احسان و نیکو کاری در کلام پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)
مبادا آثار نیکان در تو نمودار باشد و نیک نباشی که در این صورت با ریاکاران محشور خواهی شد.
(نهج الفصاحه ، حدیث 92)
وقتی حکم می کنید به عدل رفتار کنید و وقتی سخن می گویید نیک گویید زیرا خدا نیک است و نیکوکاران را دوست دارد.
(نهج الفصاحه ، حدیث 200)
بهترین صدقه زبان , شفاعتی است که بوسیله آن اسیر را آزاد سازی و از ریختن خون او جلوگیری کنی و نیکی و احسان را به سوی برادر خویش بکشانی و بدی را از او دفع کنی.
(نهج الفصاحه ، حدیث 402)
نیکی آن است که خدا را چنان پرستش کنی که گویی او را می بینی اگر تو او را نمی بینی او تو را می بیند.
(نهج الفصاحه ، حدیث 1049)
خدا نیکوکار است ؛ شما نیز نیکویی کنید.
(نهج الفصاحه ، حدیث 731)
نیکوکاری چیست
الاِحْسانُ مَحَبّه ٌ: احسان و نیکی محبت است.
الاِحْسانُ رَأسُ الْفَضْلِ: احسان اساس فضیلت و خوبی هاست
البرُّ عَمَلٌ صالِحٌ:نیکی عملی پسندیده است.
البِرُّ غَنیمه ُ الحازِم احسان و نیکی غنمیت دوراندیش است.
الاِحْسانُ ذُخرٌ وَ الکریمُ مَنْ حازَهُ نیکی کردن سرمایه انسان است و بزرگوار کسی است که آن را به دست آورد.
البِرُّ عَمَلٌ مُصْلِحٌ عمل نیک اصلاح کننده است.
الاِحْسانُ غَنَمٌ نیکی کردن غنیمت است.
کُلُّ مَعروفٍ اِحْسانٌ هر کار خوبی احسان و نیکی است.
البَشاشه ُ احسانٌ گشاده رویی احسان است.
البِرُّ ما سَکَنَتْ اِلَیْهِ نَفْسُکَ وَ اَطْمَأَنَ اِلَیْهِ قَلْبُکَ نیکوکاری آن است که نفست با انجام آن آرام گیرد و قلبت بدان اطمینان یابد.
اهمیّت و فضیلت احسان
اِکْتِسابُ الحَسَناتِ مِنْ اَفْضَلِ المکاسِبِ. تحصیل نیکی ها از برترین کسب هاست.
رِأسُ الدِّینِ اِکْتِسابُ الحَسَناتِ اساس دین به دست آوردن نیکی هاست.
قَدْرُ کُلُّ اِمْرِیٍ ما یُحْسِنُهُ منزلت هر شخصی به اندازه کارهای خیری است که انجام می دهد.
الاِحسانُ یَسْتَرِقُ الاِنْسانَ احسان انسان را مدیون و بنده می کند.
اَفْضَلُ الاِیمانِ الاِحْسانُ برترین ایمان نیکی کردن است.
رأسُ الاِیمان الاحْسانُ الی الناس اساس ایمان نیکی کردن به مردم است.
زِیْنَه ُ الاِسْلامِ اِعْمالُ الاِحْسانِ احسان کردن زینت اسلام است.
سَبَبُ المُحَبَّه ِ الاِحْسانُ احسان سبب ایجاد محبت و دوستی است.
جِماعُ الْخَیْرِ فی اَعمالِ البِرِّ تمام خوبی ها در انجام دادن کارهای نیک است.
لِکُلِّ حَسَنَه ٍ ثَوابٌ برای هر کار نیکی پاداش هست.
الاِنسانُ عَبْدُالاِحْسانِ انسان بنده احسان و نیکی است.
مِنْ شَرَفِ الْهِمَّه ِ بَذْلُ الاِحْسانِ بذل احسان نشانه بلندی همّت است.
ترغیب و تشویق به احسان
اَحْسِنْ یُحْسَنْ اِلَیْکَ. نیکی کن تا در حق تو احسان و نیکی شود.
اِغْتَنِمْ صَنایِعَ الاِحْسانِ وَارْعَ ذِمَمَ الاِخْوانِ. کارهای نیک و احسان کردن را غنیمت بشمار و تعهدهای داده شده به برادران دینی رارعایت کن.
طُوبی لِمَنْ اَحْسَنَ اِلی العِبادِ وَ تَزَوَّدَ لِلْمَعادِ. خوشا به حال کسی که به بندگان خدا نیکی کند و برای روز قیامت توشه بردارد.
عاتِبْ اَخاکَ بِالاِحسانِ اِلَیه وارْدُدْ شَرَّهُ بالاِنْعامِ عَلَیِهِ. برادر دینی خطاکارت را با احسان و نیکوکاری سرزنش کن و شرّ او را با خوبی کردن از خودت دور ساز.
عَلَیکَ بالاِحْسانِ فَاِنَّهُ اَفْضَلُ زِراعَه ٍ وَ أَرْبَحُ بَضاعَه ٍ. بر تو باد نیکوکاری که آن برترین زراعت و سودآورترین سرمایه است.
عَلَیْکُمْ بِالاِحسانِ اِلی الْعِبادِ وَ الْعَدْلِ فِی البِلادِ. بر شما باد احسان کردن به بندگان و دادگستری در شهرها.
عَلَیْکُمْ بَصَنایعِ الاِحْسان و حُسْنِ البرِّ بِذَویِ الرَّحِمِ و الجیران... بر شما باد انجام دادن کارهای نیک و احسان به خویشاوندان و همسایگان.
آثار و نتایج احسان و نیکی
بِالاِحْسانِ یُسْتَعْبَدُ الاِنْسانُ. احسان و نیکی انسان را بنده می کند.
بِالاِحْسانِ تُمْلِکُ الْقُلُوبُ قلب ها با احسان تسخیر می شوند.
بِالاِحْسانِ یُمْلِکُ الاَحْرارُ. به وسیله احسان آزاد بنده می شود.
بِالاِحْسانِ وَ تَغَمُّدِ الذُّنُوبِ بِالْغُفْرانِ یَعْظُمُ الْمَجْدُ. با احسان و بخشودن گناهان مجد و عظمت انسان بیشتر می شود.
مَنْ کَثُرَتْ اِحْسانُهُ اَحَبَّهُ اِخْوانُهُ. هر کس که احسانش بیشتر شود، برادرانش او را بیشتر دوست خواهند داشت.
مَنْ کَثُرَ اِحْسانُهُ کَثُرَ خَدَمُهُ وَ اَعْوانُهُ. هر کس که احسان و نیکوکاری اش بسیار باشد، خدمت کنندگان و یارانش بیشتر می شوند.
مَنْ اَحْسَنَ اِلی النّاسِ اِسْتَدامَ مِنْهُمْ المَحَبَّه َ. هر کس که به مردم نیکی کند دوستی آن ها با او ادامه پیدا می کند.
مَنْ اَحْسَنَ اِلی رَعیّتِهِ نَشَرَ اللّه ُ عَلَیْهِ جَناحَ رَحْمَتِهِ... کسی که به زیردست خود احسان کند، خداوند رحمت خود را شامل حال او می سازد.
مَنْ اَحْسَنَ اِلی النّاس حَسُنَتْ عَواقِبُهُ وَ سَهُلَتْ لَهُ طُرُقُهُ. هر کس که به مردم احسان کند، عاقبت کارهای او نیکو و راه او آسان می شود.
مَنْ اَحْسَنَ اِلی مَنْ اَساءَ اِلَیْهِ فَقَدْ اَخَذَ بِجَوامِعِ الْفَضْلِ. هر کس احسان کند به فردی که بدو بدی کرده است در حقیقت همه فضائل اخلاقی و مراتب کمال را در خود جمع کرده است.
مَعَ الاِحْسانِ تَکوُنُ الرَفْعَه ُ. با نیکوکاری بزرگی و والامقامی به دست می آید.
مَنْ کَثُرَ بِرُّهُ حُمِدَ. هر کس که احسانش بسیار باشد، مورد ستایش قرار می گیرد.