سیستم عامل بدون شک مهمترین نرم افزار در کامپیوتر است . پس از روشن کردن کامپیوتر اولین نرم افزاری که مشاهده می گردد سیستم عامل بوده و آخرین نرم افزاری که قبل از خاموش کردن کامپیوتر مشاهده خواهد شد، نیز سیستم عامل است . سیستم عامل نرم افزاری است که امکان اجرای تمامی برنامه های کامپیوتری را فراهم می آورد. سیستم عامل با سازماندهی ، مدیریت و کنترل منابع سخت افزاری امکان استفاده بهینه و هدفمند آنها را فراهم می آورد. سیتم عامل فلسفه بودن سخت افزار را بدرستی تفسیر و در این راستا امکانات متعدد و ضروری جهت حیات سایر برنامه های کامپیوتری را فراهم می آورد.
تمام کامپیوترها از سیستم عامل استفاده نمی نمایند. مثلا" اجاق های مایکرویو که در آشپزخانه استفاده شده دارای نوع خاصی از کامپیوتر بوده که از سیستم عامل استفاده نمی نمایند. در این نوع سیستم ها بدلیل انجام عملیات محدود و ساده، نیازی به وجود سیستم عامل نخواهد بود. اطلاعات ورودی و خروجی با استفاده از دستگاههائی نظیر صفحه کلید و نمایشگر های LCD ، در اختیار سیستم گذاشته می گردند. ماهیت عملیات انجام شده در یک اجاق گاز مایکروویو بسیار محدود و مختصر است، بنابراین همواره یک برنامه در تمام حالات و اوقات اجراء خواهد شد.
برای سیستم های کامپیوتری که دارای عملکردی بمراتب پیچیده تر از اجاق گاز مایکروویو می باشند، بخدمت گرفتن یک سیستم عامل باعث افزایش کارآئی سیستم و تسهیل در امر پیاده سازی برنامه های کامپیوتری می گردد. تمام کامپیوترهای شخصی دارای سیستم عامل می باشند. ویندوز یکی از متداولترین سیستم های عامل است . یونیکس یکی دیگر از سیستم های عامل مهم در این زمینه است . صدها نوع سیستم عامل تاکنون با توجه به اهداف متفاوت طراحی و عرضه شده است. سیستم های عامل مختص کامپیوترهای بزرگ، سیستم های روبوتیک، سیستم های کنترلی بلادرنگ ، نمونه هائی در این زمینه می باشند.
سیستم عامل با ساده ترین تحلیل و بررسی دو عملیات اساسی را در کامپیوتر انجام می دهد :
- مدیریت منابع نرم افزاری و سخت افزاری یک سِستم کامپیوتری را برعهده دارد. پردازنده ، حافظه، فضای ذخیره سازی نمونه هائی از منابع اشاره شده می باشند .
- روشی پایدار و یکسان برای دستیابی و استفاده از سخت افزار را بدو ن نیاز از جزئیات عملکرد هر یک از سخت افزارهای موجود را برای برنامه های کامپیوتری فراهم می نماید
اولین وظیفه یک سیستم عامل، مدیریت منابع سخت افزاری و نرم افزاری است . برنامه های متفاوت برای دستیابی به منابع سخت افزاری نظیر: پردازنده ، حافظه، دستگاههای ورودی و خروجی، حافطه های جانبی، در رقابتی سخت شرکت خواهند کرد. سیستم های عامل بعنوان یک مدیر عادل و مطمئن زمینه استفاده بهینه از منابع موجود را برای هر یک از برنامه های کامپیوتری فراهم می نمایند.
وظیفه دوم یک سیستم عامل ارائه یک رابط ( اینترفیس ) یکسان برای سایر برنامه های کامپیوتری است . در این حالت زمینه استفاده بیش از یک نوع کامپیوتر از سیستم عامل فراهم شده و در صورت بروز تغییرات در سخت افزار سیستم های کامپیوتری نگرانی خاصی از جهت اجرای برنامه وجود نخواهد داشت، چراکه سیستم عامل بعنوان میانجی بین برنامه های کامپیوتری و سخت افزار ایفای وظیفه کرده و مسئولیت مدیریت منابع سخت افزاری به وی سپرده شده است .برنامه نویسان کامپیوتر نیز با استفاده از نقش سیستم عامل بعنوان یک میانجی براحتی برنامه های خود را طراحی و پیاده سازی کرده و در رابطه با اجرای برنامه های نوشته شده بر روی سایر کامپیوترهای مشابه نگرانی نخواهند داشت . ( حتی اگر میزان حافظه موجود در دو کامپیوتر مشابه نباشد ) . در صورتیکه سخت افزار یک کامپیوتر بهبود و ارتقاء یابد، سیستم عامل این تضمین را ایجاد خواهد کرد که برنامه ها، در ادامه بدون بروز اشکال قادر به ادامه حیات وسرویس دهی خود باشند. مسئولیت مدیریت منابع سخت افزاری برعهده سیتم عامل خواهد بود نه برنامه های کامپیوتری، بنابراین در زمان ارتقای سخت افزار یک کامپیوتر مسئولیت سیتستم عامل در این راستا اولویت خواهد داشت . ویندوز 98 یکی از بهترین نمونه ها در این زمینه است . سیستم عامل فوق بر روی سخت ا
کاربران اینترنت و سایر شبکه های کامپیوتری به منظور استفاده از منابع موجود بر روی شبکه از امکانات سخت افزاری و نرم افزاری متعددی استفاده می نمایند . آشنائی با عناصری که دارای جایگاهی اساسی در ایمن سازی یک شبکه کامپیوتری می باشند از زاویه امنیتی بسیار حائز اهمیت است . اگر قرار است ما چیزی را ایمن نمائیم ، اولا" باید بدانیم چه چیزی مشمول این موضوع می شود و ثانیا" شناخت مناسبی را نسبت به آنان پیدا نمائیم . نمی شود اقدام به ایمن سازی یک شبکه نمود بدون این که نسبت به عناصر درگیر در فرآیند ارتباطی شناخت مناسبی وجود داشته باشد.
اجازه دهید این سوال را مطرح نمائیم که در زمان اتصال به اینترنت ، کدامیک از عناصر سخت افزاری و یا نرم افزاری دارای استعداد لازم به منظور آسیب رساندن به اطلاعات بوده و ممکن است امنیت شبکه و اطلاعات را به مخاطره بیاندازد ؟ در صورت ارائه پاسخ مناسب به سوال فوق ، محدوده و نوع ایمن سازی و ایمن نگه داشتن سیستم های کامپیوتری ، مشخص خواهد شد . ما نمی توانیم قدم در جاده ای بگذاریم که خطرات و یا تهدیدات امنیتی متعددی در کمین ما می باشد ، بدون این که نسبت به نقاط آسیب پذیر و یا بهتر بگوئیم ضربه پذیر آگاهی مناسبی را داشته باشیم .
تعداد بسیار زیادی از کاربران اینترنت را افرادی تشکیل می دهند که فاقد مهارت های خاصی در زمینه فن آوری اطلاعات بوده و از امکانات حمایتی مناسبی نیز برخوردار نمی باشند . سیستم های اینگونه کاربران دارای استعداد لازم به منظور انواع تهاجمات بوده و بطور غیر مستقیم شرایط مناسبی را برای مهاجمان به منظور نیل به اهداف مخرب ، فراهم می نمایند . به نظر می بایست طرحی نو در اندازیم و یک مرتبه و برای همیشه و بصورت کاملا" اصولی و علمی با عناصر درگیر در ایمن سازی یک شبکه کامپیوتری آشنا شده و به بررسی دقیق نقاط حساس و آسیب پذیر در این رابطه بپردازیم .
به منظور ایمن سازی و ایمن نگه داشتن یک شبکه کامپیوتری می بایست هم در سطح و هم در عمق حرکت کرد .
حرکت در عمق ، ارتقاء سطح علمی و بروز نگه داشتن دانش کارشناسان امنیت اطلاعات و شبکه های کامپیوتری است تا آنان بتوانند با استفاده از آخرین فن آوری های موجود نسبت به برپاسازی و نگهداری یک شبکه ایمن اقدام نمایند . فراموش نکنیم که امنیت یک فرآیند است و نه یک محصول ، بنابراین ارتقاء سطح علمی کارشناسان امنیت اطلاعات، می بایست به صورت مستمر و بر اساس یک برنامه کاملا" مدون و مشخص دنبال شود.
حرکت در سطح ، افزایش دانش عمومی کاربران اینترنت در جهت استفاده ایمن از شبکه های کامپیوتری است . با آموزش مناسب این نوع کاربران، می توان از آنان به منظور ایمن نگه داشتن یک شبکه کامپیوتری استفاده نمود. امنیت در شبکه های کامپیوتری نظیر یک تابلو نقاشی است که تصویر امنیت جزء با همیاری تمامی عناصر در گیر در یک سازمان بر روی آن نقش نخواهد بست . هیچ سازمان و یا کارشناس امنیت اطلاعاتی نمی تواند بدون در نظر گرفتن جایگاه عوامل انسانی وظایف تعریف شده خود را در جهت ایمن نگه داشتن یک شبکه کامپیوتری بدرستی انجام دهد . اگر قرار است در این رابطه دور خود نچرخیم و در مسیرهای بسته و تکراری گرفتار نشویم ، می بایست حرکاتی منسجم و کاملا" سازمان یافته را در این راستا انجام دهیم .
عدم توجه به هر یک از موارد اشاره شده ما را در برپاسازی و نگهداری ایمن شبکه های کامپیوتری با شکست مواجه نموده و شاید زمانی فرارسد که ما قادر به پرداخت تاوان چیزی که از دست داده ایم ، نباشیم ( اطلاعات و داده های ارزشمند ، عدم ارائه سرویس های online و ... ).
مخاطب این مطلب و سایر مطالبی که با این مضمون تهیه و بر روی سایت منتشر خواهد شد ، کاربران عمومی اینترنت می باشد .با این مقدمه طولانی و شاید خسته کننده و تکراری ! به بررسی اولین و مهمترین عنصر تاثیرگذار در امنیت شبکه های کامپیوتری یعنی سیستم عامل ، خواهیم پرداخت .