عایق دار توسط نوار یا غلاف فلزی پوشانده شده و مانند هادی PEN عمل می کند.
13 – سیم مشترک ارت – نول ( PEN )[11] :
سیمی را که به طور مشترک ، هم کار سیم اتصال به زمین وهم کار سیم نول را انجام دهد ، سیم
PEN می نامند .
14- قسمتهای بی حفاظ ( روباز ) هادی :
قسمت بی حفاظ از تجهیزات را که قابل لمس بوده و حامل برق نیست ، اما امکان برقدار شدن
درشرایط اتصالی رادارد ، قسمت بی حفاظ هادی می نامند.
15 – ترمینال اصلی اتصال به زمین ( ارتینگ )[12] :
ترمینال یا شینه ای را گویند که برای اتصال به سیمهای محافظ تهیه شده و سیمهای هم پتانسیل
کننده و سیمهای اتصال به زمین ( ارت ) ، یا هر وسیله ای که به عنوان اتصال به زمین ( ارتینگ ) به
کار می رود ، به آن وصل می شوند.
16 – قسمتهای برقدار [13] :
سیم یا قسمتهایی از رسانا را که برای استفاده های معمولی برقدار شده اند ، قسمتهای برقدار
می نامند .
سیم نول نیز شامل این قسمتهاست ، اما طبق قرارداد ، سیم PEN ( سیم مشترک ارت – نول ) به
عنوان قسمت برقدار محسوب نمی شود.
17 – پتانسیل زمین ( ارت ) [14] :
پتانسیل الکتریکی ایجاد شده نسبت به جرم موجود زمین یا نسبت به سطح زمین اطراف الکترود
ارت را هنگامی که جریان الکتریکی از الکترود به زمین جاری شود ، پتانسیل زمین می نامند.
18- گرادیان پتانسیل ( دریک نقطه از زمین ) [15]:
اختلاف پتانسیل اندازه گیری شده بر واحد طول یک نقطه را در جهتی که پتانسیل بیشترین مقدار
را داشته باشد ، گرادیان پتانسیل می نامند.
19 – دستگاه های سیار ( قابل حمل ) [16]:
دستگاههای الکتریکی را می نامند که در حال حرکت کار می کنند یا اینکه می توانند به آسانی از
محلی به محل دیگر حرکت داده شوند. درحالی که به پست توزیع برق متصل هسّتند .
20 – قسمتهایی که به طور همزمان باهم قابل دسترسی هستند[17] :
سیمها یا قسمتهای رسانا که به طور همزمان در موقعیتهای مخصوصی قابل لمس هستند . این
قسمتها شامل بدنه های برقدار ، قسمتهای بدون حفاظ ( روباز ) ، هادیهای بیگانه ، سیم ارت و
الکترودهای ارت هستند.
21- دستگاه پس ماند جریان ( RCD )[18] :
دستگاه سوئیچینگ مکانیکی یا مجموعه ای از دستگاهها که در شرایط مشخصی سبب بازنگه
داشتن اتصالات در مواقعی می شوند که پس ماند جریان به مقدار معینی رسیده باشد.
22 – هادی بیگانه:
قسمتی از رساناها را که احتمال ایجاد پتانسیل ، به ویژ ه پتانسیل ارت در آنها وجود دارد و قسمتهای شکل یافته ای از تجهیزات الکتریکی نیستند ، هادی بیگانه می نامند.
23- وسایل قطع و وصل و کنترل [19]( قبل یا بعد از تابلو)
. تجهیزاتی است که برای وصل یک مدار الکتریکی با هدف ذیل پیش بینی می شود:
-حفاظت
-کنترل
- جدا کردن
-انجام عملیات قطع و وصل
24 – تابلو[20] ( مجموعه ای از تجهیزات قطع و وصل و کنترل ) :
ترکیبی است از فیوز ها ، لوازم قطع و وصل ورله های کنترل که کلیه اتصالات الکتریکی و مکانیکی
بین آنها و نیز وسایل اندازه گیری مانند آمپرمتر یا ولتمتر را نیز شامل می شود .
25- حصار [21]:
حفاظی است که از تماس مستقیم با ولتاژ های خطرناک جلوگیری می کند.مانند حصار ترانس پست
برق فشار قوی .
26 - باتری[22] :
یک سیستم الکترو شیمیایی است که قادر به ذخیره انرژی الکتریکی دریافتی به صورت شیمیایی
است و آن را از طریق تبدیل ، باز پس می دهد.
27 - کانال کابل[23] :
محفظه یا پوششی است که بالای زمین یا داخل آن قرار دارد و در بعضی موارد دارای تهویه است و
ابعاد آن اجازه ورود افراد را به داخل آن نمی دهد ، ولی امکان دسترسی به هادیها یا کابلها در تمامی
طول آن امکان پذیر است .
28 - سینی کابل[24] :
تکیه گاه پایه داری برای کابل است که لبه های آن برگشته و بدون پوشش است و ممکن است دارای
منافذ پرس شده باشد .
29 - تونل کابل [25]:
محفظه ای است به شکل راهرو و آدم رو ، حامی سازه های نگهدار برای هادیها یا کابلها و مفصلها
که دسترسی آزاد برای افراد در تمام طول آن ممکن باشد .