آشنایی با کاکتوس ها :
کاکتوس از واژه یونانی آن kaktos به معنای گیاه خاردار یا سوزش دار گرفته شده است.کاکتوس ها از گروه گیاهان گوشتی و از رده دوﻟﭘه ایهای جدا برگ که سر دسته تیره ویژه ای به نام Cactaceae می باشند و با تیره های دیگر دوﻟﭘه ایها، تفاوتهای کلی دارند.زیرا ساقه این گیاهان بسیار ضخیم و از حالت استوانه خارج و برگها نیز شکل اصلی خود را از دست داده اند و به صورت خارها و تیغ های کوچکی در نقاط گوناگون در آمده اند.
زادگاه و رویشگاه اصلی آنها قاره آمریکا است و ﭘس از رده ارکیده ها ، بزرگترین تیره گیاهان را ﭘدید آورده اند. این گیاهان در دشتهای بزرگ و جنگلهای آفریقای جنوبی ، استرالیا و همچنین کناره های اقیانوس اطلس و ﭘهنه های مدیترانه ای نیز یافت می شوند.
در بیابانهای قاره آمریکا بیش از 1000 گونه کاکتوس با ساختاری متفاوت و در شکل ، رنگ واندازه های گوناگون از چند سانتیمتر تا 15-20 متر در حال رشد و نمو هستند.
همگی این گیاهان دارای شیره هستند و از همین رو مقدار فراوانی رطوبت را در خود نگاه میدارند.و گاه همین ویژگی ، تشنگانی را که در بیابان ها و دشت های خشک و سوزان به دام افتاده اند از مرگ رهانیده اند!
تفاوت بزرگ و ﭘایه ای کاکتوس ها از سایر گیاهان ، توانایی و استواری شگفت انگیز آنها در برابر دگرگونیها و شرایط سخت و نامساعد طبیعی است. کاکتوس ها حتی از اندکی رطوبت ، بیشترین استفاده را نموده و زمان زیادی را با کمترین مقدار آب و مواد غذایی زنده می مانند.
کاکتوس ها به دلیل نداشتن برگ ، فتوسنتز و غذا سازی و تبخیر وتعرق را به وسیله ی ساقه های خودکه بند بند و نیمه گوشتی و دارای سبزینه اند ، انجام می دهند.
روی ساقه ها با کوتیکول ﭘوشیده شده که دارای ماده مومی است.به مرور زمان و به سبب روند تکاملی برگ کاکتوس ها به خار و تیغ تبدیل شده است.خارها مسئولیت حفاظت گیاه را بر عهد دارند.
گل های کاکتوس بسیار چشمگیر ، عموما درخشان و بزرگ هستند اما عمری بسیار کوتاه دارند.
گل ها عموما منفرد ، منظم و کامل هستند. شمار کاسبرگ ها ، گلبرگ ها و ﭘرچم های آنها زیاد و روی هم رفته روی یک خط مار ﭘیچی جای دارند و در بیشتر موارد همگی مراحل تبدیل کاسبرگهابه گلبرگها در آنها به خوبی مشهود است. چهار تا هشت برچه دارند که بر روی هم تخمدانی یک خانه با تخمک های فراوان با تمکن جانبی را ﭘدید می آورند.
گل ها در رنگ های گوناگون چون سرخ ، صورتی ، ارغوانی ، زرد طلایی ، زرد مایل به سبز و بیشتر در بهار و تابستان و برخی در ﭘاییز و زمستان نیز نمایان می شوند . در برخی گونه ها گلها تنها در شب شکفته می شوند.
زیبایی و عطر گل سبب جلب زنبور و سایر حشرات گرده افشان شده و باعث لقاح می شود و ﭘس از آن دانه های بذر تشکیل میشود. ﮐﭘسول تخم بزرگ بوده و در برخی خوراکی می باشد. نکتار گل کم و بیش شیرین و شفاف است.
ریشه کاکتوس ها سطحی ولی تا اندازه ای نیرومند و گسترده اند. ﭘاره ای ریشه ها غده ای و برخی دارای ریشه عمیق هستند.
ﭘرزها و کرکهای سطحی کاکتوس در جلوگیری از تابش آفتاب و جذب ﭘرتوهای فرابنفش ، احتمال سوختگی را از بین برده و در نگهداری رطوبت بسیار کارساز هستند.
کاکتوس ها گیاهانی نور ﭘسند و بیشتر آنها در آفتاب کامل رشد خوبی خواهند داشت و به سبب انباشت آب در ساقه و تنه های خود نسبت به خشکی و گرما ﭘایداری نشان داده و از همین رو گیاهانی مناسب برای نگهداری و ﭘرورش درون ﭘاسیوهای کم و بیش خشک و ﭘنجره های رو به جنوب و آفتابی منازل می باشند.
بافت کاکتوس ها دارای سبزینه (=کلروفیل) بوده و با دریافت نور خورشید مواد کانی جذب شده از خاک را ﭘرورده و غذای یاخته های خود را فراهم می سازند.
میوه ممکن است آبدار یا خشک باشد ولی دارای تیغه های جدا کننده ای که دانه یا گروه دانه ها را از هم جدا کند، نیست.
خاک و کود مناسب:
کاکتوس ها خاک هایی با خلل و فرج و زهکشی مناسب را می ﭘسندند.pH مناسب برای آنها کمتر از 7 تا نزدیک 7 (برخی گونه ها کمی قلیایی) می باشد. در بیشتر کتابها و مقالات علمی ترکیب خاک کاکتوس ها در دو فرمول زیر سفارش شده است :
(1 قسمت خاک باغچه + 1قسمت ماسه + 1 قسمت ﮐﻤﭘوست )
یا ( 1/2 خاک ﭘیت + 1قسمت ماسه + 1 قسمت ﮐﻤﭘوست )
کود مورد استفاده برای تقویت کاکتوس ها باید به گونه ای باشد که نسبت ازت کمتر و ﭘتاسیم بیشتر باشد.
آبیاری مناسب کاکتوس ها :
نیاز آبی کاکتوس ها نسبت به سایر گیاهان کمتر بوده و با توجه به فصل هرچه آفتابی تر ، دمای هوا و شدت باد بیشتر و رطوبت کمتر باشد ، نیاز آبی بیشتر می شود. باید این قانون کلی را در نظر داشت که کاکتوس ها در راستای مخالف گیاهان از نظر نیاز آبی قرار داشته و به تا خیر افتادن زمان آبیاری دشواری چندانی ﭘدید نمی آورد ولی آبیاری بیش از اندازه ﭘوسیدگی گیاه را درﭘﯽ خواهد داشت.
نیازکاکتوس ها به نور :
اندازه تابش نور و روشنایی در شکل ظاهری کاکتوس ها ، رنگ گل ، ساقه ها و شکل غنچه های گل اهمیتی به سزا دارد . بیشتر کاکتوس ها نور ﭘسند هستند. در آفتاب گل های فراوان با رنگ تند تولید می نمایند . و با کاهش نور شمار گل ها کم و ﭘراکنده و بی رنگ شده ، ساقه ها و شاخه ها باریک ، گیاه ضعیف و می میرد.
در برخی از گونه های کاکتوس با دریافت نور ، گیاه نور را به تدریج از قسمت های بالایی گیاه به عمق برگها می رساند.در انتهای برگها کلروفیل وکریستالهای اکسالات کلسیم وجود دارد. نور خورشید هنگام عبور از این کریستال ها تجزیه و کاهش یافته و آنگاه به کلروفیل برگ می رسد .
کاهش نور به این طریق برای جذب و دفع گیاهی و فتو سنتز کافی می باشد.
استفاده از نور مصنوعی با ﭘخش یکنواخت تا اندازه ای می تواند کمبود نور را در فصل های با نور کم جبران نماید.
هوای مناسب :
کاکتوس ها همانند سایر گیاهان هنگام جذب مواد کانی یا آلی از خاک ، نیاز بسیار ﭘایه ای به دخالت دی اکسید کربن و اکسیژن هوا دارند . آنها تنفس و جذب اکسیژن را در شب انجام داده و Co2 را در هوا رها می سازند. همچنین در روز در اثر کربن گیری ، مقدار فراوانی اکسیژن در هوا ﭘراکنده می سازند . مواد جذب شده از ریشه در مجاورت Co2 جذب شده از هوا ترکیب شده و مواد آلی حاوی قند و اسیدهای آلی که باعث ساخته شدن جدار یاخته ها و مواد ذخیره گیاهی می شود ، تولید می نماید.همچنین مقداری ازت هوا را مستقیما جذب و به مصرف تشکیل اسیدهای آمینه و مواد آلی بافتهای خود می رسانند.