دیسک نرم رایانه است که از جنس فیلم ویدئویی است و ۱٫۴۴ مگابایت حجم دارد.
به آنها دیسکت نیز گفته می‌شودکه یک صفحه گرد صاف و انعطاف‌پذیر که با لایه‌ای از اکسید آهن پوشیده شده و سطح آن حاوی ذرات ریزی است که قابلیت حفظ میدان مغناطیسی را دارند و در مجموع در یک پوشش پلاستیکی محافظ جای می‌گیرد. این دیسک هابه طور گسترده به عنوان رسانه یا واسطه ذخیره سازی ثانوی به کار می‌رود. دیسکهای نرم وسیله‌ای معمول و رایج برای انتقال فایلها برنامه و متن از یک رایانه به رایانه دیگر هستند و زمانی تنها وسیله ذخیره سازی ثانوی برای رایانه‌های شخصی بودند. اما با ساخته شدن دیسکهای سخت ارزان قیمت این گونه دیسکها به صورت جانبی مورد استفاده قرار میگیرند.
فلاپی دیسک در اصل نوعی حافظه جانبی از نوع دیسک مغناطیسی‌است که از یک صفحه حساس به مغناطیس از جنس پلاستیک ساخته شده است و در یک محفظه پلاستیکی نیز قرار دارد. ظرفیت این نوع حافظه جانبی 1.44 مگا بایت بوده که امروزه حافظه نسبتا کمی به حساب می‌آید.
مزیت فلاپی دیسک ها
شاید تنها مزیت فلاپی دیسک ها قابلیت حمل آنها باشد که به کاربر این امکان را می دهد تا اطلاعاتی در حدود یک مگا بایت را با خود حمل نماید ( که البته اطلاعات زیادی بشمار نمی‌آید )
اشکالات فلاپی دیسکها
با توجه به اینکه فلاپی دیسکها حافظه‌های جانبی نسبتا قدیمی هستند، امروزه اشکالات زیادی در رابطه با آنها به چشم می‌خورد که عبارتند از : سرعت خواندن و نوشتن اطلاعات در آنها بسیار کم است ظرفیت آنها کم است نسبت به ضربه حساس بوده و در نتبجه دوام کمی دارند
موارد نگهداری از فلاپی دیسکها
در نگهداری از فلاپی دیسکها باید به موارد زیر توجه نمود
﷼ آنها را در دمای مناسب نگهداری کرد
﷼ به آنها ضربه‌ای وارد نشود
﷼ جسم خارجی باصفحه حساس به مغناطیس آنها برخورد ننماید
﷼ در میدان‌های مغناطیسی شدید قرار داده نشوند
ساختمان فلاپی دیسکها
فلاپی دیسکها از یک صفحه دایره ای شکل از جنس پلاستیک ساخته می‌شوند که از مواد حساس به مغناطیسی پوشیده شده است . بر روی فلاپی دیسک ها شیارهای دایره ای شکلی وجود دارد به نام TRACK که اطلاعات بر روی آن به صورت مغناطیسی نوشته می شود .برای دسترسی سریعتر به اطلاعات ذخیره شده ، هر یک از شیارها را به قسمت های کوچکتری تقسیم می کنند که قطاع یا SECTOR نام دارد . ظرفیت هر قطاع 512 بایت است .
محافظت نمودن فلاپی دیسکها در مقابل نوشتن
در بعضی از موارد لازم است پس از ذخیره نمودن اطلاعات در فلاپی دیسک ها آنها را در مقابل تغییر و یا پاک شدن محافظت نمود . بدین جهت در فلاپی دیسک ها یک فضای باز مربع شکلی در نظر گرفته شده است که در زیر آن یک دکمه متحرک قرار دارد . هر گاه دکمه متحرک فضای باز را نپوشاند امکان‌نوشتن و یا پاک کردن اطلاعاتِ دیسک وجود ندارد و تنها می توان اطلاعات را از روی دیسک خواند . به عبارت دیگر در چنین حالتی تنها می توان عمل LOAD را جهت اجراء برنامه ها انجام داد . به این حالت از دیسک اصطلاحا Write protect می گویند .
فلاپی دیسک
فلاپی دیسک ، یک نوع وسیله ذخیره سازی اطلاعات در کامپیوتر است . درایوهای موجود در کامپیوتر مسئول خواندن و نوشتن اطلاعات بر روی فلاپی دیسک ها بر اساس یک ساختار مشخص شده ، می باشند. جنس فلاپی دیسک ها از پلاستیک نرم بوده که بر روی آن یک لایه ( غشاء ) مغناطیسی وجود دارد .
مبانی فلاپی درایو ها
فلاپی درایو در سال 1967 توسط شرکت IBM ابداع گردید. در اولین فلاپی درایو از یک دیسک ( دیسکت ) 8 اینچی استفاده شده بود. همزمان با ارائه اولین کامپیوترهای شخصی در سال 1981 توسط شرکت IBM ، از فلاپی درایوهای 5/25 اینچ استفاده بعمل آمد. این نوع دیسک ها قادر به نگهداری 360 کیلو بایت اطلاعات بودند. در اواسط دهه 1980 دیسک های 3/5 اینج با ظرفیت 1/44 مگابایت مطرح گردیدند. در آن زمان اغلب کامپیوترها دارای دو درایو برای استفاده از دو نوع فلاپی دیسک (
5/25 و 3/5 ) بودند ولی از اواسط دهه 1990 دیسک های 5/25 بندرت مورد استفاده قرار گرفته و بتدریج از رده خارج گردیدند.
فلاپی دیسک را " دیسکت " نیز می گویند. رایج ترین نوع دیسکت 3/5 اینچ است .
فلاپی دیسک درایو یک دستگاه الکترومکانیکی برای خواند ن و نوشتن اطلاعات بر روی فلاپی دیسک ها است .
شیار دوایر متحدالمرکز موجود بر روی یک فلاپی دیسک را می گویند.
سکتور زیرمجموعه ای از یک شیار بوده و تعداد سکتور در هر شیار بستگی به نوع دیسک دارد.
اجزای یک فلاپی دیسک درایو
دیسک
یک فلاپی دیسک در موارد متعددی مشابه نوار کاست است :
از یک نوع پلاستیک نازک که با اکسید آهن آغشته شده است استفاده می گردد. اکسید فوق از نوع " فرومانیتیک " بوده و اگر تحت تاثیر یک میدان مغناطیسی قرار گیرد، قادر به نگهداری ( ذخیره ) دائم اطلاعات خواهد بود.
قابلیت ضبط اطلاعات را دارا می باشند.
قابلیت پاک کردن اطلاعات و استفاده مجدد را دارا می باشند.
ارزان قیمت بوده و بسادگی قابل استفاده می باشند.
نوارهای کاست دارای یک اشکال بزرگ می باشند . اشکال اساسی نوارهای کاست روش بازیابی "ترتیبی" در آنان است . مثلا" برای شنیدن آهنگ خاصی می بایست بصورت ترتیبی بر روی نوار حرکت و پس از استقرار بر روی آهنگ دلخواه آن را گوش داد. بهرحال پیدا نمودن یک آهنگ و استفاده سریع از آن همواره فرآیندی ترتیبی و کند خواهد بود.
یک فلاپی دیسک همانند نوار کاست از یک نوع پلاستیک نرم آغشته به مواد مغناطیسی( درهردو طرف) استفاده می نماید. اطلاعات بر روی دوایر متحدالمرکزی که "شیار" نامیده می شوند، ذخیره خواهند شد. هر شیار خود به مجموعه ای از سکتورها تقسیم می گردد. همزمان با چرخش دیسک، هد بر روی شیار استقرار و زمینه بازیابی مستقیم اطلاعات فراهم می گردد.
درایو
اجزای اصلی یک فلاپی درایو شامل موارد ذیل است :
هد خواندن و نوشتن . هد در دو طرف دیسکت وجود داشته و حرکت آنها در طول دیسکت با یکدیگر خواهد بود . از هد های یکسان برای خواندن و نوشتن استفاده می گردد.