هرساله تعداد زیادى از مردم دچار سوختگى مى شوند که نیمى از این موارد در کودکان و خردسالان پیش مى آید. هر چند پیشرفت هاى عمده اى در درمان سوختگى حاصل شده است اما بسیارى از عوارض جسمى سوختگى تا مدتها گریبانگیر نجات یافتگان است. سوختگى ها از نظر شدت آسیب رسانى به بافت هاى بدن به سه درجه تقسیم مى شوند :
سوختگى درجه یک که در آن فقط لایه سطحى پوست آسیب مى بیند و علامت آن تنها سوزش و قرمزى پوست است. سوختگى درجه دو که در آن لایه هاى زیرى پوست هم آسیب مى بینند و همراه با درد و سوزش و تاول است.
سوختگى هاى درجه سوم که پوست بطور کامل آسیب مى بیند و بافت هاى زیر آن مانند عضلات و استخوان ها نیز ممکن است دچار آسیب شوند و اغلب نیازمند پیوند زدن و جراحى است.
علاوه بر درجه سوختگى درصدى از سطح بدن که سوخته است نیز وخامت وضعیت مصدوم مؤثر است.
در مواقع مواجهه با مصدوم سوختگى اقدامات اولیه زیر را قبل از رساندن او به مراکز درمانى انجام دهید :
- متوقف کردن سوختگى با جدا کردن مصدوم از منبع سوختگى
- در سوختگى هاى ناشى از عوامل حرارتى یا شیمیایى غیر خشک از آب خنک براى شستن پوست آسیب دیده استفاده کنید.
- اگر تنفس بیمار متوقف است او را احیاء کنید.
- محل سوختگى را با گاز استریل یا در صورت نبودن آن با پارچه تمیز بپوشانید.
- مصدوم را سریعاً به مراکز درمانى نزدیک براى اقدامات پزشکى لازم برسانید.
مواردى که سوختگى از درجه یک باشد یا سطح سوختگى پوست خیلى کم و ازدرجه دوم باشد
مى توان به صورت خانگى با استفاده از پمادهاى سوختگى و پانسمان مناسب آن را درمان کرد.
لازم به تذکر است سوختگى ناشى از برق گرفتگى معمولا از نوع درجه ۳ است و احتیاج به مراقبت هاى ویژه پزشکى دارد.
مشخصات و درمان
۱ – هرگز روغن یا پمادهای روغنی روی سوختگی نمالید . این موارد موجب عدم دفع حرارت در محل آسیب شده و باعث عفونت شود .
۲ – همیشه در موارد زیر باید به مرکز طبی مراجعه کرد :
· اگر قربانی یا صدمه دیده کودک و یا سالخورده باشد .
· سوختگی بیش از یک قسمت از بدن را درگیر کرده باشد .
· سوختگی در قسمتهای حساس بدن رخ داده باشد . ( دستها – صورت – پاها و … )
· سوختگی درجه ۳ باشد
· سوختگی با مواد شیمیایی
انواع سوختگی :
· درجه ۱
·درجه ۲
·درجه ۳
سوختگی های شیمیایی
- سوختگی درجه ۱ : آسیب به لایه خارجی پوست وارد می شود .
علائم و مشخصات سوختگی :
۱. قرمزی
۲. درد متوسط
۳. تورم و آماس
درمان :
۱. قسمت آسیب دیده را فوراً در آب سرد فرو ببرید .
۲. آنرا در زیر آب سرد و یا یک پارچه مرطوب نگهدارید تا زمانی که درد کاهش یابد .
۳.برای محافظت از محل سوختگی آنرا با یک گاز خشک و تمیز بپوشانیم .
- سوختگی درجه ۲ : سوختگی به دومین لایه پوست نفوذ می کند .
مشخصات وعلائم :
۱. تاول
۲. پوست زبر و خشن و قرمز
۳. تورم و آماس
۴. درد خیلی شدید
درمان :
۱. فرو بردن موضع آسیب دیده به داخل آب سرد و یا استفاده از پارچه مرطوب در اسرع وقت .
۲. خیلی ملایم و آهسته منطقه آسیب دیده را خشک کنید . هرگز آنجا را مالش ندهید زیرا خراشیدن و مالیدن محل باعث پاره شدن تاولها و مساعد کردن زمینه عفونت می شود .
۳. محل آسیب دیده را با یک باند خشک و استریل بپوشانید .
۴. اگر سوختگی در ناحیه بازو و یا پاها قرار دارد عضو مربوطه را تا جای ممکن بالا نگهدارید .
۵. « سوختگی درجه ۲ باید طی چند هفته بهبود یابد . »
- سوختگی درجه ۳ :
درد در سوختگی درجه ۳ کمتر از سوختگی درجه ۲ می باشد زیرا سلولهای عصبی در بافت آسیب دیده در حقیقت تخریب می شوند . اما با این حال آسیب و صدمه خیلی شدیدتر از نوع ۲ می باشد .
در اینحالت سوختگی به لایه سوم پوست نیز نفوذ می کند .
مشخصات و علائم :
ظاهر آسیب بصورت سفید و یا زغالی شدن است .
درمان :
۱. هیچ لباس و یا پوششی را روی محل آسیب دیده نگذارید ویا حرکت ندهید .
۲. آب سرد و یا درمان طبی را برای سوختگی بکار نبرید .
۳. لباس تمیز و خشک بپوشید و منطقه آسیب دیده را لخت بگذارید .
۴. اگر سوختگی در بازو و دستها و یا پاها می باشد عضو آسیب دیده را بالاتر از سطح قلب نگهدارید .
۵. اگر فرد صدمه دیده دچار سوختگی ناحیه صورت شده است ، مرتباً او را از نظر وضعیت تنفس معاینه کنید و مطمئن شوید که مشکل تنفسی ندارد .
۶. در اولین وقت مصدوم را به بیمارستان برسانید .
- سوختگی های شیمیایی :
۱. لباس را از نزدیک و یا روی محل سوختگی دور نگهدارید . هرگز لباسها را از سر مصدوم بالا نکشید بلکه لباسها را بریده و از مصدوم جدا کنید .
۲. ناحیه صدمه دیده را با آب تقریباً سرد شستشو دهید حداقل به مدت ۲۰ دقیقه
۳. از یک پوشش تمیز روی ناحیه صدمه دیده استفاده کنید .
به توصیه های پزشکی توجه کرده و هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید .
درمان سوختگی
قبل از درمان سوختگی باید جهت جلوگیری از بدتر شدن وضعیت ، عامل ایجاد کننده سوختگی را حذف و یا دور کرد . بعنوان مثال آتش را خاموش کرد .
لباس فرد را در صورت امکان سریعاً در آورد ( مگر مواقعی که لباس به پوست چسبیده باشد )
مراقبت خانگی در واقع تمیز نگاه داشتن زخم ، جهت پیشگیری از عفونت است .
در خیلی از بیماران برای حداقل چند روز داروهای مسکن لازم است روی سطح سوخته را می توان با باندهای نچسب و یا گاز استریل پوشاند .
باندی که روی سطح سوخته قرار می گیرد براحتی با یکبار قرار گرفتن در آب جدا می شود .
در بعضی مواقع برای برخورداری از مراقبتهای کاملتر و بهتر ، نیاز است که شخص در بیمارستان بستری شود .
در سوختگی هایی که شخص از فعالیتهای عادی و روزمره اش ناتوان می شود نظیر راه رفتن و یا خوردن حتماً باید در بیمارستان یا مرکز درمانی بستری شود .
در سوختگی های عمیق درجه ۲ ، درجه ۳ ، سوختگی در کودکان ، سالمندان و نیز سوختگی در دستها ، پاها و ناحیه تناسلی معمولاً بهترین اقدام مراجعه به مرکر درمانی می باشد .
درجه بندی سوختگی ها :
۱- سوختگی های کوچک سطحی : در این سوختگی ها جهت پیشگیری از عفونت ، تمیز نگه داشتن موضع خیلی مهم است . اگر آلودگی به عمق نفوذ کرده باشد پزشک با تزریق یک داروی بیحسی موضع را را با تراشیدن تمیز می کند .
۲- سوختگی های کوچک عمقی :
این نوع سوختگی ها احتمالاً نیاز به ارزیابی در بیمارستان داشته و یا در مطب پزشک ، روزی چند بار حداقل در چند روز اول مورد معاینه قرار گیرند .