لجبازی یکی از رفتارهای ناسازگارانه است که ضمن آن فرد بر روی عقیده خود پافشاری کرده و به مخالفت با دیگران می پردازد. اما لجبازی از چه سنی آغاز می شود؟
لجبازی از حدود یک سالگی شروع می شود و بتدریج شدت می گیرد و در حدود ۳ سالگی به اوج خود می رسد. پس از این دوره، فقط گاهی اتفاق می افتد.لجبازی به صورت سرپیچی از درخواستهایی که حتی ممکن است مورد علاقه کودک باشد، سرپیچی از دستور دیگران، آسیب رساندن به خود، گریه کردن، فریاد کشیدن، ناسزا گفتن، خودداری از غذا خوردن و شکستن وسایل بروز می کند.
● درمان لجبازی
از آنجا که لجبازی کودکان جزو اختلال های رشدی است، سعی شود رفتار لجوجانه را تعدیل و رفتار مناسب کودک را تقویت کنیم و از انجام هر گونه واکنش در برابر رفتار لجوجانه خودداری نماییم.
۲- استفاده از واژه های مثبت و پاداشهای شفاهی(تحسین، لبخند و...) اثر بخشی خوبی در درمان لجاجت کودکان دارد. به نظر می رسد تحسین و ستایش تلقینی در این مورد اثر بخش باشد.
۳- به کودک توجه کامل داشته باشید. اگر می خواهید به حرفهای شما گوش کند، اول شما باید به حرفهای او خوب گوش کنید. هنگامی او با شما صحبت می کند، خود را مشغول انجام دادن کاری نکنید. اگر واقعاً نمی توانید به حرفهای او گوش کنید، برایش توضیح دهید.
۴- اجازه بدهید کودکان خودشان کارهای خود را انجام دهند. اگر در کاری ناتوان هستند، به آنها آموزش و فرصت دهید و آنها را مجبور به عجله و شتاب نکنید.
۵- کودکان خود را محدود نسازید و از دخالت بی مورد در کارهای آنها پرهیز کنید. بگذارید خودشان تصمیم بگیرند.
۶- هیچ گاه به خاطر لجبازی فرزندتان، با او لج نکنید و از تحقیر، تنبیه و سرزنش او خودداری نمایید.
۷- از آسیب رساندن کودک به خود جلوگیری کنید. هر گاه کودک برای رسیدن به هدف لجبازانه خود قصد آسیب به خود را دارد، با خونسردی او را به انجام کار دیگری تشویق و او را آرام کنید.
۸- هیچ وقت از روشهای منفی مانند فریاد زدن، تهدید کردن، دروغ گفتن و... برای مقابله با لجبازی کودکان استفاده نکنید.
لجبازی کودکان
اگر انتظارات والدین از کودکان منطقی باشد و وظایف ساده و آسانی برای آنها تعیین کنند، آنان نیز همکاری می‌کنند و رفتاری مطلوب نشان می‌دهند. کودکان برای کنار آمدن با دیگران به قوانین ساده و روشن نیازمند هستند. نباید از کودکان بخواهیم که هر آن‌چه ما می‌گوئیم انجام دهند. کودکان در سنین پیش‌دبستانی دوست دارند خودشان تصمیم بگیرند، انتخاب کنند و در کارهای مربوط به خود مستقل باشند. بنابر این تنها در مواردی کودک لجباز به‌شمار می‌آید که بیش از نیمی از دستورات را اطاعت نکند.
● چرا کودکان لجباز می‌شوند؟
وقتی کودکان درخواستی دارند و یا والدین آنها را مجبور به انجام عملی برخلاف میلشان می‌کنند لجباز می‌شوند.گاهی توجه زیاد والدین به رفتارهای نامناسب کودکان سبب می‌شود که رفتارهای نادرست آنان تقویت شود،به‌طوری که کودکان به: دلیل آوردن، جر و بحث کردن، نق زدن، مجادله کردن و درخواست‌های مکرر متوسل می‌شوند. گاهی نیز علت لجبازی کودکان آن است که والدین در برابر لجبازی‌های آنان رفتار ثابتی ندارند مثلاً یک روز هیچ عکس‌العملی در برابر لجبازی نشان نمی‌دهند و روز دیگر از آنان می‌خواهند مطابق با خواسته والدینشان رفتار کنند. اگر همیشه با کودکان رفتار ثابتی داشته باشیم کمتر لجبازی می‌کنند. نحوه دستور دادن والدین نیز بسیار مؤثر است. اگر والدین زیاد دستور بدهند کودکان زیاد دستور می‌دهند و از انجام دستورات خودداری می‌کنند. گاه، کودکان دستور را اجرا نمی‌کنند چون کسی به آنان یاد نداده است چگونه آن کار را انجام دهند مثلاً کودک طرز استفاده از قاشق و چنگال را نیاموخته است اما والدین توقع دارند آداب صحیح غذا خوردن را رعایت کند.
● در مورد دستوراتی که به کودک می‌دهید فکر کنید
قوانین را مستقیم و واضح بیان کنید و به آنان در زمینه رعایت این قوانین کمک کنید. با کودک صمیمی شوید و به او توجه کنید، در کنارش بنشینید، به چشمهایش نگاه کنید، نامش را به زبان آورید و به انجام کار تشویقش کنید.
● کارهائی را که از کودک انتظار دارید به او بگوئید.
درخواست‌های خود را به طور واضح و روشن بیان کنید، مثلاً “لیلا موقع خواب است، برو لباس خوابت را بپوش”. اگر می‌خواهید کودکتان از انجام کار خاصی خودداری نکند باید قبلاً یک بار مسئله را به او گفته باشید مثلاً “علی روی مبل نپر روی صندلی بنشین و تلویزیون نگاه کن”.
● به کودک خود برای همکاری فرصت کافی بدهید.
در صورت انجام دستور از او تشکر کنید. اگر می‌خواهید کار جدیدی مثل آماده شدن برای خواب را به کودکتان یاد دهید، یک بار توضیح دهید، پنج دقیقه صبر کنید سپس خواسته خود را یک بار دیگر تکرار کنید اگر می‌خواهید کودک از انجام کار خاصی خودداری کند باید از تکرار مرتب آن اجتناب کنید.
● دلایل منطقی بیاورید.
اگر کودک ظرف پنج دقیقه کار مورد نظر را انجام نداد از دلایل متناسب با موقعیت استفاده کنید. درصورتی که کودک باز هم دستور شما را انجام نداد و در همان موقع مشغول فعالیت خاصی مانند تماشای تلویزیون و یا بازی بود فعالیت او را قطع کنید (تلویزیون را خاموش کنید و یا اسباب بازی را بردارید) و به کودک در مورد دلیل انجام این کار توضیح دهید. برای مثال کاری را که از تو خواستم انجام ندادی به‌همین دلیل تلویزیون تا ده دقیقه خاموش خواهد بود. برای حذف یک فعالیت (ندیدن تلویزیون) پنج تا ده دقیقه کافی است. از شکایت و اعتراض
و بحث با کودک خودداری کنید.
● کودک را به فعالیت قبلی باز گردانید.
در صورتی که زمان مورد نظر برای اصلاح رفتار کودک به اتمام رسید اجازه فعالیت دوباره را داده و یا اسباب‌بازی را به کودک بدهید. اگر بعد از شروع دوباره فعالیت یا برگرداندن اسباب‌بازی، لجبازی ادامه داشت دلایل منطقی خود را تکرار کنید و به او فرصت طولانی‌تری بدهید، مثلاً بقیه روز را و یا در صورت لزوم از روش ساکت کردن و یا محروم کردن استفاده کنید.