بالا بودن متوسط سن ناوگان خودرو های کشور ، استفاده از تکنولوژی قدیمی و پرمصرف در تولید عمدۀ خودروهای تولیدی کشور ، ناکافی بودن زیرساخت های سایر مدهای اقتصادی تر حمل و نقل و قیمت به شدت یارانه ای سوخت ، باعث شده است که مصرف سوخت های فسیلی در بخش حمل و نقل فراتر از استانداردهای جهانی باشد.
از سوی دیگر به دلیل ظرفیت محدود پالایشگاه های موجود ، بخش عمده ای از سوخت مصرفی خودروها از خارج کشور تامین می شود که این امر هزینه های گزافی را براقتصاد کشور تحمیل می نماید.
بر این اساس وزارت نفت در راستای اجرای سیاست های استراتژیک کشور در بخش انرژی و جایگزینی سوخت خودروها با گاز طبیعی (CNG) از همان بدو تاسیس شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، اجرای "طرح ملی CNG" را در دستور کار این سازمان قرار داد.
مجریان طرح ملی CNG در تلاش هستند با مد نظر قراردادن اهداف و سیاست های ذیل، بهره گیری از CNG را بعنوان راهکار مناسب و منطقی تعدیل روند افزایش مصرف بنزین و گازوئیل در خودروها و کاهش واردات این فرآورده ها، معرفی و قدمی نیز در جهت بومی سازی صنعت CNG بردارند:
استفاده از سوختهای جایگزین مناسب تر
کاهش واردات بنزین و جلوگیری از خروج ارز از کشور
کاهش آلاینده های زیست محیطی
تاریخچه احداث جایگاه های عرضه سوخت CNG
جایگاه های سوختگیری CNG در جهان
و شوک نفتی در سالهای 1974 و 1979 و پیرو آن بروز محدودیتهای ناشی از وابستگی به سوختهای متکی بر نفت عامل اصلی رونق استفاده از گازطبیعی در کشورهای مختلف بود. تا اواخر سال 1980، تعداد خودروهای تولید شده توسط سازندگان خودروهای گازسوز بسیار محدود بود، پس از آن انجمن انرژی جهان از سال 1995 در توکیو گازطبیعی را رسما به عنوان سوخت جایگزین سوختهای حمل و نقل اعلام کرد. با توجه به مسائل زیست محیطی و آلودگی هوا برنامه های مربوط به گازسوز نمودن خودروها در سطح اروپا، آمریکا و سایر کشورهای صنعتی به سرعت درحال گسترش می باشد. در حال حاضر طبق آخرین آمار منتشره توسط انجمن بین المللی خودروهای گاز سوز (IANGV) بیش از 5 میلیون خودرو با سوخت گازطبیعی در جهان درحال تردد می باشند .
تاریخچه استفاده از گازطبیعی در خودروها نشان می دهد که ایتالیا اولین کشوری است که از سال 1910 به فکر استفاده از گازطبیعی فشرده بعنوان سوخت در خودرو افتاده و اکنون دارای بیش از370000 خودروی گازطبیعی سوز و حدود 420 جایگاه CNG می باشد. سایر کشورها نیز در این زمینه فعالیت گسترده ای را آغاز نموده اند و تاکنون در رابطه با توسعه این صنعت از رشد قابل توجهی برخوردار بوده اند. کشورهای کانادا، نیوزلند، ایتالیا، ژاپن، روسیه، آمریکا، آرژانتین، برزیل، ترکیه، آذربایجان، هلند، چین و سایر کشورها در این زمینه تجربیات قابل قبولی دارند، بطوریکه حتی در روسیه و آمریکا و چند کشور دیگر استفاده از گازطبیعی فشرده در سوخت هواپیما دردست مطالعه است، در استرالیا و کانادا نیز از این سوخت برای محرکه کشتیها استفاده می شود. در حال حاضر بیش از 5 میلیون خودرو با سوخت گازطبیعی در جهان و بیش از 9000 جایگاه سوختگیری در سطح جهان موجود می باشد. با توجه به مسائل آلودگی هوا و مسائل زیست محیطی برنامههای مربوط به گازسوز کردن خودروها در سطح اروپا، آمریکا و سایر کشورهای صنعتی به سرعت در حال گسترش میباشد. قسمت عمدهای از خودروهای گاز طبیعی سوز به صورت دوگانه سوز می‌باشند به طوری که هم گاز طبیعی و هم بنزین مصرف میکنند، این عمل توسط کلیدی که در خودروها تعبیه شده است انجام می‌شود.
جایگاه های سوختگیری CNG در ایران
سال 1356 :
طرح گازسوز کردن خودروها به صورت آزمایشی در شهر شیراز با تبدیل 1200 دستگاه سواری به مرحله اجرا درآمد و دو ایستگاه سوختگیری برای سرویس دهی به این خودروها احداث گردید
سال 1366
در شهرستان مشهد نیز، طرح مذکور به اجرا درآمد.
سال 1367 :
یک ایستگاه سوختگیری در مشهد ساخته شد.
سال 1374 :
دومین ایستگاه سوختگیری در مشهد ساخته شد.
سال 1379 :
وزارت نفت در راستای اجرای سیاستهای راهبردی کشور در بخش انرژی وانجام وظایف محوله درچهار چوب قوانین بودجه سنواتی با هدف تحقق اهداف بلند مدت برنامه های اقتصادی کشور وبرنامه سوم توسعه اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی کشور، اقدام به تاسیس شرکت بهینه سازی مصرف سوخت کشور کرد تا با متمرکز کردن فعالیتهای خود در زمینه بهینه سازی مصرف انرژی تحولی اساسی را در ابعاد کمی وکیفی نحوه مصرف انرژی در کشور بوجود آورد. شرکت بهینه سازی مصرف سوخت کشور بعد از بررسی و مطالعات گسترده در ارتباط با وضعیت مصرف انرژی در سیستم حمل ونقل کشور، به خاطر وفور منابع طبیعی گاز وهمچنین کمبود درصد آلاینده های تولید شده در اثر سوخت گازطبیعی، سیاست جایگزینی خودروهای گازسوز به جای خودروهای بنزینی ودیزلی را در دستور کار خود قرار داد.
سال 1381 :
فاز اول احداث جایگاه آغاز گردید که سه جایگاه نمونه (PILOT) به نامهای تاکسیرانی شهید رجائی، تحقیقات موتور ایران خودرو و پارکینگ وزارت نفت با ظرفیت 80 متر مکعب در ساعت توسط شرکت بهینه سازی مصرف سوخت راه اندازی گردید که دو جایگاه اول از نوع سوختگیری آرام (SLOW FILL) و جایگاه سوم از نوع سوختگیری سریع (FAST FILL) میباشد. همچنین 6 جایگاه در شهرهای کرج (2)، مشهد (2)، شیراز(1) و لردگان(1) احداث گردید.
سال 1382 :
عملیات اجرای احداث 180 جایگاه در 15 شهر ایران، توسط شرکت بهینه سازی مصرف سوخت آغاز گردید که در شهرهای تهران، مشهد، شیراز، اصفهان، تبریز، زنجان، قزوین، کاشان، رشت، قم، کرج و اراک و مسیرهای تهران- مشهد، قم –کاشان و کاشان- اصفهان راه اندازی شدند.
سال 1383 :
فاز دوم احداث جایگاه شامل احداث جمعا 510 ایستگاه در کل ایران می باشد که تا کنون ادامه دارد.
به خاطرتسریع در روند اجرائی ، واحد احداث جایگاه های شرکت بهینه سازی مصرف سوخت اقدامات ذیل رادردست اقدام دارد:
- احداث جایگاه ها توسط بخش خصوصی
- احداث جایگاه ها توسط پیمانکاران بومی (تا حد امکان)
- تغییر در نحوه ساخت تجهیزات جهت تسریع در عملیات اجرائی و نصب
- مدل کردن انواع جایگاه ها(تیپ بندی) جهت تسریع در عملیات طراحی و اجرائی
احداث جایگاه های CNG توسط بخش خصوصی
پیرو سیاست ها و جهت گیری دولت در برنامه چهارم توسعه اقتصادی و اجتماعی و جهت نیل به اهداف برنامه مزبور در خصوص احداث جایگاه، واحد احداث جایگاه های CNG بخش خصوصی در خرداد ماه سال 1383 در شرکت بهینه سازی مصرف سوخت کشور تشکیل گردید و بر اساس مصوبات مجلس شورای اسلامی و هیات دولت امور مربوطه را برنامه ریزی نمود.
- مصوبه مجلس شورای اسلامی (به شماره 152077 مورخ 26 اسفندماه 1383)
- تصویب نامه هیات وزیران (به شماره 33024 مورخ 5 تیرماه 1384)
مزایای مشارکت بخش خصوصی در احداث جایگاه CNG
کاهش سرمایه گذاری دولتی در بخش توزیع انرژی
- جذب سرمایه های بخش خصوصی در جهت اهداف برنامه های توسعه کشور
- اشتغال زائی بصورت بومی
- ایجاد مشارکت مردمی در طرح احداث جایگاه های CNG با ایجاد حساسیت و آگاهی عمومی در بخش انرژی و توزیع آن
در حال حاضر برنامه احداث جایگاه های CNG در دستور کار گروه های ذیل قرار دارد:
گروه های مربوطه
تعداد
جایگاه های بخش دولتی (شرکت بهینه سازی مصرف سوخت)
550
جایگاه های بخش خصوصی (شرکت بهینه سازی مصرف سوخت)
292
شرکت ملی پخش و پالایش
344
شما می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر در ارتباط با آمار تعداد وسایل نقلیه گاز طبیعی سوز و جایگاه های سوختگیری CNG در جهان به صفحه آمار خودروها و جایگاه های CNG کشورهای مختلف مراجعه نمایید.
انواع مخازن CNG
مخازن CNG به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند:
1- مخازن CNG-I
2- مخازن CNG-II
3- مخازن CNG-III
4- مخازن CNG-IV
مخازن CNG-I
نمونه‌هایی از مخازن CNG-I را در شکل مشاهده می کنید. این مخازن بدون درز و از جنس فولاد یا آلومینیوم می‌باشند. گر‌چه نوع آلیاژ مورد استفاده و همچنین تنش‌های طراحی این‌گونه مخازن در استاندارد مشخص نگردیده‌است ولیکن این‌گونه مخازن فولادی یا آلومینیومی باید آزمون‌های کارایی را بگذرانند. آزمون‌ها به‌دلیل اطمینان از چقرمگی و مقاومت در برابر تنش، خوردگی و ترک در جنس به‌کار رفته، صورت می‌گیرند. همچنین آزمون‌های سختی و فشار هیدرواستاتیک جهت اطمینان از استحکام مخزن نیز انجام می‌گیرند.
(تصاویر در فایل اصلی موجود است)