تحقیق مقاله نگاهی به زندگانی مراجع تقلید شیعی

حضرت آیت الله العظمی محمد تقی بهجت

ولادت و تحصیلات

حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ محمد تقی بهجت فومنی از علما و مدرسین برجسته حوزه علمیه قم ، در اواخر سال 1334 هجری قمری در شهر فومن در خانواده ای متدین و متقی چشم به جهان گشودند . ایشان تحصیلات ابتدایی خود را در مکتب های شهرستان فومن گذراندند و همیشه از شاردان ممتاز بودند سپس به تحصیل علوم دینی پرداختند.

در سال 1348 هجری قمری به کشور عراق عزیمت نموده و در شهر مقدس کربلا رحل اقامت گزیدند . در شهر کربلا از محضر اساتید ادبیات ، فقه و اصول بهره مند گردیدند و تا سطوح عالی پیش رفتند

حضرت آیت الله العظمی بهجت در سال 1364 هجری قمری به ایران مراجعت نمودند و پس ازمدتی اقامت در شهر فومن به شهر مقدس قم عزیمت نموده و در این شهر ساکن گردیدند و محضر اساتید بزرگی چون آیت الله حجت را درک نمودند . حدود یک سال از اقامت معظم له در شهر مقدس قم نگذشته بود که آیت الله بروجردی وارد شهر قم شدند ، و ایشان همچون حضرات آیات امام خمینی و گلپایگانی از محضر آن مرجع عالیقدر بهره بردند و ضمن شرکت در درس به کار تدریس و تألیف نیز اشتغال داشتند و بسیار مورد احترام استاد بودند .

تألیفات

حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ محمد تقی بهجت تءلیفات زیادی در فقه و اصول دارند که در زیر به تعدادی از آنا اشاره می شود :

1- یک دوره اصول

2- یک دوره صلاه

3- حاشیه بر مکاسب

4- یک دوره فقه فارسی

5- یک دوره طهارت

حضرت آیه الله العظمى مکارم شیرازى

حضرت آیه الله العظمى مکارم شیرازى در سال 1305 هجرى شمسی  در شهر شیراز در میان یک خانواده مذهبى که به فضائل نفسانى و مکارم اخلاقی معروفند دیده به جهان گشود.

درجه اجتهاد

چنین نبوغ و استعداد فوق العاده بود که به ضمیمه خصوصیّات دیگرى که ذکرش خواهد آمد، سبب شد استاد در سن بیست و چهارسالگى موفّق به اخذ اجازه اجتهاد گردد:

از زبان خود استاد بشنوید:

»پس از ورود به نجف اشرف به زودى به واسطه طرح سؤالات مختلف در بحث هاى اساتید بزرگ، شناخته شدم و همه جا مورد عنایت و محبّت قرار مى گرفتم و سرانجام در سن بیست و چهارسالگى به وسیله دو نفر از مراجع بزرگ آن زمان مفتخر به اجازه اجتهاد گشتم: یکى آیه  اللّه العظمى اصطهباناتى بود که از مراجع بسیار باشخصیّت و شیخ الفقهاء محسوب مى شد، ایشان لطف و محبّت فوق العاده اى به من پیدا کردند، لذا اجازه کامل اجتهاد برایم مرقوم فرمودند و دیگر آیه  اللّه العظمى حاج شیخ محمّدحسین کاشف الغطاء بود، ایشان چون آشنایى به وضع من نداشتند فرمودند از شما امتحان مى کنم! گفتم آماده ام، از من خواستند رساله اى درباره این مسأله که «آیا تیمّم، مبیح است یا رافع حدث؟» بنویسم، من هم رساله اى مشروح در این زمینه تهیّه کردم، خدمت ایشان دادم، ایشان علاوه بر آن، یک امتحان شفاهى نیز از من به عمل آوردند و یکى از مسائل پیچیده علم اجمالى را سؤال فرمودند، وقتى جواب دادم ایشان اجازه را مرقوم داشته و محبّت فرمودند«.

از نکته هایى که دلیل این نبوغ و استعداد موهبتى است (در عین حال بر حافظه قوىّ استاد نیز گواهى مى دهد) این است که استاد گاهى درسهایى را که دو هفته قبل در نجف اشرف از مرحوم آیه  اللّه العظمى خوئى شنیده بودند بعد از گذشتن این مدّت طولانى به طور کامل یادداشت مى کردند، این در حالى است که امروز، غالب طلاّب، مطالب استاد را سر درس مى نویسند، مبادا چیزى از خاطر آنها محو شود!

مسلم ملکوتی

مسلم ملکوتی در هفتم شهریور سال ۱۳۰۲ هجری شمسی مطابق با ۱۷ محرم ۱۳۴۲هجری قمری در خانواده‌ای مذهبی بدنیا آمد. پدرش مشهدی یوسف، کشاورزی متدین بود و باعلمای منطقه ارتباط مستمر داشت. وی که به آموزش علم و خواندن و نوشتن علاقه مند بود به مکتب خانه می‌رفت و فرزندش مسلم را نیز با خود به آن‌جا می‌برد.

ملکوتی در پی درخواست محمد فاضل لنکرانی و علی مشکینی از علی خامنه‌ای پس از کسب نظر موافق وی در خرداد ماه سال۱۳۷۴ به شهر قم برگشت. متن نامه آیت‌الله خامنه‌ای به وی چنین است:[۱]

بسم الله الرحمن الرحیم

جناب مستطاب آیت‌الله حاج شیخ مسلم ملکوتی دامت ایام افاداته

بعدالسلام و التحیه، امید است وجود شریف حضرتعالی مشمول الطاف و تفضلات الهی بوده و از توفیقات عالیه برخوردار بوده باشید. اخیراً بعضی از اعاظم اعلام قم که از دوستان جنابعالی و مرجع حوائج دینی و فقهی خاص و عام می‌باشند، طی مرقومه‌های جداگانه از اینجانب درخواست کرده‌اند که انتقال جنابعالی را به حوزهٔ علمیهٔ قم صانهاالله عن المکار والفتن و اشتغال علمی در آن مرکز بزرگ تعلیم فقه و اصول و تفسیر و فلسفه و حدیث و کلام خواستار گردم. اینجانب ضمن تقدیر از خدمات با ارزش جنابعالی در شهر تبریز عزیز و خطه عظیم الشان آذربایجان و با دعا برای مردم غیور و انقلابی و سرشار از شور و شعور ایمانی آن سامان، مرقومهٔ شریف حضرات آقایان بزرگوار را برای جنابعالی می‌فرستم و از خداوند متعال مسئلت می‌کنم که در مقام تدریس و تعلیم در حوزهٔ مبارکهٔ قم، مشمول اعانت و توفیق الهی بوده باشید. سلام اینجانب را به آقایان علما و مردم تبریز ابلاغ فرمایید.

والسلام علیکم و رحمه الله

۱۵ ذیحجه الحرام ۱۴۱۵ ق.

۲۵/۲/۱۳۷۴ ش.

سید علی خامنه ای

تالیفات:

- المحاکمات این کتاب نقد و بررسی آرا و نظرات میرزای نایینی، آقاضیاء عراقی و کمپانی در اصول و مقایسه آنها با یکدیگر که در سال ۱۳۷۱ ق. در نجف به چاپ رسیده‌است.

۲- الربافی التشریع الاسلامی این کتاب، ۳ جلد است که جلد اوّل، شامل سیر تاریخی ربا، نظرات ادیان و مکتب‌های اقتصادی درباره ربا و طرح و ردّ اشکالات وارده بر حرمت رباست که در سال ۱۳۹۲ ق. به چاپ رسیده‌است. جلد دوم و سوم آن درباره ربای قرضی و ربای معامله‌ای است که هنوز چاپ نشده‌است.

۳- ماالفرق بین الدّین و العلم و الفلسفه این کتاب، دارای بحث‌های علمی تحقیقی در ردّ مکتب مارکسیسم و فلسفه کمونیستی است که در روزهای گسترش آن در عراق، آیت‌الله ملکوتی ان را به نگارش درآورده و برای آگاهی طلاّب و دانشجویان عراقی در نجف، آن را تدریس کرده‌است این کتاب نیز هنوز چاپ نشده‌است.

حسین نوری همدانی

حسین نوری همدانی (زادهٔ ۱۳۰۴ خورشیدی) فعال سیاسی پیش از انقلاب اسلامی و از مراجع تقلید شیعه است.

وی دومین امضاکننده بیانیه خلع محمد رضا شاه از سلطنت است. او به همراه ناصر مکارم شیرازی دو عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بودند که در جریان انتخاب اولین رئیس جمهور ایران از ابوالحسن بنی‌صدر در مقابل نامزد جامعه مدرسین حمایت کردند و از جامعه مدرسین اخراج شدند.

تالیفات

۱_ الخمس

۲_ مسائل من اجتهاد و تقلید

۳_ امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه اسلام- عربی

۴_ امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه اسلام- فارسی

۵_ اسلام مجسم – شرح حال علمای بزرگ اسلام

۶_ جایگاه بانوان در اسلام

۷_ جهاد - فارسی

۸_ ربا

۹_ دانش عصر فضا

۱۰_ شگفتی‌های آفرینش

۱۱_ جهان آفرینش

۱۲_ انسان و جهان

۱۳_ خوارج از دیدگاه نهج البلاغه

۱۴_ یک حرکت انقلابی در مصر

۱۵_ داستان باستان

۱۶_ ما و مسائل روز

۱۷_ بیت المال از دیدگاه نهج البلاغه

۱۸_ اقتصاد اسلامی

عبدالله جوادی آملی

 (زاده ۱۳۱۲ در آمل) مفسر قرآن، استاد فلسفه اسلامی و از مراجع تقلید شیعه ایرانی است. وی عضو مجلس خبرگان قانون اساسی و همچنین دوره‌های اول و دوم مجلس خبرگان رهبری بوده‌است. او صاحب تفسیر در دست تدوین تسنیم می‌باشد. جوادی آملی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است و مدت‌ها یکی از امامان جمعه موقت قم بود.

زندگینامه:

در سال ۱۳۱۲ خورشیدی در آمل به دنیا آمد. پدرش میرزا ابوالحسن جوادی از عالمان آن منطقه بود.

پس از پایان دروس ششم ابتدایی در سال ۱۳۲۵ وارد حوزهٔ علمیهٔ آمل شد. در آنجا ادبیات، شرح‌لمعه، قوانین، شرایع، امالی شیخ صدوق و سایر کتب سطح را از محضر استادانی چون فرسیو، غروی، عزیزالله طبرسی، آقا ضیاء آملی، احمد اعتمادی، ابوالقاسم رجایی، شعبان نوری و پدرش میرزا ابوالحسن جوادی آموخت. پس از آن مدت کوتاهی به حوزهٔ مشهد رفت ولی در آنجا ماندگار نشد.[۱]

در سال ۱۳۲۹ به تهران رفت و با راهنمایی محمدتقی آملی، تحصیلات خود را در مدرسه مروی تهران ادامه داد. در آنجا رسائل و مکاسب را از محضر استادان شیخ اسماعیل جاپلقی، حاج سیّد عباس فشارکی و شیخ محمّدرضا محقّق فرا گرفت و از درس هیئت، طبیعیّات اشارات، بخش‌هایی از اسفار و شرح منظومه شعرانی بهره برد. در درس تفسیر قرآن، بخشی از شرح‌منظومه، بخش‌های الهیات و عرفان اشارات و مبحث نفس اسفار الهی قمشه‌ای شرکت کرد و شرح فصوص‌الحکم را از محضر فاضل تونی و درس خارج فقه و اصول را از محمّدتقی آملی آموخت. هرچند در همه موارد شاگرد صفرعلی شهمیرزادی سیاهپره‌ای هم بوده‌است.[۱]

در سال ۱۳۳۴ با تشویق محمدتقی آملی، برای تکمیل تحصیلات به حوزه علمیه قم کوچ کرد. در آنجا مدتی از درس خارج فقه سید حسین طباطبایی بروجردی استفاده کرد و بیش از دوازده سال در درس خارج فقه محقّق داماد و حدود هفت سال در درس خارج اصول سید روح‌الله خمینی حضور یافت. وی همچنین حدود پنج‌سال در درس خارج میرزا هاشم آملی شرکت کرد. از همان ابتدای ورود به قم رابطه علمی خود را با فیلسوف و مفسّر قرآن، سید محمد حسین طباطبایی آغاز کرد که این ارتباط تا پایان عمر وی ادامه یافت. برخی از دروسی که از او آموخت، عبارت است از: بخش‌های نفس و معاد اسفار، درس خارج اسفار، الهیّات و برهان شفا، تمهیدالقواعد، علم حدیث، تفسیر قرآن کریم، شرح اشعار حافظ، تطبیق فلسفه شرق و غرب و بررسی فلسفه‌های مادّی.

پس از اتمام تحصیلات، فعالیت‌های وی بر تدریس و نشر معارف الهی متمرکز گردید و در سطوح و دوره‌های مختلف، شرح‌اشارات، شرح‌تجرید، شرح‌منظومه، شواهدالربوبیّه، التحصیل، شفا، دوره کامل اسفار، تمهیدالقواعد، شرح‌فصوص‌الحکم، مصباح‌الأنس، درس خارج فقه، تفسیر موضوعی قرآن، تفسیر ترتیبی قرآن و... را تدریس نمود. اکنون نیز درس‌های تفسیر قرآن، خارج فقه و خارج اسفار وی ادامه دارد.