تقلید
یعنی به دستور مجتهد جامع الشرائط رفتار کردن.
مرجع تقلید کیست؟
به مجتهد جامع الشرائطی گفته می شود که مرد ،بالغ ،عاقل ،شیعه دوازده امامی ، حلال زاده ، زنده و عادل باشد و از مجتهدین عصر خودش عالم تر باشد.(نکته: منظور از عدالت این است که قدرت نفسانیه ای بر انجام واجبات و ترک گناهان کبیره داشته باشد.)
شرایط انتخاب مرجع تقلید:
1 خود انسان یقین و یا اطمینان پیدا کند مانند اینکه انسان خود از اهل خبره باشد و بتواند مجتهد اعلم را بشناسد.
2 دو نفر عالم عادل که می توانند مجتهد اعلم را تشخیص دهند اعلم بودن کسی را تصدیق نمایند.بشرط آنکه دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند.
3 اجتهاد و اعلم بودن شخصی به حدی شایع باشد که از شیوع و شهرت برای انسان اطمینان حاصل شود.
بدست آوردن فتوای مجتهد:
1 شنیدن از خود مجتهد
2 شنیدن از دو نفر عادل که فتوای مجتهد را نقل می کنند و خبر دادن یک نفر عادل کفایت نمی کند مگر آنکه از قول او اطمینان حاصل شود.
استفتاء از آیت الله العظمی خامنه ای :
سؤال :معاملات شبکه اى و زنجیره اى وجود دارد (مثل گلدکوئیست و الماس) که شرکت اقدام به فروش طلا یا الماس از طریق بازاریابى شبکه اى کرده است به این صورت که شخص مبلغى به حساب آنان واریز مىکند و سپس براى شرکت بازاریابى مىکند و به ازاى هر چند مشترى که بواسطه این فرد ثبت نام کرده و براى خرید الماس یا طلا پیش پرداخت بدهند و زنجیره به حد نصاب برسد، مبلغى به عنوان کمیسیون به حساب وى واریز مىشود و یا امتیاز خرید سایر محصولات شرکت به وى داده مى شود معامله به این شیوه چه حکمى دارد؟
جواب : معامله به شیوه مذکور صورت شرعى ندارد و جایز نیست.
استفتاء از آیت الله العظمی مکارم شیرازی :
در پی سؤال عده کثیری از مقلدین معظم له راجع به حکم شرعی فعالیت شرکتهای هرمی و همچنین طرح شایعاتی راجع به حلیت فعالیت این شرکتها از سوی برخی از افراد، ایشان طی فتوایی حکم به حرام بودن فعالیت کلیه شرکت هایی که به طورزنجیره ای بازاریابی می کنند دادند.
متن استفتاء بدین شرح است:
سلام علیکم:
1- به نظر حضرت عالی حکم شرعی فعالیتهای شرکتهایی که به صورت زنجیره ای بازاریابی می کنند چگونه است؟
2- آیا استفتائی که به نقل از حضرت عالی راجع به حلیت فعالیت شرکتهای مزبور در سایتها و نشریات این شرکتها منتشر میگردد معتبر است ؟
1- این مؤسّسات به ظاهر اقتصادى که گاه چهره واقعى خود را زیر پوشش هاى ایجاد اشتغال یا تخصیص قسمتى از درآمد خود به مراکز خیریّه پنهان مى کنند مؤسّسات مرموز و خطرناکى هستند که کار آنها شبیه به نوعى قمار یا لاتار است کلاه از سر عدّه زیادى برمى دارند و بر سر عده معدودى مى گذارند و قسمت عمده درآمد را خودشان مى برند و غالباً به خارج منتقل مى کنند بى آن که هیچ گونه کار مثبتى انجام داده باشند و عمل آنها مصداق بارز اکل مال بباطل است که قرآن مجید با صراحت از آن نهى کرده است.
این مؤسسات نخست به نام »پنتاگونو» در بعضى از شهرها آشکار شد و هنگامى که مقامات قضائى و اطّلاعاتى متوجّه کارهاى خلاف آنها شدند جلوى آن را گرفتند سپس شرکتهای دیگری تاسیس شده و با ظاهری دیگر ( ولی در حقیقت به همان صورت قبل) شروع به فعّالیت کردند. و آن هم بعد از کارشناسى مقامات قضائى ممنوع شد و اخیراً به صورت «معامله الماس» همان برنامه به شکل تازه اى دنبال مى شود و در هر جا ممکن است به صورتى درآید نشانه همه آنها بازاریابى هاى زنجیره اى با درآمدهاى کلان است. چندی قبل که این مؤسّسات استعمارى در خارج شروع به فعّالیّت کرده بودند بعضى از مسلمانان خارج سؤالى به این صورت براى حضرت آیه الله العظمى مکارم شیرازى فرستادند که در کشور اتریش به عنوان «بدون دردسر صاحب 30000000 دلار شوید» فرم هاى خاصّى که به صورت زنجیره اى مشترى معرفى مى شود در اختیار متقاضیان قرار مى داد و آن را به طور مشروح در سؤال خود بیان کرده بودند ایشان درجواب نوشتند:
"شرکت در این کار حرام و پول عاید از آن مباح نیست و در واقع نوعى کلاهبردارى مرموز براى تصاحب اموال دیگران است."
این سؤال و جواب در کتاب استفتائات جدید معظم له، جلد اوّل، صفحه 150 آمده است.
اکنون مى بینیم که همان ها به اشکال دیگر در کشورهاى اسلامى ظاهر شده است. مسلمانان باید به هوش باشند و آلوده این پول هاى حرام نشوند و ثروت مسلمین را به باد ندهند. و اگر کسانى نادانسته پولى از این طریق به دست آورده اند چنانچه صاحبان آن را مى شناسند به آنها برسانند یا لااقل به مالباخته هاى ردیف هاى آخر بدهند و اگر نمى شناسند به اشخاص نیازمند صدقه بدهند.
2- استفتاء مزبور جعلی بوده و فاقد هر گونه اعتبار میباشد.
چند سوال شرعی درباره تقلید از حضرت آیت الله خامنه ای
احکام تقلید - بقاء بر تقلید میّت
س 33: شخصى که مقلّد امام رحمه اله علیه بوده، پس از ارتحال ایشان از مرجع معینى تقلید نموده است. در حال حاضر مىخواهد دوباره از امام تقلید نماید. آیا این تقلید جایز است؟
رجوع از مجتهد زنده جامع الشرایط به مجتهد میّت بنا بر احتیاط، جایز نیست. ولى اگر مجتهد زنده در زمان عدول به او واجد شرایط نبوده است، عدول به او از همان ابتدا باطل بوده، و این فرد در حال حاضر اختیار دارد که همچنان بر تقلید امام(ره) باقى بماند و یا به مجتهد زندهاى که تقلیدش جایز است، عدول کند.
س 34: من در زمان حیات امام خمینى (ره) به سن تکلیف رسیده و در بعضى از احکام از ایشان تقلید کردم، در حالى که مسأله تقلید بخوبى برایم معلوم نبود، اکنون چه تکلیفى دارم؟
اگر در اعمال عبادى و غیر عبادى در زمان حیات امام (ره) به فتاواى ایشان عمل نمودهاید، و عملا مقلد ایشان، هر چند در بعضى از احکام، بودهاید، در حال حاضر بقاء بر تقلید حضرت امام (ره) در همه مسائل براى شما جایز است.
س 35: حکم بقاء بر تقلید میّت اگر اعلم باشد، چیست؟
بقاء بر تقلید میّت در هر صورت جایز است. ولى سزاوار است که احتیاط در بقاء بر تقلید میّت اعلم ترک نشود.
س 36: آیا در بقاء بر تقلید میّت، اجازه از مجتهد اعلم معتبر است و یا اجازه هر مجتهدى کافى است؟
در جواز بقاء بر تقلید میّت، در صورتى که مورد اتفاق فقها باشد، اجازه از اعلم واجب نیست.
س 37: شخصى که از امام راحل «قدس سره» تقلید مىکرده و بعد از رحلت ایشان در بعضى از مسائل از مجتهد دیگرى تقلید کرده است، اکنون آن مجتهد نیز وفات نموده است، این شخص چه تکلیفى دارد؟
مىتواند مانند گذشته، بر تقلید از امام «قدس سره»، در مسائلى که از ایشان عدول نکرده، باقى بماند. همچنان که مخیّر است در مسائلى که عدول نموده بر فتواى مجتهد دوم باقى بماند و یا به مجتهد زنده عدول کند.
س 38: بعد از وفات امام راحل «قدس سره» گمان مىکردم که بنا بر فتواى ایشان بقاء بر تقلید میّت جایز نیست، لذا مجتهد زنده دیگرى را براى تقلید انتخاب کردم. آیا مىتوانم بار دیگر به تقلید از امام راحل رجوع کنم؟
رجوع به تقلید از امام «قدس سره» بعد از عدول از ایشان به مجتهد زنده در مسائلى که عدول نمودهاید، جایز نیست، مگر این که فتواى مجتهد زنده، وجوب بقاء بر تقلید میّت اعلم باشد، و شما معتقد باشید که امام (ره) نسبت به مجتهد زنده اعلم است، که در این صورت بقاء بر تقلید امام (ره) واجب است.
س 39: آیا جایز است که در یک مسأله با وجود اختلاف در فتوا گاهى به فتواى مجتهد میّت رجوع کنم و گاهى به فتواى مجتهد زنده اعلم؟
بقاء بر تقلید میّت تا زمانى که به مجتهد زنده عدول نشده، جایز است و پس از عدول، رجوع مجدد به میّت جایز نیست.
س 40: آیا بر مقلّدین امام راحل «قدس سره» و کسانى که قصد بقاء بر تقلید از ایشان را دارند، اجازه گرفتن از یکى از مراجع زنده واجب است؟ یا این که اتفاق اکثر مراجع و علماى اسلام بر جواز بقاء بر میّت کافى است؟
با فرض اتفاق علما، مبنى بر جواز بقاء بر تقلید از میّت، بقاء بر تقلید امام(ره) جایز است و در این مورد نیازى به رجوع به مجتهد معینى نیست.
س 41: نظر شریف جنابعالى راجع به بقاء بر تقلید از میّت در مسألهاى که مکلّف در حال حیات مرجع به آن عمل کرده و یا نکرده، چیست؟
بقاء بر تقلید میّت در همه مسائل حتى در مسائلى که تاکنون مکلّف به آنها عمل نکرده است، جایز و مجزىاست.
س 42: بنا بر جواز بقاء بر تقلید از میّت، آیا این حکم شامل اشخاصى که در زمان حیات مجتهد مکلّف نبوده ولى به فتاواى آن مرجع عمل کردهاند، هم مىشود؟
اگر تقلید شخص غیربالغ از مجتهد جامع الشرائط به نحو صحیح محقق شده باشد، باقى ماندن بر تقلید همان مجتهد بعد از فوتش جایز است.
س 43: ما از مقلدین امام خمینى «قدس سره» هستیم که بعد از رحلت جانسوز ایشان بر تقلید وى باقى ماندهایم. ولى چون در شرائط دشوار فعلى که ملت مسلمان با استکبار جهانى درگیر است، با مسائل شرعى تازهاى روبرو مىشویم و احساس مىکنیم باید به حضرتعالى رجوع نمائیم و از شما تقلید کنیم، آیا این کار براى ما جایز است؟
بقاء بر تقلید از امام «قدس سره» براى شما جایز است و فعلا نیازى به عدول از تقلید ایشان ندارید، در صورت نیاز به استعلام حکم شرعى در مسائل مستحدثه، مىتوانید با دفتر ما مکاتبه نمائید.